Wildgroei aan energieleveranciers, drukkend Brussels beleid en een zeer competitieve markt. Mike van der Weerd, CFO van Engie Nederland, blijft echter geloven in een halfvol glas. ‘Het is een heel liquide, transparante markt geworden, die beïnvloed wordt door nationale en Europese overheden die ingrijpen door subsidiemaatregelen. Daar hebben we mee om te gaan.’
De Nederlandse unit van Engie heeft in 2016 de bedrijfsonderdelen Energie en Services onder een dak ondergebracht. Elk een bedrijf met een eigen historie en een eigen dynamiek in de markt. ‘De onderdelen komen samen in wat wij de energietransitie noemen: technische dienstverlening en energiegerichte oplossingen geïntegreerd. Er is tijd voor nodig om elkaar te vinden, maar we geloven in de potentie.’
Gevolgen marktwerking
Evenals de andere spelers in de energiesector, kampt Engie ook met de lage energieprijzen. ‘Ik noem dat geen doorn in het oog, want dat zijn gevolgen van de marktwerking. Het is een heel liquide, transparante markt geworden, die beïnvloed wordt door nationale en Europese overheden die ingrijpen door subsidiemaatregelen etc. Daar hebben we mee om te gaan. De lage energieprijzen helpen ook niet als je overgaat naar energiebesparingen of innovatieve oplossingen. Het is bijna paradoxaal, maar bij een hoge prijs denk je sneller na over besparingen dan bij een lage prijs. Het is de vraag of de lage prijzen de besparingen en innovatie vooruithelpen. Aan de ene kant wel, omdat het voor ons niet makkelijker wordt en daarom moeten, maar aan de andere kant helpt het niet in het terugverdienen van de oplossingen die je in de markt wilt zetten.’
Prijs naar nul
Van der Weerd zou graag de prijsontwikkeling van gas en elektra beter kunnen voorspellen. ‘Als ik heel erg ver in de toekomst zou kunnen kijken, zou dat mooi zijn. In het algemeen zie ik meer prijsdrukkende effecten dan effecten die de prijzen doen stijgen. Er is geen gevoel van schaarste meer in de markt. Ik denk dat energie-efficiency door blijft gaan, er komen nieuwe technologieën bij die in de energievoorzieningen een rol gaan spelen. Opslag gaat een plek krijgen in het systeem, zonnepanelen waarvan het rendement verdubbeld etc…. Wellicht gaat de prijs naar of in ieder geval richting nul, zoals sommigen roepen.’
Sinds de energiebedrijven van Nederland tegen het einde van de twintigste eeuw werden geprivatiseerd is een wildgroei aan energieleveranciers ontstaan. Terwijl de afzetmarkt niet groter is geworden. Van der Weerd: ‘De concurrentie is toegenomen en de transparantie in de markt ook. Het overstappen is makkelijker geworden, dus dat zorgt voor een grotere dynamiek in de markt die niet bijdraagt aan veel meer geld verdienen. Er zijn veel leveranciers in een krimpmarkt gestapt, in ieder geval vanuit oogpunt van commodity-levering.’
Blockchain gaat sleutelrol vervullen
In de energiesector vindt er een grote verschuiving plaats van centraal opgewekte elektriciteit in centrales naar wind- en zonne-energie die consumenten met eigen installaties opwekken en doorverkopen. Maar ook voor doorverkoop van die energie is vaak nog een derde partij nodig. Bedrijven als Vandebron en Powerpeers koppelen via een digitaal platform energie-opwekkers aan gebruikers en strijken vervolgens een commissie op. Energiebedrijven experimenteren met blockchain om te kijken of doorverkoop van energie ook via blockchain kan. De financieel directeur is ervan overtuigd dat de technologie een sleutelrol zal vervullen in de energiesector, mits de grootste vraagtekens weggewerkt worden. ‘Wie draagt de verantwoordelijkheid? Hoe sluiten systemen op elkaar aan? Straks hebben we meerdere blockchainwerelden naast elkaar. Hoe praten die weer met elkaar? Er zijn veel vragen, maar blockchain zal onvermijdelijk een rol spelen. De ontwikkeling van data, het creëren van data, het creëren van een langetermijnrelatie rond data of uniciteit zoals het in blockchain zit, zal waardevol zijn voor de toekomst en zal een grote impact hebben. Wanneer weet ik niet, maar de mogelijke impact valt niet te ontkennen.’
Engie zal niet direct een pioniersrol op zich nemen. Van der Weerd: ‘Het wordt voor ons belangrijker om partijen te vinden die daar heel goed in zijn en waarmee we kunnen samenwerken, maar wij zijn niet het type bedrijf dat dat zelfstandig gaat ontwikkelen.’
