Adyen, Takeaway, Coolblue, Catawiki, Zelfstroom: het aantal snel groeiende technologiebedrijven in Nederland neemt gestaag toe. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor een CFO bij zo’n disruptor of trendsetter?
Justin van der Loo is CFO bij Zelfstroom, een bedrijf dat onder meer zonnepanelen verhuurt en verkoopt aan particulieren. Een kapitaalintensieve tak van sport. Voor de financiering heeft Zelfstroom in de startupfase vooral gebruik gemaakt van crowdfunding. Vorig jaar haalde Van der Loo ruim 6 miljoen euro op. Daarmee was het bedrijf in 2016 naar eigen zeggen de grootste crowdfunder in Nederland.
Aan dit succes ging wel een steile leercurve vooraf. De eerste keer dat Zelfstroom een beroep deed op publieksfinanciering, begin 2015, wilde het bedrijf 80.000 euro binnenhalen. De teller stopte na negen maanden bij 37.000 euro. Voor de onderneming aanleiding de propositie te wijzigen. De looptijd en de rente op de obligatielening werden aangepast. Dit had het gewenste effect. De tweede crowdfundingronde van Zelfstroom werd overtekend. Inmiddels gaat het crescendo met de scale up.
‘Een goede propositie en track record zijn cruciaal,’ benadrukt Van der Loo. ‘Die propositie moet vooral helder zijn, met een overzienbaar risico en passend bij de doelgroep. Met onze SPV’s, portefeuilles waarbij de zonnestroomsystemen dienen als onderpand voor de leningen, spelen we daarop in.’ De juiste propositie neerzetten voor financiers was een van de belangrijkste uitdagingen voor Van der Loo bij Zelfstroom. Net als een goed aanbod aan de klanten en een helder verdienmodel. Maar er zijn meer speerpunten voor een financial bij een groeiend technologiebedrijf. Uitdagingen waarvoor niet iedere financiële manager per definitie lijkt geëquipeerd. Met behulp van twee ervaringsdeskundigen brengt Executive Finance ze in kaart.
Trapeze
Een ‘lean and mean’ beheersingssysteem opzetten is een van die uitdagingen. Dat klinkt misschien ietwat obligaat, maar is zeer belangrijk, ook met het oog op de financierbaarheid. Zo’n systeem werkt als een trapeze. Zonder vangnet immers geen bijzondere capriolen. Snelle groeiers zijn vaak niet zo bezig met beheersingssystemen. Zij hebben doorgaans andere dingen aan hun hoofd, de markt in het bijzonder. Dat kan grote gevolgen hebben. Sommige snel groeiende start-ups gaan bijvoorbeeld failliet door onvoldoende werkkapitaal, als de nog niet geïnde facturen er voor zorgen dat de eveneens snel groeiende verplichtingen niet meer kunnen worden voldaan. Dat is problematisch. De meeste van deze bedrijven hebben nog geen track record. Dan staan financiers vaak niet te trappelen – banken al helemaal niet.
Focussen op uitbouw van de business en minder op financiële processen
Volgens Willem van Wijmen, CFO bij Catawiki, het online veilinghuis met wekelijkse veilingen van bijzondere objecten, is een pleidooi voor een goed beheersingssysteem een schot in de roos. ‘Je moet de processen en systemen goed hebben staan. Voor je huidige omvang en naar de toekomst toe. Zodat je kunt focussen op uitbouw van de business en minder op financiële processen.’ Voor Van Wijmen had het neerzetten van een deugdelijke technologische basisinfrastructuur bij zijn komst in 2015 de hoogste prioriteit. In die missie lijkt hij geslaagd. Als eerste in Nederland werkt Catawiki op Workday, een platform voor finance en HR in de cloud. Workday faciliteert alle interne processen, van het indienen en goedkeuren van facturen en declaraties tot het aanvragen en goedkeuren van verlof. Ook is er een koppeling met de infrastructuur van de bank, zodat er niet meer apart hoeft te worden geautoriseerd. ‘Veel mkb-bedrijven werken nog met klassieke boekhoudingen waar mensen cijfers inkloppen, de ene dag de klanten, de andere de leveranciers. Wij doen alles in de cloud. Dat biedt grote voordelen,’ vertelt de Catawiki-CFO enthousiast. ‘Dan heb ik het niet alleen over de personele bezetting. Bij een traditioneel bedrijf van onze omvang zit je voor finance toch al snel op tien tot vijftien mensen, wij zijn met zijn drieën. Onze mensen hebben voldoende aan een laptop, een browser en een goede internetverbinding, waar ter wereld ze ook zijn. Daardoor kun je gemakkelijk opschalen.’
Dat laatste is voor Catawiki essentieel. Het online veilinghuis, al twee jaar op rij het snelst groeiende bedrijf in Europa, stuurt op groei en winstgevende groei in bestaande en nieuwe markten en heeft inmiddels kantoren in zes landen. De site is online in een kleine twintig talen. Verder expansie ligt in het verschiet.
Technologische achtergrond pre
Van Wijmen is niet alleen financieel, maar ook technologisch goed onderlegd. Voor de CFO van een bedrijf als Catawiki is dat een conditio sine qua non, meent hij. ‘Wij ademen technologie. Dat vraagt om een financiële man die thuis is in snelle groei en in technologie.’ Daar is professor Steens het mee eens. ‘De nieuwe CFO heeft affiniteit met IT,’ zegt hij. ‘Wil je informatie kunnen inzetten voor het verkrijgen van strategisch voordeel, dan moet je met een grote hoeveelheid en diversiteit aan in- en externe data kunnen omgaan en weten hoe je daartoe beschrijvende, verklarende en voorspellende data analytics kunt toepassen. Niet alleen faciliteren, je moet er tot op zekere hoogte zelf ook bekwaam in zijn.’
