Fusies en overnames komen regelmatig en in verschillende gedaanten voor om als onderneming te kunnen uitbreiden en te groeien. Andersom wordt door aandeelhouders of eigenaren soms ook druk uitgeoefend om een onderneming te splitsen. Fusies en splitsingen worden in de praktijk dan ook regelmatig toegepast.
Veel fusies en overnames zouden ernstig worden gehinderd, zo niet onmogelijk worden gemaakt, als de Belastingdienst per direct zijn volle aandeel in de transacties zou opeisen. Daarom zijn er in de fiscale wetgeving diverse bepalingen opgenomen die dit voorkomen. In het algemeen kan worden gesteld dat de belasting die bij een fusie- of overnametransactie zonder die bepalingen zou worden geheven niet op dat moment, maar pas (veel) later wordt geheven. Er is dus sprake van uitstel en niet van afstel. Dat neemt niet weg dat de door de wet geboden faciliteiten voor fusie en overname zeer waardevol zijn. Immers, belasting die pas na vele jaren hoeft te worden betaald heeft een veel lagere contante waarde.
Meer weten? We hebben een e-learning voor u!
De bij dit artikel behorende e-learning biedt financieel medewerkers, managers, accountants en adviseurs basis informatie over juridische fusie en splitsing, waarbij vooral wordt ingegaan op het proces van juridische fusie en splitsing, zodat zij de eigen werkzaamheden in context kunnen plaatsen.
Kennis van belangen van betrokken partijen
Om uitvoering te geven aan vaak specialistische fusie- of splitsingsvoorstellen moeten financieel medewerkers, managers, accountants en adviseurs over enige fiscale en juridische kennis beschikken. Daarbij zijn kennis van het proces en de belangen van de betrokken partijen van belang. De bij dit artikel behorende e-learning biedt financieel medewerkers, managers, accountants en adviseurs basis informatie over juridische fusie en juridische splitsing, waarbij vooral wordt ingegaan op het proces van juridische fusie en splitsing zodat financieel medewerkers, managers en adviseurs de eigen werkzaamheden in context kunnen plaatsen.
Voorwaarde voor de rol van gangmaker is wel dat de financiële functie voor zichzelf een nieuwe rol heeft gedefinieerd en zelf begint met zijn transformatie.
Bij een fusie kan de financiële functie de rol van gangmaker in het proces vervullen:
– De financiële functie heeft meer contacten met andere functionele gebieden dan wie of wat ook;
– De financiële functie was normaliter verantwoordelijk voor informatiemanagement en informatieverzorging;
– De financiële functie heeft de taak de consequenties van ondernemingsbeslissingen te analyseren, zichtbaar te maken en te communiceren.
Voorwaarde voor de rol van gangmaker is wel dat de financiële functie voor zichzelf een nieuwe rol heeft gedefinieerd en zelf begint met zijn transformatie. Hoe de financiële functie met een fusie omgaat is sterk afhankelijk van het profiel van de financiële functie.
Accountants gevraagd bij fusievoorstellen
Ook accountants en adviseurs zijn vaak bij een fusie- of splitsingsproces betrokken. Accountants worden bijvoorbeeld veel gevraagd om uitvoering te geven aan de fusie- of splitsingsvoorstellen en daarvoor bepaalde controles uit te voeren. Daarvoor moet een accountant over enige fiscale en juridische kennis beschikken. En om zijn accountantswerkzaamheden te kunnen uitvoeren, zijn kennis van het proces en de belangen van de betrokken partijen daarbij van belang. De e-learning biedt accountants achtergrondinformatie over juridische fusie en splitsing, waarbij vooral wordt ingegaan op de eisen die de wet stelt. Het doel daarvan is de accountant inzicht te geven in het proces van juridische fusie en splitsing zodat de rol van de accountant duidelijk wordt.
3 vormen van fusie
Als twee of meer ondernemingen samengaan of door een andere onderneming worden overgenomen is sprake van een fusie. Er zijn drie vormen van fusie:
1. De aandelenfusie; bij een aandelenfusie worden de aandelen van de fuserende ondernemingen onderling geruild, zodat beide partijen een aandelenbelang in elkaars onderneming verkrijgen of de overnemende onderneming betaald contant voor de aandelen van de overgenomen onderneming;
In figuur 1 is de aandelenfusie door het overdragen van aandelen grafisch weergegeven.