Predictive maintenance
Het wordt een uitdaging voor de energieleverancier om de gouden eieren er uit te pakken, maar er zullen ook eieren tussen zitten die nooit uitkomen of flink bedorven zijn. ‘Wat zijn initiatieven die overleven? Bij ons zal ook niet alles lukken, maar daarin moeten we heel scherp zijn. We hebben een aandeel genomen in een startup op het gebied van predictive maintenance. Dat zijn de jongens die algoritmen hebben verzonnen. Wij hebben niet de kennis en kunde in huis om dat van scratch af aan op te bouwen. Alles zelf willen doen, zou naïef zijn. We moeten samen met dat bedrijf bouwen aan een propositie in het verlengde van onze dienstverlening. Dan komen wij weer meer in verbintenis met die klant om vervolgens de volgende stap te nemen. Als je predictive maintenance neemt, is een ding, maar je kunt ook een volgende stap zetten: we gaan niet jouw onderhoud voorspellen, we nemen het over. Daar hoort ook een bepaald vertrouwen bij, maar zijn wel de stappen die wij moeten nemen. Daarom moet je zorgen dat je met klanten een langetermijnrelatie opbouwt. Het is heel goed voor de consument dat hij kan switchen en dat hij bijna helemaal onafhankelijk is, maar in iedere business is het gezonder als je een langeretermijnrelatie met je klant kunt opbouwen. Vooroplopen gaat key zijn. Stilstand is achteruitgang en we moeten ons blijven doorontwikkelen, omdat de verdienmodellen van vandaag niet die van toekomst hoeven te zijn.’
Startups zijn al aan het experimenteren met vormen van energie-uitwisseling. Door blockchaintoepassingen ontstaan er mogelijkheden om buiten de grote energieleveranciers om energie in te kopen. Van der Weerd: ‘We kunnen de ontwikkelingen niet ontkennen en ook niet tegenhouden. Als ze komen, moeten we wel goed letten op zaken als regulering en eerlijke concurrentie. Er moet een level playing field zijn. Daarin moeten we ook een push naar overheden geven. Maar het baart me geen zorgen. Het is juist een kans voor ons om met partners te kijken hoe we onze positie daarin kunnen nemen. De wereld van het oude leveranciersmodel staat nu al onder druk. Het is niet tegen te houden, maar dat moeten we ook niet willen. Deze vorm van evolutie is goed.’
Big information
Menig bedrijf gebruikt de beschikbare datagoudmijnen als hulpmiddelen om de business te evolueren. Van der Weerd kan als CFO het toverwoord ‘big data’ niet ontkennen. ‘Als bedrijf doen we het op verschillende vlakken. Predictive maintenance is een voorbeeld, maar ook met informatiemanagementsystemen zijn we bezig. Als finance moet je aanhaken. We hebben namelijk ontzettend veel data. Misschien hebben wij wel meer gegevens over een machine dan de klant zelf. Hoe kunnen we daar concepten omheen bouwen? We moeten de data omzetten in echte informatie. Wat zijn de verdienmodellen erachter, hoe vinden we die terug in de cijfers, hoe brengen ze ons verder qua resultaatvorming? Daarom kun je beter van big information spreken dan van big data.’
Volgens de financieel topman staat de energiesector ‘bol van de innovaties’. ‘Opslag gaat meer en meer zijn toevlucht nemen, maar ook de doorontwikkeling van zonne-energie, van kostprijs en rendement. Ik ben benieuwd hoe de volgende generatie van zonnepanelen eruit gaat zien. Soms noemen we het ook al innovatie als we bestaande zaken aan elkaar koppelen en daarmee een smart area-concept uitwerken. Of dat innovatief is of niet, laat ik even in het midden. Het is in ieder geval een oplossing waarbij we dingen combineren die daarvoor niet gecombineerd waren. We zijn heel breed bezig als bedrijf. Of dat nou in de koude techniek is of energielevering of opslag.’
Open naar de markt
De innovatiedrang komt langzaam in de genen van het bedrijf. De concurrentie zit ook niet stil. ‘We beleven meer dan ooit de noodzaak van verder ontwikkelen met partijen. We staan heel erg open naar de markt en andere partijen. We zetten actief kleine innovaties of oplossingen richting klanten in de markt en blijven de markten toetsen. Slaat het aan, is het goed, gaan we het opschalen. Als het niet aanslaat, gaan we over op een ander initiatief. We durven steeds meer, we doen steeds meer samen. Dat is de weg, ook voor ons. We zullen niet als andere bedrijven heel innovatief doen met open source, maar we erkennen de noodzaak en maken daarin stappen.’
