Commissarissen en bestuurders trainen veel te weinig op crisissituaties. Daardoor worden er nog veel fouten gemaakt als het echt misgaat. Dat zegt Peter van Uhm, generaal buiten dienst en voormalig Commandant der Strijdkrachten, in een interview met PwC.
‘Trainen vooraf is enorm behulpzaam om te ontdekken hoe je functioneert in een crisissituatie en wat er beter kan. (…) We zien dat mensen die zo’n situatie geoefend hebben, meer inzicht hebben in hun eigen functioneren en in het samenspel. Het geeft een boost van het vertrouwen en een voorsprong als het zover komt. Om een legermetafoor te gebruiken: als je samen onder vuur hebt gelegen, smeedt dat een band voor het leven’, vertelt Van Uhm.
Verantwoordelijkheid nemen
Want als er een crisis ontstaat, is de raad van commissarissen ‘volop aansprakelijk. Op den duur maakt elk bedrijf weleens een lastige periode door en dan moet je als commissaris je verantwoordelijkheid nemen en verantwoording willen afleggen’, benadrukt Van Uhm.
Commissarissen betrekken bij behandeling crisis
‘De rvc moet zorgen dat het bij de behandeling van de crisis door de rvb betrokken is’, stelt Sylvie Bleker, hoogleraar compliance aan de VU Amsterdam. ‘Men moet weten wat er speelt, welke stappen er worden gezet en uitgelegd krijgen waarom. Alleen dan kan de rvc erop toezien dat er op een juiste manier wordt gehandeld.’
Peter van Uhm: Sleutelervaring in crisisleiderschap
‘Ik diende als baas van honderdvijftig dienstplichtigen in Libanon. 27 jaar was ik. Er kwam een melding dat bij een roadblock een aantal van mijn soldaten was gegijzeld. Wij ernaartoe. Ter plekke deed ik iets ongebruikelijks, ik nam een plaspauze. In Hemingways For Whom the Bell Tolls had ik gelezen dat je niet meer in staat bent om te plassen als er gevaar dreigt. Voordeel van die pauze is dat je, even helemaal alleen, je eigen zenuwen kunt voelen en de situatie goed op je kunt laten inwerken.’
Van dichtbij beschoten
‘Vervolgens liep ik er met een luitenant op af en werden we van behoorlijk dichtbij beschoten. Hij had een schampschot en ik zei: noodverbandje erom en doorgaan. Twintig jaar later vertelde hij me hoe kwaad hij daar toen over was, maar ik had maar één doel voor ogen, het vrij krijgen van mijn soldaten. Daarbij dacht ik, of ze proberen ons te intimideren, of het zijn heel beroerde schutters. In beide gevallen niets om ons druk over te maken.’
Een rustige houding is belangrijk
‘In de uren dat we onderhandelden, merkte ik voor het eerst hoe belangrijk een rustige houding is, het bracht alle opwinding tot bedaren. Uiteindelijk hadden we onze soldaten vrij en lieten de daders zich geboeid afvoeren. Toen ik ’s avonds op bed lag, merkte ik dat ik mijn armen niet eens meer kon optillen, zo gigantisch leeg was de batterij. Maar ik wist ook, als er weer een incident is, spring ik als een trekveer uit bed.’
Lees ook
Nog een rapportage, en weer een Excelletje… Dat leidt nergens toe (over informeel leiderschap)
Leiderschapsonderzoek: als leider wordt je geroepen, managen kun je leren
