Voorzitter Jaap van Manen kwam vorige week met de herziene Corporate Governance Code op de proppen. Voorheen lag de nadruk op de beloning van bestuurders en commissarissen. Inmiddels heeft er letterlijk een cultuuromslag plaatsgevonden. ‘Een goede ontwikkeling, want de cultuur is bepalend voor het succes, en falen, van een organisatie.’
Muel Kaptein hoogleraar bedrijfsethiek aan de RSM Erasmus Universiteit en partner bij KPMG is in zijn nopjes met de adressering van cultuur in het bedrijfsleven. ‘Met de herziening van de Commissie Van Manen worden bestuurders en commissarissen van ’s lands grootste ondernemingen, voor het eerst, direct aangesproken op de cultuur van hun organisaties; een wereldwijde primeur. En terecht. Een goede cultuur voorkomt corruptie, fraude en andere integriteitsschendingen Want een goede cultuur voorkomt corruptie, fraude en andere integriteitschendingen. Daarnaast bevordert het efficiency, innovatie, kwaliteit en duurzaamheid.’
Kaptein kon in de vorige Codes het woord ‘cultuur’ geen enkele keer vinden. In de herziene Code is dit 10 keer het geval. ‘Een goede ontwikkeling, want de cultuur is bepalend voor het succes, en falen, van een organisatie. Met de herziene Code streeft de Commissie Van Manen er naar dat bedrijven zich richten op ‘het creëren van waarde op de lange termijn’ en daarbij ‘zorgdragen voor een evenwichtige en effectieve besluitvorming waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van stakeholders’.’
‘Om dat evenwicht te bereiken moet volgens de hoogleraar niet alleen worden gekeken naar het aantal keren dat ‘cultuur’ wordt genoemd. Maar vooral naar hetgeen de Commissie Van Manen met de herziene Code van de bestuurders van een organisatie verwacht. ‘Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor het vormgeven van de gewenste cultuur.’
De gewenste cultuur
De bedrijven zijn nu aan zet. Kaptein: ‘De Code schrijft niet voor wat de gewenste cultuur is. Dat wordt, terecht, overgelaten aan het bestuur zelf. De kracht schuilt namelijk in het zelf doordenken en toesnijden van de gewenste organisatiecultuur op de eigen situatie.
Daarom is het startpunt voor bedrijven om hun huidige kernwaarden en gedragscode tegen het licht te houden. Zijn deze actueel, aansprekend, authentiek? Dekken ze de lading, zijn ze duidelijk en doelgericht?’
Kaptein ziet de nieuwbakken Code als een startsignaal voor nieuwe initiatieven. ‘De kunst is om de gewenste cultuur waar te maken. Enerzijds verloopt dat via een cultuurprogramma en het goed inbedden van de –gewenste- cultuur in procedures en processen. Anderzijds verloopt dit via gedrag en dan vooral het voorbeeldgedrag van bestuur en management. Van belang daarbij is dat het niet een kortstondige exercitie is, maar onderdeel wordt van het DNA van hoe we met elkaar en anderen omgaan. Daar is nog veel werk te verrichten.’
