Voor ondernemers is een goed testament heel belangrijk. Hoe zorgt u ervoor dat uw testament geen ongewenste gevolgen voor de bedrijfsopvolging met zich meebrengt? Deloitte Ctrl legt het uit.
Als een ondernemer inwoner is van Nederland en komt te overlijden, is in beginsel onder andere erfbelasting verschuldigd over de waarde van de onderneming of over de waarde van de aandelen van de vennootschap waarin de onderneming wordt gedreven. In de Successiewet is een faciliteit opgenomen voor de bedrijfsopvolging. Het ondernemingsvermogen (in tegenstelling tot beleggingsvermogen) is tot en met een waarde van 1.055.022 euro vrijgesteld. Daarboven is 83 procent van de waarde vrijgesteld. Om deze faciliteit te kunnen benutten, dient te worden voldaan aan een aantal strikte voorwaarden, waaronder de eis dat sprake is van de verkrijging van ondernemingsvermogen. Gezien de omvang van de vrijstelling verdient het aanbeveling om te beschikken over een “BOR-proof” testament om zo een enorme besparing aan erfbelasting te kunnen realiseren.
Wettelijke verdeling
In de situatie dat sprake is van een nalatenschap zonder testament is bij overlijden van een van de echtgenoten de wettelijke verdeling van toepassing. De wettelijke verdeling houdt in dat bij het overlijden van de erflater alle bezittingen en schulden aan de langstlevende echtgenoot worden toebedeeld. Dat geldt derhalve ook voor de onderneming. Dat kan dus zijn een eenmanszaak, VOF(-aandeel) of CV(-aandeel) dan wel de aandelen in een bv. De kinderen van de erflater krijgen een vordering in geld op de langstlevende.
Stel dat de erflater aandelen in een vennootschap nalaat waarvan het vermogen ad 10.000.000 euro kwalificeert als ondernemingsvermogen voor de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. De erfgenamen van de erflater zijn zijn echtgenote en zoon. Beide erfgenamen erven dan civielrechtelijk 5.000.000 euro. Het ondernemingsvermogen komt toe aan de echtgenote en zoon krijgt een onderbedelingsvordering op moeder.
Bij een wettelijke verdeling verkrijgt de echtgenote dus het ondernemingsvermogen. Hierdoor heeft enkel zij recht op de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, zijnde een vrijstelling van 8.479.354 euro (100 procent vrijstelling ad 1.055.022 euro en 83 procent vrijstelling voor het meerdere), mits zij ook aan de overige voorwaarden voldoet. Daarnaast heeft de langstlevende recht op de partnervrijstelling van 633.014 euro. De totale vrijstelling van de echtgenote is dus aanzienlijk hoger dan haar verkrijging uit de nalatenschap van de erflater. Een groot deel van de faciliteiten kan dus niet worden benut.
De zoon verkrijgt in deze situatie geen ondernemingsvermogen en kan derhalve de bedrijfsopvolgingsfaciliteit niet benutten en zal erfbelasting verschuldigd zijn. De zoon kan op verzoek wel gedurende tien jaren enkelvoudig rentedragend uitstel van betaling krijgen voor de verschuldigde erfbelasting voor zover de vordering ziet op het door de langstlevende verkregen ondernemingsvermogen.
‘BOR-proof’ testament
Een juist vormgegeven – “ BOR-proof” – testament kan ten opzichte van een wettelijke verdeling zorgen dat de faciliteiten wel optimaal kunnen worden benut. Afhankelijk van de omstandigheden kan bijvoorbeeld een vruchtgebruiktestament ervoor zorgen dat de nalatenschap fiscaal gezien zo gunstig mogelijk vererft en dat de erfgenamen zo min mogelijk erfbelasting verschuldigd zullen zijn. Daarnaast is het aan te raden om te beoordelen of ook de eventuele huwelijkse voorwaarden aansluiten op de voorwaarden voor de bedrijfsopvolgingsfaciliteit en dus “BOR-proof” zijn.
Conclusie
Om de onderneming fiscaal zo gunstig mogelijk te laten vererven, is een testament essentieel dat ook nog eens BOR-proof is. Om te beoordelen of uw huidige testament aansluit op de voorwaarden voor de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, verdient het aanbeveling uw huidige testament door uw adviseur te laten beoordelen. Hiermee is bovendien de continuïteit van de onderneming waarschijnlijk beter gewaarborgd.
