Wil je als businesscontroller blijven meedraaien in deze complexe en dynamische wereld, dan moet je meebewegen. ‘De oude methoden werken niet meer in de nieuwe wereld’, zegt Martin van Staveren van risicobureau VSRM en kerndocent Master Risicomanagement aan de Universiteit Twente. ‘Het gaat om het goed omgaan met risico’s en ze juist niet constant willen beheersen. Het verschil tussen risicogestuurd werken en het klassieke risicomanagement.’
De Chinezen hebben voor het woord risico twee karakters: gevaar én kans. ‘Wij zien risico vooral als angst’, signaleert Martin van Staveren. ‘Een mindset waarmee je als businesscontroller niet de toekomst in kan.’ Tijdens het hoorcollege aan de Nyenrode Business Universiteit zal de auteur van onder meer het boek ‘Risicogestuurd Werken in de Praktijk’ dan ook deze risicodefinitie hanteren: Risico is het effect van onzekerheid op doelen. ‘Als management heb je strategische doelen, die onder meer zijn vertaald in een aantal processen, activiteiten en resultaten. Bij elk doel ga je doelgericht om met de risico’s. Het gaat er namelijk om dat je ondanks de onzekerheid – die er nu eenmaal is – toch de doelen realiseert.’
Niet beheersen, maar omgaan met risico’s
Bij risicogestuurd werken krijgen in feite twee elementen extra aandacht, zegt Van Staveren. ‘Je maakt de onzekerheid héél expliciet en je gaat deze op een gestructureerde wijze aanpakken. Het gaat nadrukkelijk om het omgaan met risico’s en niet het beheersen daarvan. Veel businesscontrollers hebben de neiging een risico te willen beheersen, te contoleren, nieuwe protocollen te schrijven… De realiteit is echter dat je als onderneming af en toe ook risico moet nemen. Dat vraagt een andere cultuur en een businesscontroller die niet standaard zijn hakken in het zand zet en zegt: pas op, gevaar. Nee, het is juist van belang om strategisch mee te denken en aan te geven waar wel en niet een risico genomen kan worden.’
Twintig kenmerken
De kerndocent Master Risicomanagement aan de Universiteit Twente betoogt dat de businesscontroller binnen een bedrijf veel meer een adviesrol moet vervullen bij organisatorische en strategische processen. ‘Het is meer dan financiële controle en vooral in de achteruitkijkspiegel kijken, zoals nu nog veelvuldig gebeurt. Ze moeten veel meer richting risicogestuurd werken bewegen. De risico-paradox laat immers zien dat meer van het oude niet werkt in de nieuwe realiteit. Als je waarde aan de onderneming wilt blijven toevoegen – in een verdergaand digitalisering van de wereld – moet het besef landen dat vernieuwing noodzakelijk is. Met twintig kenmerken is risicogestuurd werken een aantrekkelijk alternatief, waarbij dankzij inzichten uit de innovatie- en veranderkunde het een concreet onderdeel van bestaande bedrijfsprocessen kan worden.’
Tijdens de collegereeks Business control diept Van Staveren de twintig accenten uit, die horen bij de transitie van risicomanagement naar risicogestuurd werken. Een daarvan is dat geld niet regeert, maar wel waarde. ‘Waar sta je als organisatie voor, welke normen en waarden hanteer je en hoe ga je om met milieu en mensen? Dat is van veel groter belang. Wie denkt dat met windowdressing af te kunnen doen, vergist zich in de huidige tijd van transparantie. Dan kun je hard vallen, vraag dat maar aan Volkswagen.’ Een ander element van risicogestuurd werken is van standaardisatie naar variatie. ‘Gangbaar risicomanagement heeft een modelmatige aanpak met standaardprocedures en -handboeken. Vaak met als argument dat standaardisatie zo lekker efficiënt is. Dus niet en het is zeker niet effectief. One size fits no one.’
Risico-onteigening is een ander ‘ouderwets probleem’. ‘Er is een risicomanager, dus elk risico is zijn probleem. Mijn standpunt is echter: iedereen die primair verantwoordelijk is voor een doel, is dat ook voor de bijbehorende onzekerheden. Bespreek de dilemma’s en maak op basis daarvan de beste keuze. Dat is risicogestuurd werken.’
7 habits voor de nieuwe risicoleider
Van Staveren wil tijdens de collegereeks bewustwording creëren bij de aanwezigen. ‘Wil je nog meedraaien in de komende jaren, dan moet je meebewegen en openstaan voor vernieuwingen. Ik introduceer onder meer de 7 habbits voor de nieuwe risicoleider, eigenschappen die belangrijk zijn voor elke businesscontroller nieuwe stijl.’ Het fascineert de risicospecialist dat de technische ontwikkelingen zo hard gaan, maar het vermogen van de mens om daarmee om te gaan relatief traag is. ‘Dan gaat het piepen en kraken. Om premier Rutte aan te halen: ‘Als je wilt behouden wat je hebt, dan moet je veranderen’. Zo is het.’
************************************************************************
Collegereeks Business controller
Organisaties opereren steeds meer in een complexe en dynamische wereld. De controller krijgt hierdoor ook een meer uitdagende rol. Naast de controlerende taken staat hij het management bij en geeft hij advies bij de operationele en strategische besluitvorming. De controller als businesspartner is mede verantwoordelijk voor waardecreatie in het bedrijf.
Business control is daarmee wezenlijk iets anders dan financial control. Het vraagt andere vaardigheden en kennis van de controller. Hij heeft inzicht in de wendbaarheid van de organisatie en kan nieuwe businessmodellen doorgronden waarbij waardetoevoeging plaatsvindt op niet-financiële indicatoren. De controlfunctie verandert meer naar een adviserende rol. Dit vraagt om bevlogen leiderschap en goede communicatieve vaardigheden.
Wat kunt u verwachten in de collegereeks?
Nyenrode en cm: organiseren samen een collegereeks waarin de uitdagingen van de business controller centraal staan. In zes exclusieve colleges gaan hoogleraren en experts uit de praktijk in op al deze aspecten. Verdieping, inspiratie en praktijkvoorbeelden geven inzichten in uw veranderende rol binnen de organisatie. Er is voldoende ruimte voor vragen en discussies. Start vanaf 13 november 2017. Meer informatie en aanmelden: collegereeks.cmweb.nl
