Wie denkt aan Parma, denkt aan heerlijke pasta, bestrooid met de allerbeste Parmigiano Reggiano. Maar de Noord-Italiaanse stad staat ook synoniem voor een van de grootste fraudezaken aller tijden. Met in de hoofdrol Calisto Tanzi, de ooit zo gevierde oprichter van het Italiaanse zuivelconcern Parmalat.
Het Italiaanse levensmiddelenbedrijf, gespecialiseerd in zuivelproducten, werd in 1961 opgericht door de in 1938 geboren Tanzi. De merknaam was een verwijzing naar de Noord-Italiaanse stad en het Italiaanse woord voor melk, latte. Het ging Parmalat voor de wind, het concern groeide binnen no time uit tot een immense multinational en het breidde zijn activiteiten wereldwijd uit. Het conglomeraat deed overigens niet alleen in levensmiddelen, Tanzi en co werden in de jaren negentig ook eigenaar van de Italiaanse voetbalclub Parma FC. Met het geld van Parmalat behaalde de club prestigieuze successen in binnen- en buitenland.
Er leek geen vuiltje aan de lucht. Het bedrijf veroverde de wereld, had 36.000 werknemers in dienst en draaide een miljardenomzet. In 2003 kwam er een kink in de kabel. En niet zo’n kleintje ook. Plotseling was er een boekhoudschandaal, dat al snel veel groter bleek te zijn dan aanvankelijk gedacht. Het bedrijf kon een obligatielening van 150 miljoen euro niet terugbetalen, terwijl er toch meer dan 4 miljard aan liquide middelen in huis moest zijn. Parmalat biechtte op dat een bankrekening op de Kaaimaneilanden, waarop 4 miljard euro zou staan, helemaal niet bestond. Het bestuur van Parmalat vroeg faillissementsbescherming aan en dat triggerde weer een onderzoek naar de fraude.
Leugens en bedrog
Na onderzoek werd een diepe beerput vol leugens en bedrog opengetrokken. De verliezen bleken gigantisch. Er was structureel jaarrekeningfraude gepleegd en leningdocumentatie bleek vervalst. De omzet en de resultaten waren doelbewust jarenlang veel hoger neergezet dan ze in werkelijkheid waren. Niet alleen Tanzi, maar een groot aantal mensen om hem heen, bleken daarvan op de hoogte. De koers van Parmalat stortte ineen, met alle desastreuze gevolgen van dien. Er moesten koppen rollen en in 2004 werd een nieuwe topman aangesteld om te redden wat er te redden viel. Hij nam de boel flink onder handen en klaagde bovendien een groot aantal banken en de accountant aan. Die hadden stuk voor stuk een dubieuze rol gespeeld. Ook diverse banken moesten uiteindelijk een aanzienlijke schadevergoeding betalen. Vele tientallen mensen, waaronder Tanzi, werden aangeklaagd.
Na meer dan tien jaar kwam met de veroordeling van Calisto Tanzi in 2014 een eind aan het proces van de eeuw. Het bedrijf ging ten onder in een gat van 14 miljard euro. De uitspraak was duidelijk. De voormalig topman kreeg 17 jaar en 5 maanden cel voor zijn aandeel in het ineenstorten van Parmalat. De Italiaanse Hoge Raad veroordeelde hem tot de lange celstraf wegens faillissementsfraude en criminele samenzwering. Samen met Tanzi kreeg ook een tiental andere kopstukken van het ooit zo florerende Italiaanse bedrijf aanzienlijke straffen opgelegd.
Grote gevolgen
Parmalat is ondertussen weer terug op de beurs na een grootschalige saneringsprocedure, maar het faillissement is nog lang niet vergeten. Het was 13 jaar terug het grootste faillissement in de Europese geschiedenis. Het bedrijf werd ook wel gekscherend het Italiaanse Enron genoemd. Het schandaal leidde tot grote beroering in Italië, had grote gevolgen voor heel wat mensen en maakte veel slachtoffers. Ruim 38.000 beleggers kregen te maken met de gevolgen en nog eens 135.000 Italianen zagen hun spaargelden verdampen door de fraude. Het boekhoudschandaal betekende bovendien het begin van het einde voor de roemruchte voetbalclub FC Parma, de trots van de regio. En dat deed veel inwoners uit de Emilia-Romagna misschien nóg wel veel meer pijn…