Justin van der Loo heeft geen IT-achtergrond. Hij heeft er wel ‘bovengemiddelde affiniteit’ mee. Dat is nodig ook, want Zelfstroom, is, net als Catawiki, druk bezig met schaalvergroting. Automatisering is daarbij van groot belang. Een CFO bij een start up is volgens Van der Loo in de eerste plaats een generalist. ‘Je doet IT, maar ook bijvoorbeeld finance, funding, reporting, businessanalytics en HR. Inmiddels hebben we daarvoor specialisten in huis.’ Dat is maar goed ook, vindt hij. ‘Je moet voorkomen dat je als CFO te zeer een specialist wordt.’
Executiekracht
Belangrijk pluspunt voor een CFO bij een snelle technologische groeier vindt Van Wijmen de enorme executiekracht. ‘Als bestuurder bij Catawiki ben je bezig met de strategie en met de uitvoering. Dat geldt ook voor de CEO. Je doet het met elkaar.’ ‘Wat we ’s ochtends bedenken kunnen we diezelfde dag nog in gang zetten,’ vult Van der Loo aan. ‘Je hebt veel sneller resultaat dan een CFO bij een grote energiemaatschappij.’
Die executiekracht is inherent aan de schaalgrote en het metier. Of ze nu disruptor zijn of trendsetter: start- en scale ups zijn doorgaans relatief klein, informeel en, mede daardoor, wendbaar (agile). Van Wijmen weet zich bij Catawiki bijvoorbeeld vooral omringd door ‘jonge collega’s qua leeftijd en manier waarop ze in het leven staan’. Zijn manier van leidinggeven – niet taak-, maar resultaatgericht – en kledingstijl passen daarbij. Van Wijmen loopt nooit in pak. ‘Onder CFO’s ben ik daarmee wel een beetje een vreemde eend, maar zo ben ik nu eenmaal.’
Van der Loo herkent zich in dit beeld. ‘In het begin werkte ik erg operationeel. Je stond vaak tot aan je heupen in de modder. De pragmatiek stond voorop, al het blauwe was minder belangrijk. Naar mate je verder groeit komen er steeds meer stakeholders bij. Je moet je contracten strakker op orde hebben. Eerst maak je die zelf. Al snel wordt dat werk voor juristen. Je wordt steeds professioneler. Daardoor wordt het allemaal formeler.’ Bij zo’n professionaliseringsslag hoort een gedegen risicomanagement. Data en dan vooral de KPI’s zijn daarbij ook voor CFO’s van snel groeiende technologiebedrijven als Catawiki en Zelfstroom van groot belang. Bij Zelfstroom zijn dat onder meer het aantal leads en sales en de backorders, die aangeven hoe snel de zonnestroomsystemen bij de klant worden geïnstalleerd. Aan de hand van deze KPI’s kan Van der Loo de snelheid van de groei monitoren en, waar nodig, bijsturen.
Man van de handrem
Dat bijsturen is nog best lastig, vindt de Zelfstroom-CFO. Er komen tientallen nieuwe ideeën voorbij. Dan is hij toch een beetje de man van de handrem. ‘Mijn taak is dat we focus houden op dat waarin we succesvol zijn. We hebben eenvoudigweg niet de capaciteit om alles heel goed te doen. In zonnestroom zijn we goed. Dat willen we verder uitbouwen. We willen in 2019 vijfentwintigduizend huishoudens van zonnepanelen hebben voorzien. Daarvoor hebben we 100 miljoen euro nodig. Als we dat hebben bereikt, gaan we kijken wat we nog meer zouden kunnen aanbieden. Mogelijkheden en kansen te over.’
Externe data op netvlies
Goede externe data is daarnaast van belang, de antennes van financial executives moeten voortdurend werken. De externe data moeten op het netvlies staan. Voor je het weet wordt u door de buitenwereld ingehaald. En daar weet Van Wijmen alles van. Spil Games, de snel groeiende techonderneming op het gebied van casual gaming waaraan hij voorheen als CFO was verbonden, ondervond in 2010 veel hinder van de introductie van de iPhone. De komst van de smartphone veranderde het hele level playing field voor de gaming-industrie. Offline gaming raakte uit de gratie. De kans dat Catawiki zoiets overkomt, acht hij klein. ‘Dat kan alleen als er een alternatief komt voor internet en dat zie ik zo een-twee-drie niet gebeuren.’
Over Catawiki
Catawiki, een samenvoeging van catalogus en wiki, richt zich op het veilen van bijzondere, zeldzame en unieke objecten – van oldtimers en kunst tot boeken en couture. Het hoofdkantoor van de onderneming staat in het Drentse Assen. Daar legden stripverzamelaar René Schoenmaker en programmeur Marco Jansen in 2008 de basis voor het online veilinghuis. Het bedrijf heeft inmiddels een kleine 500 werknemers, kantoren in onder meer Amsterdam, Parijs en Berlijn en veilt gemiddeld meer dan 35.000 kavels per week.
Over Zelfstroom
Zelfstroom verkoopt en verhuurt zonnepanelen aan particulieren in geheel Nederland. Daarnaast levert de onderneming groene stroom en gas tegen kostprijs. Zelfstroom zit in Den Bosch, is in 2014 opgericht door Bram Leijten, tevens CEO bij de onderneming, en telt inmiddels dertig medewerkers. De komende jaren wil het bedrijf het product- en dienstenaanbod verder uitbreiden. Leiddraad hierbij: het product of de dienst moet helpen het gebruik van fossiele energieverbruik te reduceren.