2. De bedrijfsfusie; bij een bedrijfsfusie worden de bezittingen en schulden van de onderneming overgedragen. Het verschil met de aandelenfusie is dat er geen aandelen maar bezittingen en schulden worden overgedragen. Bij contractuele verplichtingen en schulden moet aan de schuldeisers toestemming tot overname van de verplichting worden gevraagd. De verkrijgende onderneming geeft nieuwe aandelen uit tegen inbreng van de te verwerven activa en passiva of betaald hiervoor in contanten;
In figuur 2 is dit voorbeeld van een overdracht van een (zelfstandig onderdeel van een) onderneming tegen aandelen opgenomen.
BV A verkrijgt de onderneming van BV B. De overdracht van de onderneming vindt plaats door de overdracht van de afzonderlijke vermogensbestanddelen door BV B aan BV A. In ruil daarvoor ontvangt BV B aandelen BV A.
3. De juridische fusie; bij een juridische fusie gaat het vermogen van een of meer rechtspersonen onder algemene titel over op de verkrijgende rechtspersoon. De verkrijgende rechtspersoon treedt juridisch in de plaats van de verdwijnende rechtspersoon.
Al deze fusievarianten hebben met elkaar gemeen dat ze gericht zijn op het in economisch opzicht duurzaam samenbrengen van twee of meer ondernemingen.
In figuur 3 is de juridische fusie grafisch weergegeven.
De aandelen- en bedrijfsfusie zijn niet specifiek in de wet geregeld, maar gebaseerd op het contractenrecht en voor zover de tegenprestaties bestaan uit aandelen, op bepalingen over uitgifte van aandelen en inbreng anders dan in geld.
De technieken van juridische fusie is een instrument om fusies en overnames rechtstreeks te effectueren zonder daaraan een aandelen- of bedrijfsfusie vooraf te laten gaan. De consequentie is wel dat ondernemingen aan gedetailleerde regels, procedure en termijnen zijn gebonden. In het algemeen kan worden gesteld dat het realiseren van een juridische fusie daardoor meer tijd kost, arbeidsintensiever en dus ook vooral duurder is dan een aandelen- of bedrijfsfusie.
Juridische splitsing
Een juridische splitsing vertoont overeenkomsten met een juridische fusie. Net zoals bij een juridische fusie is er bij een splitsing bijvoorbeeld sprake van de overgang van vermogen onder algemene titel.
Een juridische splitsing kan onder de volgende omstandigheden plaatsvinden:
– Er moet sprake zijn van een herstructurering; een bepaalde activiteit moet worden verzelfstandigd;
– Er wordt een overdracht of samenwerking voorbereid; het moet om een faillissement gaan waarbij de curator voorstander is van een splitsing (de bankroet ondernemer mag dit niet zelf beslissen);
– Het gaat om de beëindiging van een conflictsituatie tussen aandeelhouders.
De wettelijke regeling van splitsing is in de artikelen 2:334a tot en met 2:334ii Boek 2 BW geregeld. De wet kent twee hoofdvormen van splitsing, te weten:
1. Zuivere splitsing;
2. Afsplitsing.
Conclusie
De aanleidingen voor fusie of splitsing van ondernemingen verschillen. Dat kan de economische situatie zijn, ontwikkelingen in de markt of juist ontwikkelingen in een onderneming, zoals uitbreiding van het product- of dienstenpakket of de privésituatie. Een fusie of splitsing verschilt van geval tot geval. Dat vraagt om nauwe begeleiding door en samenwerking met een notaris, accountant en belastingadviseur.
Drs. R.M. Kieft RA is zelfstandig gevestigd onder de naam Bureau voor Administratie en Controle Kieft (BACK) in Hoofddorp. Hij is als consultant werkzaam op het gebied van administratieve organisatie, interne controle en financieel management voor uiteenlopende organisaties en instellingen.
Lees ook
Kapitaalbelangen en consolidatie
6 succesfactoren voor een management buy out (waarom is de bimbo populair?)
Geef een reactie