Nog niet zo lang geleden werd aangenomen dat ons brein behoorlijk statisch is. Dat wil zeggen: dat bij je geboorte al bepaald was hoe het zich zou ontwikkelen en hoe intelligent je zou kunnen worden. Maar neurowetenschappers ontdekten dat ook volwassen hersenen zich nog aanpassen onder invloed van wat je meemaakt. Verandering, leren, nieuwe prikkels: het verandert de structuur van je brein en helpt je hersenen zich te vernieuwen. En dat kan je slimmer maken.
Pas sinds kort weten we dat dit vernieuwingsproces zich ook op celniveau afspeelt. ‘Neurogenese’ heet het, dat vermogen van onze hersenen – dus ook van het volwassen brein – om nieuwe hersencellen aan te maken. En het is een van de meest baanbrekende ontdekkingen in de neurowetenschap ooit. Er komen gemiddeld ongeveer zevenhonderd hersencellen (neuronen) per dag bij. Op onze vijftigste zijn alle neuronen waarmee we geboren zijn verwisseld voor neuronen die we hebben aangemaakt tijdens ons volwassen leven.
Eet je vrolijker met knapperig spul
Waarom zijn nieuwe neuronen belangrijk? Wat doen ze voor ons? Ze beïnvloeden ons leervermogen, onze geheugencapaciteiten, stemming en emoties. Minder nieuwe neuronen? Dan gaat dan ten koste van deze functies. Onlangs is ontdekt dat er ook bij depressie sprake is van een lagere neuronenproductie en dat antidepressiva de neuronenaanmaak verhogen. Neurowetenschapper Sandrine Thuret vertelt in deze inspirerende TED-talk hoe je je hersenen kunt helpen bij de neurogenese en zo je geheugen, leervermogen en stemming kunt verbeteren. Wat niet helpt: stress. En slaaptekort. Ook sudoku’en zet geen zoden aan de dijk. Zoals neurowetenschapper Jeroen Geurts zegt: ‘Het enige waar je van sudoku’en beter in wordt, is in sudoku’en.’ Wél goed: nieuwe dingen doen, leren, bewegen, een specifieke eetstijl – bijvoorbeeld minder eten, en dingen eten met een harde textuur (zie Thurets TED-talk voor de details). En seks, tenzij het slaaptekort oplevert.
Ook senioren maken nog nieuwe neuronen aan, zij het minder. Of dat laatste komt doordat –generaliserend – hun omgeving minder veranderlijk is dan die van de gemiddelde 30-jarige, is niet duidelijk. Het kan ook komen doordat ouderen te weinig bewegen. Neuropsycholoog Eric Scherder vertelt in een van zijn verslavende colleges voor de Universiteit van Nederland dat 75 procent van de ouderen in verzorgingshuizen en 90 procent van de verpleeghuisbewoners ‘inactief’ is (= minder dan twee keer per jaar 20 minuten matig intensief beweegt). Terwijl je door te bewegen de kwaliteit van je geheugen aantoonbaar verbetert, ongeacht op welke leeftijd je daarmee begint. De norm: 30 minuten gematigd intensief bewegen per dag. No weekend.
Mediteer je stress weg
Als je van alles in de stress schiet, niet best voor de neuronenaanmaak dus, zou je je toevlucht kunnen nemen tot (mindfulness)meditatie. Neurowetenschappers overal ter wereld hebben het effect aangetoond van meditatie op onder andere hersenverandering en gedrag. Organisaties als Samsung, Google (Search Inside Yourself) en het Amerikaanse marinierskorps hebben inmiddels eigen mindfulnessprogramma’s ontwikkeld (lees Meditate just like the US Marines). Wil jij voor jezelf low-profile aan de slag met mediteren? Check dan deze goede meditatie-apps voor op de smartphone.
Yvonne Halink
