Het vrijhandelsverdrag CETA is na jaren gebakkelei waarheid geworden. Zelfs de overtuiging van fervent tegenstander Magnette bleek een kwestie van tijd. Econoom Jacques van de Wal ziet het verdrag als positief vanwege de economische groei. De weerstand oproept noemt Van de Wal begrijpelijk. ‘Maar hier moet je nu juist op Europees niveau denken en dus ook beslissingen nemen. En het niet aan regionale parlementen over laten om besluitvorming te blokkeren.’
Europarlementariër Fabio de Masi vreest dat juist de grote bedrijven zullen profiteren van het vrijhandelsverdrag CETA. De overeenkomst is in De Masi’s ogen een aanslag op de democratische besluitvorming. De politicus verwacht monopolievorming door het verdrag. Jacques van de Wal, hoofd Economisch Bureau van ABN AMRO, nuanceert de angsten van De Masi. ‘Vrijhandel is goed, zeker voor een open economie als Nederland. Ik denk dat De Masi het over een andere discussie heeft: de verdeling van de groei tussen de bedrijven, het kapitaal en de gewone man. Dan is het wel zo dat er bij de gewone man de perceptie is dat internationaal opererende bedrijven steeds meer van de economische koek opeisen.‘
Zie ook: EU en Canada laten zich niet stoppen door Magnette: ‘Top CETA nog steeds mogelijk’
Neem Apple. De Ierse accountant Cathy Kearney zou een systeem hebben bedacht waarbij alle winsten van producten die Apple in Europa, het Midden-Oosten en Afrika verkoopt, terechtkomen bij twee bedrijven die alleen Kearney als werknemer en geen fysiek kantoor hebben. Dat noemt de econoom ‘heel slim met constructies omgaan’. ‘Het is volstrekt legaal, maar er ontstaat wel steeds meer maatschappelijke weerstand tegen bedrijven die nauwelijks belasting betalen. De perceptie van de burger is dat er relatief veel van de groei, die ook deze vrijhandel weer zal opbrengen, naar de grote bedrijven gaat en niet naar de burger. Dat komt dan niet door de vrijhandel, dus ik zou CETA zeker niet als probleem willen zien. Vrijhandel maakt de koek groter, en de problemen die mensen hebben zitten in de verdeling van de koek en dat bedrijven hun ‘fair share’ aan belasting betalen. Om belastingontwijking aan te pakken heb je veel meer internationale coördinatie nodig. Zijn vrees deel ik ten dele, maar dat heeft weinig met CETA te maken.’
CETA legt probleem EU bloot
Het vrijhandelsverdrag tussen Europa en Canada zit in de ogen van Van de Wal niet in de kern van het probleem, maar aan de rand. ‘Juist dan moet je dingen die groei veroorzaken niet gaan blokkeren. Daar schiet je niets mee op. Voor Nederland betekent CETA niet heel veel, het belang van de handelsrelatie met Canada is vrij beperkt. Voor Europa geldt ongeveer hetzelfde. Maar dat de commotie kan ontstaan zegt iets over de werking van de EU. De EU heeft heel veel zwakke punten, maar handelsverdragen sluiten als een blok was nou juist een van de sterke punten. Als we dat laten blokkeren door niet eens een nationaal, maar een regionaal parlement…’
Het gedrag van de Waalse premier Magnette is in Van de Wals ogen een contraproductieve houding voor de toekomst. ‘Of hij nou een punt heeft of niet, zo kan de EU natuurlijk niet werken. Dat werpt zijn schaduw vooruit op bijvoorbeeld de TTIP, maar zeker ook de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk over de Brexit. Dan brengt dat zeker een toenemende mate van onzekerheid met zich mee.’
Horten en stoten
De weerstand tegen de verdragen is een groter probleem dan bijvoorbeeld CETA zelf, volgens Van de Wal. ‘Dat heeft alles te maken met dat de burger het idee heeft dat er niet meegedeeld wordt in de groei. Dat gevoel is er en dat wakkert het populisme aan. De politiek moet er iets aan doen om ook gewoon de gewone man het idee geven dat hij meedeelt in de groei. Anders worden dit soort dingen aangegrepen door populistische groepen en daar schieten we met zijn allen weinig mee op. De discussie eromheen over de werking van de EU en de burger die zich niet gehoord voelt is eigenlijk veel belangrijker dan het verdrag zelf. Maar zo zie je maar weer het gaat in de EU: vaak met horten en stoten, maar uiteindelijk komen we toch stappen verder.’
Bij de ondertekening van het verdrag gooide het Waalse parlement roet in het eten, door tegen de invoering van het verdrag te stemmen. Na aanhoudende druk van de Europese Unie en nieuwe onderhandelingen met de Belgische premier Michel, is het akkoord er nu toch gekomen.
