Arjan van Os, directeur van het Innovation Centre van ABN AMRO, verwacht in 2017 de eerste echte blockchaintoepassing die op wereldwijd niveau werkt. ‘Als je diep en verder denkt zie je de contouren van een andere wereld ontstaan.’
Op de eerste etage van het hoofdkantoor van ABN AMRO op de Amsterdamse Zuidas waan je jezelf in een andere wereld. In ieder geval niet eentje die je verwacht bij een bank. Er hangt een bijzondere vibe in de grote open ruimte, voorzien van allerlei zitjes en mensen die in kleine groepen bij elkaar klitten. Geen idee waar ze het over hebben, maar de opwinding is zichtbaar, zoals ook duidelijk is dat dit niet het domein is van mannen in maatpakken en vrouwen in mantelpakjes. ‘We richten ons momenteel op drie focus areas’, zegt Arjan van Os, die ruim drie jaar geleden bij de start van het Innovation Centre aan het hoofd staat van dit living lab. ‘Die drie zijn: blockchain, artificial intelligence en open banking.’
Zie ook: Nauwkeurig, snel en transparant: de mogelijkheden van blockchain
Blockchain komt eraan
Blockchain. Nog geen drie jaar geleden een woord dat bij weinig mensen een belletje deed rinkelen. Inmiddels is dat wel anders en is er wereldwijd meer dan een miljard euro gestoken in start-ups die zich bezighouden met blockchain. ABN AMRO werkt ook met start-ups samen, zoals onlangs ook een samenwerking is aangegaan met TU Delft. ‘De blockchain die daar gebouwd gaat worden, heeft voor ons een aantal interessante aspecten. Het is een mooie kans om onze kennis over deze praktische toepasbaarheid van blockchain verder te verbreden en te verdiepen.’ De bank en universiteit hebben ervoor gekozen een complexe applicatie te ontwikkelen met als doel om medio 2017 een technisch werkende en veilige applicatie op te leveren. ‘Maar vraag me nu niet hoe deze eruit komt te zien. Dat kan ik niet, dat zal gedurende het traject helder worden.’
Gedeelde waarheid en vertrouwen
Bij blockchain gaat het niet zozeer alléén over geldtransacties, maar veel meer over een gedeelde digitale waarheid en over vertrouwen. Mensen kunnen er onderling geld en informatie uitwisselen zonder dat een vertrouwde derde partij – zoals een bank – nodig is. Het benodigde vertrouwen komt niet meer van de autoriteit die het systeem beheert, maar ligt besloten in het systeem zelf. Het zou een reden kunnen zijn dat banken met argusogen naar die ontwikkelingen kijken. ‘Maar wij omarmen het’, zegt Van Os. ‘Blockchain is interessant voor alle organisaties die transacties doen in de vertrouwelijke sfeer, waarin trust een grote factor is. In theorie kun je zeggen dat wellicht trusted third parties – zoals banken – niet meer nodig zijn. Maar dat is je kop in het zand steken. We leren en kijken met een innoverende blik naar dergelijke ontwikkelingen. Het biedt ons de kans te anticiperen op mogelijke veranderingen en daarop in te spelen met onze dienstverlening.
De uitdaging rond blockchain zit ook in de snelheid van de technologie. Die is exponentieel. Van Os: ‘Als je kijkt wat er in het afgelopen halfjaar is gebeurd, dan gaan de ontwikkelingen ontzettend hard. Er zijn experts die nu nog zeggen: “het is mooi om mee te experimenteren, maar voorlopig is er nog geen toepassing die gereed is om in de echte wereld en globaal zijn intrede te doen. Nou, ik denk dat die er in 2017 wel is. Als organisatie moet je daarvoor klaar zijn, vandaar onze focus erop.’
Trade finance
De directeur van het Innovation Centre noemt blockchain interessant voor veel partijen. Zoals voor de medische wereld (elektronisch patiënten dossier), voor clearing & settlement, finance, accountants, notarissen, transport en logistiek sector. ‘Neem de wereld van trade finance. Containerschepen die over de hele wereld varen en waarvan alles gedocumenteerd moet worden. Als je kijkt naar governance, transparantie en de one single point ot truth voor deze wereld en je experimenteert daarmee zoals we nu doen, dan kom je tot een totaal ander beeld.’ Het verleidt Van Os zelfs tot een filosofische uitspraak. ‘Als je naar blockchain kijkt en weet wat je nog niet weet, dan begrijp je het potentieel. Als je alles diep en verder doordenkt – en ik kan mezelf daar soms in verliezen – zie je contouren van een andere wereld ontstaan. Veel weten we nog niet. Een ding weten we wel zeker: saai wordt het niet!’
Van Os noemt de ontwikkeling van blockchain de meest spannende. ‘De komst van internet heeft ervoor gezorgd dat bedrijven hun business(model) hebben moeten herdefiniëren. Waar het bij internet draait om informatie verspreiden en opslaan, daar gaat het bij blockchain om het uitwisselen en opslaan van waarden, dat is een stuk breder dan informatie. Je hebt het dan over waarden als geld, een contract, een stempel etc.’
Kunstmatige intelligentie
De ontwikkeling van artificial intelligence – kunstmatige intelligentie – is een andere fascinerende trend. De hoeveelheid beschikbare data loopt in de zettabytes. ‘Deze informatie is steeds beter gestructureerd en via een groeiend aantal API’s voor ons beschikbaar’, zegt Van Os. ‘Dan zijn er nog de almaar groeiende mogelijkheden van de toegepaste informatica. Voeg deze drie factoren samen in slimme algoritmes, en je krijgt modellen en patronen in real-time die mensen niet kunnen creëren of bevatten. Het is duidelijk dat het niet lang meer duurt voordat we algoritmes kunnen maken die het menselijk begrip te boven gaan.’
Binnen financiële technologie is een flinke toename te zien in het aantal start-ups dat zich richt op kunstmatige intelligentie, met onder meer lerende software en nieuwe cybersecurity-oplossingen. Maar ook binnen risicomanagement worden voorspellende en taakstellende systemen geïntroduceerd. Deze leveren efficiëntere risicomodellen dan de huidige versies, die veelal omschrijvend van aard zijn. Van Os: ‘In de komende jaren zal artificial intelligence waarschijnlijk aan invloed winnen binnen de financiële dienstverlening. Het begint bij back-endfuncties zoals handelsbeslissingen overzien, fraude detecteren, en risico’s analyseren. Maar in de nabije toekomst komen daar ook front-endfuncties bij, waaronder persoonlijk advies en revolutionaire manieren om met bedrijven te communiceren.’
Piramide
Van Os benadrukt dat robotisering ervoor zorgt dat werkzaamheden anders worden en niet dat financials moeten vrezen voor hun baan. ‘Het wordt een feit dat een computer binnen enkele uren allerlei patronen ontdekt in een overvloed aan informatie, waar een mens vijf jaar nodig voor heeft om die te ontdekken. Kunstmatige intelligentie biedt veel meer kennis en dus kun je veel beter adviseren. Je moet het zien als deze piramide: het begint met data en die is er in overvloed. Van die data maak je informatie en vervolgens vergroot je de eigen kennis. Als je die piramide goed ontsluit, kom je tot nieuwe businessmodellen en kun je – interne – klanten veel beter adviseren.’
Kunstmatige intelligentie is inmiddels zo ver dat er voorspellende systemen zijn in plaat van beschrijvende systemen die informatie produceren. ‘Het zorgt voor het produceren van inzichten en helpt gebruikers om betere beslissingen te nemen. De nieuwste stap is een systeem dat op zijn taken vooruitloopt met zelflerende intelligentie.’
