Nederland kent sinds 2003 een Corporate Governance Code (‘de Code’). Hierna is in 2009 een geactualiseerde Code in werking getreden. De Code is van toepassing op Nederlandse beursvennootschappen en bevat principles en best practise bepalingen voor de governance van beursvennootschappen en de verantwoording daarover aan de aandeelhouders.
In 2004 is de Monitoring Commissie Corporate Governance Code (‘de Commissie’) ingesteld die tot taak heeft de actualiteit en de bruikbaarheid van de Code te bevorderen en de naleving ervan te bewaken. De Commissie brengt jaarlijks verslag uit aan de politiek.
Het consultatiedocument van de Commissie
Onlangs, op 11 februari 2016, heeft de Commissie een consultatiedocument gepresenteerd. Dit document bevat onder andere een voorstel voor een herziene Code. De markt is uitgenodigd op dit voorstel te reageren. De gedachte is dat de nieuwe Code (met wellicht nog enkele aanpassingen naar aanleiding van de ingekomen reacties) met ingang van 1 januari 2017 in werking treedt.
De herziening van de Code
De herzieningsvoorstellen van de Commissie zijn ingrijpend, zowel naar vorm als naar inhoud. Kent de huidige Code een functionele indeling (naar het bestuur, de commissarissen en de aandeelhouders), in de herziene Code kiest de Commissie voor een thematische indeling, In haar inleiding bij het consultatiedocument noemt de Commissie zeven thema’s die zij in een volgend hoofdstuk één voor één van een toelichting voorziet. Deze zeven thema’s stip ik hieronder heel kort aan.
Thema een: meer focus op lange termijn waardecreatie
Dat dit het eerste thema is dat de Commissie benoemt, is veelzeggend. Beursondernemingen moeten een visie en een daarop geënte strategie hebben met aandacht voor de lange termijn waardecreatie. De raad van commissarissen (‘RvC’) krijgt hierin een actievere rol en moet worden betrokken bij de formulering van de visie, en de op lange termijn waardecreatie gerichte strategie behoeft de goedkeuring van de RvC. De waardecreatie is overigens niet het resultaat dat aan het einde van de lange termijn behaald zou moeten worden. Waardecreatie moet gedurende langere tijd ongoing zijn; daarbij kunnen ook korte termijn doelstellingen van betekenis zijn.
Thema twee: versteviging van risicomanagement
Dit tweede thema staat ten dienste van de lange termijn waardecreatie. Daarvoor is immers een adequaat systeem voor beheersing van risico’s nodig. Bestuur, (auditcommissie van de) RvC en externe accountant zijn hier de belangrijkste spelers. Het bestuur is leading.
Thema drie: nieuwe accenten in effectief bestuur en toezicht
In de huidige Code zijn de bepalingen over effectief bestuur en toezicht over twee hoofdstukken verspreid. In de thematische indeling van de herziene Code zijn de principes en best practises op dit gebied samengevoegd in één hoofdstuk 2, nader uitgewerkt in zeven deel-principes. Een van de best practises bij het deel-principe ‘benoeming …’ wordt dat als uitgangspunt de benoemingstermijn van commissarissen twee keer een periode van vier jaar wordt – dat is nu drie keer vier jaar.
Thema vier: cultuur
Cultuur wordt belangrijk in de herziene Code. Zegt de huidige Code (vrijwel) niets over cultuur, de Commissie noemt cultuur ‘een van de drijvende krachten voor een effectieve werking van de corporate governance van de vennootschap’. Als cultuur ziet de Commissie ‘het geheel aan normen en waarden die op alle niveaus van de onderneming worden uitgedragen en nageleefd’. De Code zal niet voorschijven wélke normen en waarden door bestuur en RvC uitgedragen moeten worden. Dat is aan de onderneming zelf.
In geen van de internationale governance codes neemt het thema cultuur een zo belangrijke plaats in.
Thema vijf: beloningen
Ten aanzien van dit veelbesproken thema treedt er een vereenvoudiging op en gaat de herziene Code terug naar de kern: (i) eenvoudig / transparant beloningsbeleid, (ii) juiste afwegingen bij de beloningsvaststelling en (iii) heldere / inzichtelijke verantwoording. Er is de afgelopen periode heel wat wet- en regelgeving over dit onderwerp ingevoerd. Het onderwerp Beloningen – hoofdstuk 3 in de herziene Code – kon daardoor beperkt blijven tot twee bladzijden.
Thema zes: de (algemene vergadering van) aandeelhouders
Voor grote inhoudelijke wijzigingen ten aanzien van de verhouding van de vennootschap met de (algemene vergadering van) aandeelhouders acht de Commissie het nog te vroeg. Eerst moeten volgens de Commissie de huidige discussies en ontwikkelingen (meer) zijn uitgekristalliseerd. Wel worden in de herziene Code de principes en best practise bepalingen ten aanzien van de (algemene vergadering van) aandeelhouders opnieuw ingedeeld, om daarmee aan te sluiten bij de thematische indeling van de nieuwe Code.
Thema zeven ten slotte: verduidelijking van eisen aan de kwaliteit van de uitleg
Het principe blijft: pas toe of leg uit. Maar in de herziene Code krijgt de kwaliteit van de voorgeschreven uitleg wel een prominentere plaats, in lijn met een aanbeveling van de Europese Commissie.
Résumerend
De herziene Code gaat er komen, en gaat tenminste leiden tot een accentverschuiving waarbij de verregaande focus op de lange termijn waardecreatie het meest opvallend is. De herziene Code weerspiegelt hiermee een voorzichtige verschuiving in de opvattingen over de corporate governance bij Nederlandse beursvennootschappen. Panta rei!
Dit artikel van Frans Knüppe verscheen eerder op de website van Dirkzwager Ondernemingsrecht
