Amanda van Diemen van Finext ziet dat sturing op resultaat significant succesvoller is dan sturing op de processen die hier naartoe zouden moeten leiden. Het daadwerkelijk verleggen van de focus is een gefaseerde ontwikkeling die niet van de ene op de andere dag kan worden doorlopen. Maar verandering is eng en brengt de nodige misvattingen met zich mee. ‘Wat veel mensen die aannames doen over zelfsturing vergeten, is dat het an sich geen doel is, maar een middel om tot een doel te komen.’
Zelfsturing levert volgens Van Diemen betere besluitvorming op doordat deze breder wordt gedragen en het lerend vermogen van een organisatie verhoogd wordt. ‘Fail fast, learn fast. Om zelfsturing tot een succes te maken, is het van belang dat het niet sec als managementtrucje wordt toegepast. Eveneens moeten mensen zich niet teveel laten afleiden door andere leuke dingen: hou je doel scherp, zowel op organisatieniveau als op individueel niveau.’ Desalniettemin lijken er veel onduidelijkheden rondom zelfsturing te bestaan.
Misvattingen over zelfsturing
Amanda van Diemen van het Voorburgse financieel adviesburo Finext behandelt de zes meest gehoorde misvattingen over zelfsturing en geeft haar visie op deze misvattingen.
Bij zelfsturing is de organisatie out-of-control
Een van de meest gehoorde misvattingen over zelfsturing is volgens Van Diemen dat de organisatie out-of control is. ‘Niet alleen bepaalt ieder voor zich wat zij of hij zelf wilt doen en hoe men dit wil doen, ook is de grip op de organisatie door deze nieuwe werkwijze totaal verdwenen. Een aanname die gebaseerd is op angst voor het onbekende in plaats van ervaringen uit de praktijk en reeds behaalde successen. Dat de manier van sturing verandert, betekent niet dat er helemaal geen sturing meer is. De focus van de sturing verandert: deze wordt verlegd van het proces naar het daadwerkelijke resultaat. Sturing an sich verdwijnt echter niet.’
Zelfsturing is alleen mogelijk met volwassen teams
Onder velen lijkt de gedachte te heersen dat teamvolwassenheid een vereiste is voor succesvolle zelfsturing. Van Diemen: ‘Ons onderzoek heeft uitgewezen dat zelfsturing ook goed werkt als teams nog niet volwassen zijn. Naarmate een team zelfsturend is, groeien teamleden vanzelf in hun rol: men wordt pro-actiever, samenwerkingen worden aangegaan en er wordt van elkaar geleerd. In de loop der tijd verloopt dit proces steeds sneller en beter, leert de ervaring.’
Zelfsturing is alleen geschikt voor mensen/organisaties met een hoog opleidingsniveau
Volgens Van Diemen staat zelfsturing en de kans op slagen los van het opleidingsniveau van mensen of het gemiddelde opleidingsniveau van organisaties. ‘Van bouwonderneming waar ze werken met medewerkers met een extra uitdaging tot high-level consultancy firma’s: zelfsturing is bewezen succesvol op ieder opleidingsniveau,’ aldus Van Diemen.
Bij zelfsturing is de kans op een burn-out groter
Bij zelfsturende organisaties zou de kans op een burn-out groter zijn, omdat werk en privé meer met elkaar verweven zijn. Onzin. ‘Het hebben van of de kans op een burn-out heeft niets te maken met zelfsturing, maar met persoonlijke omstandigheden en de heersende werkcultuur.’
Zelfsturing is efficiënt
Van Diemen zegt dat in zelfsturende organisaties vormen van gedeeld leiderschap ontstaan, waardoor er behoefte is aan onderling overleg. ‘Doordat mensen onderling meer met elkaar overleggen, wordt een organisatie wendbaarder: men weet wat er speelt, kan hierop snel inspelen en weet bij wie men zijn moet om te kunnen schakelen op dit vlak. Dat een organisatie wendbaarder is wil overigens niet zeggen dat het gehele proces ook daadwerkelijk efficiënter is doorlopen.’
Bij zelfsturing werk je minder hard
Een onterechte aanname over zelfsturing is dat je bij zelfsturing minder hard hoeft te werken. ‘Dit zou komen doordat je bij zelfsturing per slot van rekening geen baas hebt en hierdoor als bijkomend voordeel meer vrije tijd ‘krijgt’. Doordat bij zelfsturing de motivatie tot werken van extrinsiek naar intrinsiek wordt verlegd, wordt de beleving en het daadwerkelijk tot uitvoering brengen van werk totaal anders ervaren,’ zegt Van Diemen. ‘Creativiteit wordt bijvoorbeeld gestimuleerd. Daarnaast hebben mensen binnen zelfsturing het gevoel positief bij te dragen aan de onderneming: ze voelen zich verantwoordelijk voor hun aandeel in het doel. Doordat iedereen een bijdrage levert op een manier die het beste bij haar/hem past, wordt de kans op succes significant vergroot.’
