De onverwachte afloop en de onconventionele campagne van Trump zijn ook voor Han de Jong, hoofdeconoom ABN AMRO, reden om de eerste gedachten over de gebeurtenissen te delen. Allereerst is van belang dat in het Amerikaanse politieke bestel aanzienlijke controlemechanismen (‘checks and balances’) zijn ingebouwd die buitengewoon extreem beleid zouden moeten voorkomen.
Op basis van uitlatingen van Trump tijdens de campagne heeft De Jong enige beleidsterreinen en aspecten op een rijtje gezet die reden tot zorg geven.
Aspecten die reden tot zorg geven
1. Handelsbeleid. Trump is gekozen op een protectionistische agenda. De Republikeinse partij is van oudsher voorstander van vrije handel en het staat nog te bezien wat Trump kan doen. Protectionisme is in ieder geval schadelijk voor de wereldwijde groei, in het bijzonder voor de groei in opkomende economieën. Het zal echter enige tijd duren alvorens de nieuwe president die protectionistische agenda ten uitvoer brengen kan.
2. Onafhankelijkheid van de Fed. Trump heeft verklaard dat hij zal trachten van Janet Yellen af te komen en de Fed minder onafhankelijk te maken. In concreto zal ontslag van Yellen echter moeilijk zijn, al wordt zij aan het einde van haar ambtstermijn in 2018 waarschijnlijk niet herbenoemd. Of de onafhankelijkheid van de Fed wordt verminderd, moeten we afwachten. Verminderde onafhankelijkheid zou het vertrouwen in financiële markten schaden, maar dat is van later zorg.
3. Klimaat. De visie dat de klimaatverandering door de mens veroorzaakt is, wordt door Trump niet onderschreven. Hij zou het klimaatakkoord van Parijs daarom kunnen opblazen. De economische gevolgen op korte termijn zijn gering, evenals de gevolgen voor de financiële markten.
4. Immigratie. Trump heeft aangekondigd de immigratie te zullen beperken, een voornemen dat relatief eenvoudig is uit te voeren. Het effect daarvan zal gematigd zijn.
5. Populisme. Dit nieuwe verkiezingssucces van een populist kan populistische politieke bewegingen elders van brandstof voorzien. Dit kan weer gevolgen hebben voor de verkiezingen die nog dit jaar en in 2017 in Europa plaatsvinden.
6. De combinatie van volledige Republikeinse controle over het Congres en een Republikeinse president heeft in het verleden tot een interne machtsstrijd binnen de Republikeinse partij geleid doordat de Democratische vijand onder dergelijke omstandigheden slechts een rol in de kantlijn speelt.
Aspecten die de bezorgdheid verminderen
1. De Amerikaanse economie verkeert in behoorlijk goede doen. De groei is bescheiden maar standvastig, de arbeids- en huizenmarkt geven blijk van kracht, het ondernemersvertrouwen is in orde, het consumentenvertrouwen is hoog, de bedrijfswinsten hebben onder druk gestaan maar lijken te verbeteren, etcetera.
2. Van alle beleidsvoornemens die Trump verkondigd heeft, lijkt de implementatie van budgettaire stimulering via belastingverlaging en infrastructuurbestedingen het meest waarschijnlijk. Hoewel Republikeinen in het Congres de stijging van het begrotingstekort zullen willen beperken, vindt Trump vermoedelijk wel een manier om deze stimulering door te voeren, mede omdat belastingverlaging onder Republikeinen altijd goed valt. In dit verband kan een parallel met de regering-Reagan worden getrokken. De Jong is van mening dat de budgettaire stimulering goed zal zijn voor de groei op middellange termijn. De overheidsfinanciën zouden er wel door verslechteren, maar dat is voor de mensen van latere zorg.
3. Zoals eerder aangegeven, zal buitensporig beleid door de checks and balances in het bestel worden voorkomen.
Waar moeten we op letten?
1. De verandering van toon bij de nieuwgekozen president.
2. De mensen die hij in zijn regering en kring van adviseurs opneemt.
Algehele conclusie voor de effecten op economie en beleid
Met Trump als president ontstaat er veel onzekerheid, wat voor de markten en het vertrouwen nadelig uitwerkt. Maar wanneer het stof eenmaal neergedaald is, zullen positieve economische factoren waarschijnlijk opwegen tegen de negatieve economische factoren op middellange termijn.
Voor de financiële markten is te verwachten dat…
a. het monetair beleid geen belangrijke invloed zal ondergaan. Verslechterende overheidsfinanciën en een mogelijk iets hogere inflatie na protectionistische maatregelen zouden tot een iets krapper monetair beleid kunnen leiden dan anders het geval was geweest.
b. aandelen op korte termijn volatiel en zwak zullen zijn, waarna op middellange termijn herstel intreedt;
c. obligatierendementen in tegengestelde richtingen zullen worden getrokken. Enerzijds zou een vlucht naar veilige havens de rendementen omlaag kunnen duwen, anderzijds zouden verslechterende overheidsfinanciën en een mogelijk hogere inflatie als gevolg van protectionistische maatregelen de rendementen kunnen opdrijven.
d. valuta’s van opkomende economieën zullen lijden onder de protectionistische agenda. De Amerikaanse dollar verzwakt waarschijnlijk iets ten opzichte van de euro, niet alleen door de ontstane onzekerheid maar ook door de huidige lichte overwaardering van de dollar. De eventuele zwakte van de munt is waarschijnlijk echter beperkt, want de combinatie van een ruim begrotingsbeleid en een mogelijk iets krapper monetair beleid zou de Amerikaanse dollar enige ondersteuning moeten bieden.
Op ABN AMRO Insights staat een uitvoeriger bijdrage van econoom Maritza Cabezasover de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
