Harmonie binnen de familie en continuïteit van het bedrijf zijn in familiebedrijven sterk afhankelijk van elkaar. Omdat deze belangen elkaar sterk beïnvloeden, is het behouden ervan wellicht één van de grootste uitdagingen van bedrijfsfamilies. Ed van de Vijver, expert op het gebied van familiebedrijven bij BDO, zet de acht belangrijkste succesfactoren op een rij.
1. Fair proces en transparantie
Voor een goede relatie tussen familie en bedrijf is fair proces en transparantie een must. Naast oog voor de bepaling van de kring van belanghebbenden, zijn zorgvuldigheid en objectiviteit wezenlijke randvoorwaarden. Transparant informeren en betrekken van stakeholders bij keuzes en besluitvorming omtrent het bedrijf verdient daarbij de aandacht.
2. Eigenaarsstrategie
Bedrijfsfamilies worden zich steeds meer bewust van hun rol als ‘financier’ van het bedrijf. Het is aan te bevelen om je als familie af te vragen op welke wijze men als familie met het familievermogen naar het bedrijf wil omgaan. Daarbij wordt feitelijk bepaald onder welke voorwaarden familiekapitaal in het bedrijf wordt gestoken en weer eruit wordt gehaald. Dit vormt een solide basis voor een rendementseis en dividendbeleid.
3. Open communicatie
Uit de praktijk en uit onderzoeken blijkt dat open communicatie tussen alle bij het bedrijf betrokken familieleden één van de meest belangrijke succesfactoren is voor de onderlinge harmonie. Bedenkt daarbij dat ‘wij zeggen altijd alles tegen elkaar’ niet toereikend is, maar dat regelmatig overleg noodzakelijk is. Belangrijke zaken, die de dagelijkse operatie overstijgen, moeten aan de orde komen en ook de evaluatie van elkaars functioneren moet op de agenda staan.
4. Bedrijfs- en family governance
Zowel in het bedrijf als binnen de familie dienen voorzieningen te worden aangebracht om de kwaliteit van de besluitvorming te borgen. Daarbij is niet in de laatste plaats met het oog op de transparantie, een duidelijke scheiding van rollen en belangen noodzakelijk. Denk daarbij in het bedrijf bijvoorbeeld aan een Raad van Commissarissen (RvC) of een Raad van Advies (RvA) en binnen de familie bijvoorbeeld aan een Familieraad.
5. Familiewaarden als basis
Alle keuzes waar men in familiebedrijven en bedrijfsfamilies voor komt te staan, worden beïnvloed door de daar geldende waarden en normen. Het DNA van een familiebedrijf wordt immers voornamelijk bepaald door de familiewaarden van de desbetreffende bedrijfsfamilie. Gezamenlijk geformuleerde en vastgelegde kernwaarden van de familie vormen een goede steun bij het maken van belangrijke keuzes en het nemen van moeilijke beslissingen omtrent het bedrijf.
6. Heldere doelstellingen
Duidelijke voor iedereen heldere doelstellingen zijn onontbeerlijk in een familiebedrijf. Daarbij gaat het niet alleen om de doelstellingen van het bedrijf, maar ook om de doelstellingen van de familie met het bedrijf. Daarnaast is het ook belangrijk om te kijken naar individuele ambities en doelstellingen, met het oog op de gewenste duidelijkheid over ieders rol en betrokkenheid bij het bedrijf.
7. Tijdige opvolgingsplanning
Opvolgingsplanning wordt wel gezien als één van de meest belangrijke kritische succesfactoren ten aanzien van continuïteit van het bedrijf. Opvolging in eigendom, leiding en zeggenschap binnen een familiebedrijf is een complex en vaak langdurig proces, vaak gepaard gaand met ingrijpende veranderingen. Gemiddeld is met een opvolgingsproces tussen de vijf en tien jaar gemoeid. Begin dus tijdig en zorg voor deskundige begeleiding.
8. Goed bestuur
Vanzelfsprekend is goed bestuur een belangrijke voorwaarde voor de continuïteit van een bedrijf. Capaciteiten en het bedrijfsbelang dienen daarbij voor familiebelangen te gaan. Zowel bij familieleden als bij externen in de leiding van het bedrijf is objectiviteit onmisbaar. Enerzijds om vast te stellen in hoeverre kandidaten kwalificeren voor leidinggevende functies en anderzijds om het functioneren van familieleden in de leiding van het bedrijf te evalueren en beoordelen. In de gewenste objectiviteit kan worden voorzien door externe deskundigen en of niet-familieleden uit de RvC of de RvA.
Bron: BDO
