Ondernemingssucces vraagt in de huidige tijd van disruptie, exponentiële trends en enorme complexiteit om nieuwe competenties. Risicomanagement kan meer dan ooit bepalend zijn voor succes, maar moet daartoe wel op moderne leest worden geschoeid. Net zoals te doen gebruikelijk in de wereld van de Formule 1-races.
Sneller, complexer, concurrerender en onvoorspelbaarder. Deze vier trefwoorden geven een aardige samenvatting van hoe de wereld verandert onder invloed van onder meer nieuwe technologie. U kent de analyses over deze ontwikkelingen vast dus is er geen verdere toelichting nodig.
Hoogwaardig risicomanagement is noodzakelijk
Er is echter iets merkwaardigs aan de hand. Aan de ene kant is het zo klaar als een klontje dat bedrijven in die nieuwe realiteit meer dan ooit een scherp oog voor hun omgeving moeten hebben. Ze moeten veranderingen echt doorleven, signalen vroeg oppakken en risico’s scherp op het netvlies krijgen. Hoogwaardige risicomanagement is niet alleen noodzakelijk omdat dit bijdraagt aan het succes van een organisatie maar ook omdat er enorme risico’s zijn voor organisaties die het op dit punt laten afweten. Wie niet tijdig anticipeert op de dynamiek en risico’s voorbij de volgende bocht kan out of business raken en er jaren over doen om de opgelopen achterstand in te halen. Voor zover daar überhaupt nog een kans voor is.
Making sense of the chaos ligt binnen handbereik
Aan de andere kant is er maar weinig vernieuwing in de manier waarop veel organisaties dat risico management inrichten. Terwijl de mogelijkheden er toch echt wel zijn. Het mooie van de huidige tijd is immers dat niet alleen de complexiteit toeneemt, maar ook dat de middelen om met de complexiteit om te gaan veel beter zijn dan vroeger. Organisaties kunnen met data-analyse nauwgezet en real-time monitoren hoe hun markten, toeleveringsketens, klanten en concurrenten bewegen; met kunstmatige intelligentie kunnen ze zelfs bepaalde onverwachte gebeurtenissen (black swans) aan zien komen; en de betreffende informatie kan handzaam op een dashboard worden geraadpleegd. Making sense of the chaos is dan ook geen utopie maar gewoon binnen handbereik. Toch staat dit nog ver af van de realiteit. In de praktijk is risicomanagement nog veel meer een periodieke verplichte vingeroefening en worden beslissingen niet op basis van feiten maar op basis van intuïtie en ervaring genomen.
De manager van de toekomst
De vraag is of we daar in het huidige tijdperk nog mee weg komen. Managers zijn nu eigenlijk ambachtslieden die het verleden interpreteren en op basis van ervaringen tot beslissingen komen over de toekomst. Terwijl er een beter alternatief beschikbaar is in een wereld vol data en slimme algoritmen. Volgens sommigen zal de manager in de toekomst de robot voeden zodat deze betere beslissingen kan nemen. En niet andersom. Andrew McAfee – een van de auteurs van The Second Machine Age – schreef een artikel met de veelzeggende kop: ‘Big Data’s Biggest Challenge? Convincing People NOT to Trust Their Judgment’. Natuurlijk valt daar ook wel wat op af te dingen, maar feit is dat we een nieuwe realiteit ingaan en dat daar state of the art risico management bij hoort om succesvol te zijn en blijven.
Kansloos zonder intelligente technologie
In dat kader is er sprake van een mooie analogie met de wereld van de Formule 1. Stuurmanskunst – met intuïtie en ervaring – is natuurlijk nog steeds essentieel om een race te winnen. Maar Max Verstappen is kansloos zonder intelligente technologie die bijvoorbeeld op basis van een veelheid aan data berekent hoe lang een set banden mee gaat of wat de optimale aerodynamische instelling is om de scherpste rondetijden te rijden. En als er tijdens de race wolken aan de hemel verschijnen vaart hij blind op zijn team die in hun systemen de kansen van verschillende race-alternatieven doorrekenen, daarop de bandenwissel naar regenbanden timen en daarmee mogelijk een paar seconden winst boeken. Het mooie van deze racewereld is niet alleen dat risicomanagement tot kunst is verheven, maar ook (en vooral) dat het succes ervan afhankelijk is van de goede dialoog tussen coureur en team. De coureur voelt het gedrag van de auto en zijn informatie is belangrijke input. Ook als er dreigende wolken verschijnen. Naar verluidt is Verstappen overigens ook op dit communicatieve vlak een groot talent.
Terug naar de wereld van het bedrijfsleven. Als we heel eerlijk zijn is het daar nog de praktijk van alledag dat menig manager zelf inschat hoeveel (en wanneer) er regen uit de wolken gaat vallen. Dat is op zijn zachtst gezegd suboptimaal. De vraag die in elke organisatie moet worden gesteld ten aanzien dit thema is dan ook: can we teach an old dog new tricks? Kunnen we (1) state of the art risicomanagement organiseren en (2) de dialoog over de kennis die dat oplevert op de juiste manier vormgeven? Er staat veel op het spel: wie dit het beste doet is de winnaar. Vraag maar aan Max.
