De logistieke sector ‘vergroent’ in sneltreinvaart. Verladers en logistiek dienstverleners zetten ook in 2017 fors in op duurzaamheid. Lag de focus eerdere vooral op luchtkwaliteit, vermindering van fijnstof en stikstof; inmiddels richten we ons op de CO2-uitstoot. En dat heeft de nodige gevolgen.
Nederland loopt mede door het initiatief Topsector Logistiek voorop in de internationale logistieke sector. Connekt verlegt als onafhankelijke netwerk voor slimme en duurzame mobiliteit letterlijk grenzen, maar we behoren, geografisch gezien, tot de kleinere landen van Europa. Tegelijkertijd beschikken we over veel logistieke kennis door onder meer de Mainports en het Topinstituut Logistiek. Juist in deze combinatie van ‘klein en groot’ schuilt onze kracht. Als wij de kennis en praktijk goed verbinden binnen ons overzichtelijk geografische gebied, kunnen we als sector sneller verduurzamen.
Eerst waren de ogen gericht op de mogelijkheden van innovatie, met name door schonere motorisering. Ik denk dat dit een belangrijke impact heeft gehad. Quick wins zijn nu eenmaal als impuls nodig om een thema als duurzaamheid structureel op de commerciële agenda te krijgen. Veel bedrijven zijn hierin geslaagd. Maar ook de cultuur is veranderd. Een groot aantal nieuwe en breed gedragen initiatieven volgen elkaar niet alleen sneller dan voorheen op, maar zijn vanuit een ander denkpatroon gestart. Voorbeelden zijn het platform Green Deal ZES en het eind november gepresenteerde initiatief SMiLe. Maar denk ook aan individuele initiatieven, zoals de aangekondigde inzet van zonnepanelen op warehouses (Kruitvat en Nedcargo) of zelfs windmolens (Kloosterboer). Duurzaamheid heeft haar oorspronkelijk misschien wat stoffige imago definitief van zich afgeschud.
Klimaat Akkoord zet innovatie in hogere versnelling
Het Klimaat Akkoord van Parijs heeft de markten een zeer ambitieuze boodschap meegegeven. Met een beoogde CO2-reductie van 60 procent in 2050 ten opzichte van de uitstoot van 1990 moeten we nu echt versnellen. De logistieke sector voelt deze ‘druk’ en onderneemt actie.
Deze moeilijke opdracht geeft twee voordelen:
1. Onder druk komen vaak de beste ideeën en innovaties tot leven: als het moet blijken we tot veel meer in staat dan in eerste instantie werd gedacht.
2. Het ‘eco-systeemdenken’ krijgt concrete betekenis. Diverse disciplines (verladers, dienstverleners, overheid en kennisinstellingen) zoeken elkaar op om tot innovaties te komen.
Dit alles heeft nog een ander bijkomend voordeel: het leidt tot een meer vernieuwende cultuur die veel voordelen biedt aan bedrijven die dagelijks betrokken zijn bij de logistieke keten. De drive om te innoveren is daarnaast goed voor de Nederlandse logistieke toppositie binnen Europa.
Niet-duurzaam handelen in de logistieke keten is in mijn visie synoniem aan niet toekomstbestendig ondernemen. Niet alleen vanuit een milieu-perspectief, maar het beperkt ook de houdbaarheidsdatum van bedrijven. Met 2017 voor de deur staan we met alle initiatieven op een kruispunt in de sector. De bedrijven kunnen in drie categorieën worden verdeeld:
– Koplopers: bedrijven voor wie duurzame logistiek dagelijkse praktijk is en waarvoor geldt dat ketensamenwerking een tweede natuur is.
– Volgers: bedrijven die willen aanhaken bij de initiatieven van de koplopers, maar het lastig vinden zelf een vernieuwing in gang te zetten.
– Achterblijvers: bedrijven waarvoor duurzaamheid uitsluitend op de agenda staat als een ‘noodzakelijk’ thema, maar waar de intrinsieke motivatie ontbreekt.
Durf te veranderen
‘Durf te veranderen’ is een advies dat gehoor heeft bij bedrijven die tot de groep van koplopers of volgers behoren. Duurzaam denken begint vaak bij innovatief denken. In een omgeving waarin, naast aandacht voor een soepele dagelijkse operatie, óók ruimte is voor verandering en een toekomstvisie.
Sector omarmt reeds langere tijd nieuwe technologie. Nederland is in Europa op logistiek gebied één van de voorlopers op het gebied van innovatie. Technologie heeft geleid tot nieuwe mogelijkheden. Binnen Europa beschikken wij over één van de meest moderne wagenparken, die grotendeels bestaat uit Euro 5- en Euro 6-motorisering. Ook bij de inzet van hybride en elektrische trucks en binnenvaartschepen die op alternatieve motorisering varen, hebben we een voorsprong. Er rijdt een groot aantal Eco-combi’s op onze wegen en er zijn serieuze kansen voor de inzet van ‘truck platooning’. 2017 wordt naar verwachting een baanbrekend jaar waarin voor het eerst goederen worden vervoerd door trucks die rijden in platoon-verband. Peter Appel Transport, Simon Loos, Unilever, Albert Heijn en Jumbo hebben toegezegd mee te willen doen. Na een succesvolle fase zullen anderen ongetwijfeld volgen.
Data is de te ontwikkelen digitale snelweg met groot potentieel
Ieder bedrijf zit op een berg aan informatie. Dat geldt zeker ook juist voor logistieke bedrijven. Dagelijks wordt een enorme hoeveelheid informatie gedeeld, via transportmanagement- en warehouse managementsystemen. Maar ook op planning-, sales- en operations-afdelingen gaat veel informatie door de eigen, gesloten IT- systemen. Op het gebied van open data, voor velen een nieuw begrip, gaan de ontwikkelingen razendsnel. Zoals de toepassing van actuele verkeersinformatie via apps als Flitsmeister. De kunst is de hoeveelheid data zo te ontsluiten dat je deze commercieel in de dagelijkse operatie kunt toepassen. Als we in staat zijn de gesloten informatie uit eigen systemen te verrijken met real time open data dan zijn de mogelijkheden van innovatie haast oneindig.
