
Hoe meer acquisities een bedrijf gelijktijdig onderneemt, hoe hoger de kans op fraudegevallen blijkt uit onderzoek. Dit effect kan worden afgezwakt door overgenomen bedrijven onmiddellijk te absorberen.
Het recente Imtechdrama geeft aan dat frauduleus handelen van managers enorme gevolgen kan hebben voor Nederlandse vaandeldragers in de bedrijfswereld. Analyses die het falen van Imtech in kaart brengen, wijzen consistent naar het enorme aantal overnames dat Imtech het voorbije decennium heeft ondernomen als een belangrijke verklaring. Daardoor was frauduleus gedrag binnen dit concern mogelijk. Verhogen overnames inderdaad het risico op fraude binnen bedrijven en hoe kan dit risico worden afgezwakt? Deze vragen stonden centraal in het onderzoek van Esteban Barnhardt in het kader van zijn afstudeeropdracht voor de Master Strategic Innovation Management aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Gevoelig voor fraude?
Samen met zijn begeleiders prof.dr. Dries Faems en dr. Killian McCarthy onderzocht Barnhardt twee specifieke onderzoeksvragen. Ten eerste was de vraag of bedrijven die gelijktijdig verschillende overnames uitvoeren gevoeliger zijn voor frauduleus gedrag dan bedrijven die dit niet doen. Bovendien werd onderzocht of dit negatieve effect kan worden afgezwakt door bedrijven die worden overgenomen sterk te integreren in het overnemende bedrijf. Om deze onderzoeksvragen te beantwoorden zijn er data verzameld voor 27.079 overnames, die vervolgens zijn gekoppeld aan een databank van fraudezaken in de Verenigde Staten tussen 1996 en 2015. Omdat de onderzoekers fraude – en niet onethisch handelen – wilden isoleren, zijn alleen gevallen gebruikt waarin geregistreerde rechtszaken waren aangespannen tegen de desbetreffende bedrijven. In totaal gaat het over 405 gerapporteerde fraudegevallen. Onder de voorbeelden van dit frauduleus gedrag vallen onder andere kartelafspraken, boekhoudschandalen en omkoopschandalen.
Strategie van overnameprogramma’s
Bedrijven gebruiken overnames om snel te groeien in consoliderende markten of om snel te kunnen inspelen op disruptieve ontwikkelingen. Hierbij zien bedrijven overnames dikwijls niet als een geïsoleerd geval, maar hanteren ze een strategie van overnameprogramma’s waarbij tegelijkertijd verschillende bedrijven worden opgekocht. Dit soort programma’s is vandaag heel populair bij de grote jongens in Silicon Valley die via overnames trachten hun bestaande digitale platformen zo snel mogelijk te verrijken en uit te breiden. Het gelijktijdig overnemen van verschillende bedrijven brengt echter ook risico’s met zich mee. Hoe meer bedrijven tegelijkertijd worden overgenomen, hoe moeilijker het wordt voor managers om het overzicht te behouden en om elk individueel overnameproces van dichtbij op te volgen. Dit geeft werknemers en managers van overgenomen bedrijven met slechte intenties dan weer meer mogelijkheden om frauduleus te handelen. Op basis van deze inzichten werd de volgende hypothese geformuleerd voor dit onderzoek: Hoe hoger het aantal gelijktijdige overnames, hoe hoger de kans dat het overnemende bedrijf in kwestie wordt geconfronteerd met fraude.
Preservation of absorption?
Wanneer een bedrijf wordt overgenomen, kan dit op verschillende manieren worden aangestuurd. Het overnemende bedrijf kan kiezen voor een preservationstrategie waarbij het bedrijf zo autonoom mogelijk wordt gelaten. Dit was de strategie die consistent werd gehanteerd bij Imtech. Een andere optie is het toepassen van een absorptionstrategie waarbij het overgenomen bedrijf zo sterk mogelijk wordt geïntegreerd binnen het overnemende bedrijf. Het voordeel van een preservationstrategie is dat werknemers van het overnemende bedrijf weinig verstoringen ervaren en dat bevordert de continuïteit zeker. Het nadeel is echter dat bij het toepassen van een preservationstrategie het overnemende bedrijf weinig zicht krijgt op wat er juist binnen het overgenomen bedrijf gebeurt. Dit gebrek aan overzicht kan dan weer fraude vergemakkelijken. Bij het toepassen van een absorptionstrategie wordt het makkelijker om frauduleus gedrag te voorkomen. In dit geval zitten de managers van het overnemende bedrijf veel dichter op de activiteiten van de overgenomen bedrijven en kunnen mogelijke risico’s sneller worden geïdentificeerd. Daarom was de tweede hypothese van dit onderzoek dat het effect van gelijktijdige overnames op de kans op fraude minder uitgesproken zou zijn wanneer het bedrijf een absorption integratiestrategie toepast.
Soms vraagt de markt om agressieve keuzes en is het noodzakelijk om snel te schakelen
De resultaten van het onderzoek bevestigen de hypotheses. Ze geven aan dat, hoe groter het aantal gelijktijdige overnames, hoe groter de kans op fraude. Dit effect is echter minder uitgesproken wanneer een absorptiestrategie wordt toegepast.
Op basis van deze resultaten formuleren de onderzoekers twee belangrijke aanbevelingen voor CEO’s en CFO’s van bedrijven die actief bezig zijn met overnames. De eerste aanbeveling is om voorzichtig te zijn met het initiëren van overnameprogramma’s waarbij tegelijkertijd verschillende bedrijven worden overgenomen. Onze resultaten geven aan dat dergelijke initiatieven een hoge mate van complexiteit met zich meebrengen die de kans op frauduleus gedrag verhogen. Soms vraagt de markt echter om agressieve keuzes en is het noodzakelijk om snel te schakelen en verschillende bedrijven over te nemen. In dit geval raden de onderzoekers aan om te kiezen voor een absorptiestrategie. Een dergelijke strategie kan tot enige onrust leiden bij werknemers en managers van het overgenomen bedrijf, maar het verkleint wel substantieel het risico op fraude.
Drs. Esteban Barnhardt, prof.dr. Dries Faems en dr. Killian McCarthy van de Rijksuniversiteit Groningen.
Wilt u meer weten over overnames?
Ga naar www.executivefinance.nl/corporate-growth/