Warenhuizen van V&D staan overeind als tombes van een roemrucht verleden in ons winkellandschap. De droom van de zwagers Willem Vroom en Anton Dreesmann is bijna 130 jaar na de start niet veel meer dan een veredelde studentenopvang. De noodzaak tot innoveren is groot, maar het lampje begint langzaam te branden. ‘In de retail was het zo duidelijk dat het verbazingwekkend is dat een HEMA of een Blokker pas zeer recentelijk hebben geïnvesteerd in online kanalen.’
Met name in de retail hebben vastgeroeste bedrijven in Nederland volgens Henk Volberda, hoogleraar Strategisch Management en Ondernemingsbeleid Erasmus Universiteit, dringend nieuwe impulsen nodig. Bijvoorbeeld van startups. ‘Dat beseffen ze ook. In 2013 zaten ze in fixatiemode en was hun reactie ook heel logisch. Je probeert het eerst af te schermen. Toen Google een banklicentie nam, riepen alle banken “Ja, maar we hebben veel in onze systemen geïnvesteerd, dus dat schermen we af. Er moet wetgeving komen dat te voorkomen”. Je probeert dan eerst via wetgeving de concurrentiedruk te verminderen, maar je ziet dat dat niet succesvol is geweest.’
Zie ook: Retailexpert: ‘Dit was het enige dat Blokker nog kon doen’
‘Dat is al een eerste teken. Nieuwe toetreders kunnen makkelijker hun diensten op de markt brengen, het wordt veel opener,’ vervolgt Volberda. ‘Je ziet dat banken als Rabobank en ING allemaal flink investeren in fintech. Ze zeggen dat ze heel erg geïnteresseerd zijn in startups, dat ze bezig zijn met incubators en accelerators, om die startups snel te laten groeien. Ze hebben allemaal innovatiemanagers en ik denk dat ING het verst is. “Wij moeten onze kerstboomstructuur veranderen, wij moeten veel meer agile en wendbaar zijn.” Dan werken ze met horizontale teams en die noemen ze dan squads en tribes, waardoor ze eigenlijk sneller kunnen inspelen op deze marktontwikkelingen. Ze worstelen er allemaal mee.’
‘Ze ontkennen de waarschuwingssignalen’
Volberda noemt het geruchtmakende faillissement van V&D een symptoom van verouderde bedrijfsvoering. ‘Een jaar daarvoor heb ik gezegd dat ik verwachtte dat V&D binnen vijf jaar niet meer zou bestaan. Nou, dat bleek al eerder in met name de retail. Daar zagen we al heel snel dat het online kanaal aan het groeien was. Dat is natuurlijk in een versneld tempo gebeurd. Je ziet nu dat de online partijen ook beseffen dat ze fysieke winkels nodig hebben. Ze werken aan een omnichannelstrategie. Je ziet inderdaad dat bedrijven heel traag zijn om dat eerst te onderkennen. Ze zitten eerst in de ontkenningsfase en zoeken redenen om het businessmodel niet te veranderen. Het is ook heel lastig. Ze ontkennen de waarschuwingssignalen.’
Oeroude retailers als Blokker moeten zich zorgen maken, volgens de geboren Fries in Rotterdamse dienst. ‘In de retail was het zo duidelijk dat het verbazingwekkend is dat een HEMA of een Blokker pas zeer recentelijk hebben geïnvesteerd in online kanalen. Datzelfde proces zien we ook in de bankenwereld, maar dat is een meer gereguleerde wereld. Daardoor demp je de veranderingen, maar de AFM wil toch zorgen voor verlichte regimes. Ze moeten innoveren, dat beseffen zij ook. Als je werkt met oud en strak toezicht, creëer je toch ook een ongelijk speelveld. De kleine fintechs zijn bijzonder flexibel, hebben geen vaste commitments en maken gebruik van de nieuwste software. De gevestigde spelers moeten ook vernieuwen. Je ziet dat de toezichthouder hier ook naar kijkt.’
Entree Google
De hoogleraar verwacht dat het domino-effect waarmee namen als V&D getroffen werden, voortzet in 2017. Met name in de financiële sector. ‘Als je kijkt naar China, hoe snel bijvoorbeeld Alibaba groeit. Een voorbeeld van wat wij hier kunnen verwachten. Een Google vindt de financiële sector heel interessant. Als data gedeeld moet worden, zullen ze zeker in de financiële sector instappen. Dan zien we heel nieuwe toetreders zoals een Bunq, die met mensen werkt die juist geen ervaring hebben in de banken wereld. Dat willen ze ook niet.’
Volberda vreest dat het establishment in het bedrijfsleven de spreekwoordelijke boot mist vanwege een gebrek aan know-how. ‘Voor nieuwe businessmodellen heb je heel andere kennis nodig. Die bewustwording is er niet. Je ziet niet veel investeringen in fintech door de grote banken. Ik verwacht dat fintech in 2017 sterk zal toenemen. Heel veel fysieke handelingen komen te vervallen door disruptieve technologie. Ik verwacht dat met name in de hele administratieve ondersteuning veel meer ontslagen gaan vallen bij de Nederlandse banken en ook verzekeraars.’
Dit artikel is onderdeel van een reeks interviews met hoogleraar Henk Volberda (Erasmus). Eerder de gevaren van automatisering en een vastgeroest businessmodel.