Waar een klein land groot in kan zijn: “Factor6” gaat uitdaging aan
Versnelling door analyse van data: daar liggen de mogelijkheden in 2017. Dit brengt me weer terug bij de kracht van Nederland en bij een organisatie als Connekt. Een mooi voorbeeld is de volgende fase waarin Lean and Green zich bevindt. In november maakte de Topsector Logistiek en Connekt haar Lean and Green Factor6-programma bekend. Als de logistiek binnen de ambities voor CO2-uitstoot voor 2050 blijft, moet voor elke kilo vracht die vervoerd wordt een factor 6 efficiënter worden gewerkt.
Dat is niet mogelijk met alleen technologische innovatie. Het belang van goede data, samenwerking en eigen initiatieven van bedrijven staan aan de basis hiervan. De woorden van keynote speaker en futuroloog Tony Bosma bij de introductie spreken mij aan. “Echte intelligentie is het in twijfel trekken van wat we geleerd hebben. Duurzame logistiek heeft rebellen nodig die niet bang zijn om af te wijken van de gebaande paden en voor de meest fundamentele weg te kiezen. Hoe disruptief durf je te zijn? Nieuwe oplossingen moeten schuren. Die irritatie voelt u vandaag en hopelijk ook nog morgen.”
Ook het congres van ABN AMRO tijdens de beurs Transport en Logistiek eind november in Ahoy draaide om dit thema. Pieter van Kooten (Heineken) en Herman Wagter (Connekt) waren het eens dat data-analyse een steeds belangrijkere route vormt naar een duurzame logistieke keten. Samenwerking gaat op in partnership waar het bereid zijn om, waar mogelijk, informatie te delen de sleutel vormt tot succes. In de paneldiscussie bleek hoe eenvoudig het delen van data in de praktijk kan zijn.
In december draait alles om logistiek en zet zaken op scherp.
Deze bijdrage is te lezen in de decembereditie van Logistiek; een thema-nummer dat uitnodigt tot reflectie. De duizelingwekkende getallen uit de Verenigde Staten van Black Friday zijn bekend: een online omzetstijging van ruim 11 procent naar 3 miljard dollar, waarvan meer dan één miljard dollar via mobiele apparaten. Ook in ons land maakt Sinterklaas in toenemende mate volop gebruik van e-commerce. De Goedheiligman zorgde voor topdrukte bij PostNL. Het postbedrijf piekte 30 procent ten opzichte van vorig jaar. Maar liefst 3.800 pakketbezorgers gingen op pad. Volgens onderzoek van Thuiswinkel.org en PostNL passeren de online bestedingen rondom Sinterklaas in 2016 voor het eerst de magische grens van één miljard euro.
Het lijkt haast vanzelfsprekend, maar dat is het zeker niet! Stijgende e-commerce bestellingen en een kleinere bestelgrootte zorgen er voor dat het aantal ‘last-mile’ transportbewegingen sterk toeneemt. In het bijzonder geeft de binnenstedelijke distributie nog eens fijntjes aan waar de pijn zit.
Drang naar circulair denken eist in 2017 zijn plaats op
Supermarktketens en retailers willen niet dat ‘vervuilende’ vrachtwagens hun winkel bevoorraden. En consumenten willen niet dat dagelijks vele busjes onnodig door de straat rijden met online bestellingen (die vervolgens voor een groot gedeelte weer worden teruggebracht). Daarbij moet ook de verpakkingswijze anders. Datzelfde geldt ook voor het logistieke proces van een heel ander segment, namelijk rond bouwprojecten. Er wordt te veel lucht vervoerd. De drang naar circulair denken gaat in 2017 zijn plaats opeisen.
Vanuit het Green Deal ZES-initiatief zullen er nieuwe oplossingen (én ook voorwaarden) komen. Ook hier gaan techniek en data helpen bij het vinden van een oplossing. Milieuzones en elektrische bedrijfswagens zijn er al. Verbeterde accu’s met een grotere actieradius gaan er zeker komen. Voorbeelden zijn de ‘e-Worker’ van PicNic, de startup StreetScooter (Deutsche Post/DHL) en VDL die werkt aan een nieuwe elektrische truck. En wellicht dat Elon Musk ons nog gaat verbazen. In zijn nieuwe Master Plan, Part Deux gaf hij zijn visie op elektrisch vrachtvervoer, met ‘zijn’ Tesla Semi als prototype. Hoe al deze ontwikkelingen in elkaar grijpen en welke rol bedrijven daar zelf of in samenwerking bij kunnen spelen, daarover gaat het congres van de Topsector Logistiek op 16 maart 2017, met als thema Futureproof Logistics.
Think twice before clicking
Afsluitend richt ik me ook tot u als consument met mijn wens voor het nieuwe jaar. Denk zelf na over de gevolgen van ‘uw’ persoonlijke online klik op het milieu en ‘uw’ persoonlijke bijdrage aan het bereiken van de CO2-reductie. Een succesvol klimaatakkoord kan een boost geven aan een betere wereld, de sector Transport en Logistiek gaat mee in de verduurzaming van het logistieke proces. Maar het echte resultaat hangt ook af van onze eigen verantwoordelijkheid als consument echt te durven veranderen. Een gezond, succesvol en ‘bewust’ 2017 toegewenst!
Lees meer over transport en logistiek op ABN AMRO Insights
