Dat niet iedereen de zorg in gaat om andere mensen te helpen, bleek toen het Amerikaanse megabedrijf Colombia/HCA eind vorige eeuw door de overheid werd verdacht van grootschalige fraude. Jarenlang waren de declaraties kunstmatig verhoogd en dat viel op bij de FBI, die in 1997 meerdere invallen deed. Tot een veroordeling kwam het nooit dankzij een schikking van 1,74 miljard dollar, de grootste ooit in de zorgindustrie.
Van gefrituurde kip naar de ziekenhuis business
De Hospital Corporation of America, of kortweg HCA, zag in 1968 het levenslicht toen Dr. Thomas Frist Jr., samen met zijn vader en Kentucky Fried Chicken-eigenaar Jack Massey, een ziekenhuis en verpleeghuis overnamen. De bedoeling was snel te groeien en in die opzet slaagde het drietal met vlag en wimpel. Een jaar later bestond het concern al uit ruim twintig ziekenhuizen en de expansie zou de komende jaren niet stoppen.
De spanning in de boardroom was om te snijden, zo verklaarden sommige betrokkenen later.”
Honderd ziekenhuizen verspreid over heel Amerika
Er leek geen vuiltje aan de lucht bij het megabedrijf dat inmiddels eigenaar was van zo’n honderd ziekenhuizen verspreid over heel Amerika. Tot er in 1993 voor het eerst barstjes begonnen te ontstaan in de succesvolle formule van beurslieveling HCA. Oud-medewerkers stapten naar de rechter omdat ze meenden dat hun voormalig werkgever de overheid voor honderden miljoenen aan het oplichten was. De facturen zouden worden opgeblazen, zo hadden de ex-employees met eigen ogen gezien. De FBI dook er bovenop.
Aanklachten kwamen net voor fusie
De timing kon bijna niet slechter, want HCA stond voor de belangrijkste fusie uit zijn bestaan, namelijk met de Colombia Healthcare Comp. Samen zou het fusiebedrijf, Colombia/HCA Healthcare Company genoemd, 192 ziekenhuizen in beheer hebben en de grootste van zijn soort zijn in de Verenigde Staten. Ondanks het FBI-onderzoek ging de fusie gewoon door. Richard Scott, de jonge oprichter van Colombia die erom bekend stond dat hij bepaald geen blad voor zijn mond nam, werd voorzitter en CEO van het bedrijf. Tot groot ongenoegen van HCA-oprichter Frist Jr. die niet gewend was om tegengesproken te worden. De spanning in de boardroom was bij tijd en wijle om te snijden, zo zouden sommige betrokkenen later hebben verklaard.
CEO uit het bedrijf wippen
Als de FBI en de Internal Revenue Service (IRA) in 1997 invallen doen op verschillende locaties van Colombia/HCA Healthcare Comp. is dat voor de voormalig HCA-oprichters het ideale moment om hun CEO uit het bedrijf te wippen. Scott wordt door de Raad van Bestuur opgeofferd en ontslagen. Helemaal met lege handen staat de voormalig bedrijfsjurist niet als hij door het megabedrijf – de onderneming heeft dan inmiddels zo’n 350 ziekenhuizen in beheer – op straat wordt gezet. Dankzij een gouden handdruk van bijna 10 miljoen dollar en nog eens 10 miljoen aandelen ter waarde van een slordige 350 miljoen dollar hoefde hij niet bij het Amerikaanse UWV in de rij te staan.
HCA lag na de spectaculaire ontknoping in de eerste jaren van het nieuwe millennium aan het infuus. Wat de zaak geen goed deed was dat Bill Frist (foto), de broer van oprichter Thomas Frist, senator in Tennessee en getipt als belangrijke presidentskandidaat, in 2005 al zijn aandelen HCA van de hand deed. Toevalligerwijs twee weken voordat de koers ineenstortte. Later zou hij verklaren de stukken in zijn broers bedrijf te hebben verkocht om belangenverstrengeling tijdens een eventueel presidentschap te voorkomen. Van een gooi naar het Witte Huis kwam het nooit. Ook andere leidinggevenden van HCA bleken hun aandelen net op tijd te hebben verkocht. Het zoveelste schandaal leidde tot weer nieuwe claims. Ditmaal van boze aandeelhouders. Die kregen in augustus 2007 uiteindelijk een schadevergoeding van 20 miljoen dollar. Niet veel meer dan een doekje voor het bloeden.HCA accepteert schikking van 1,75 miljard dollar
Maar bij de afkoopsom voor Scott bleef de financiële pijn niet. De aanklachten van de FBI waren zo serieus dat HCA – na de aanklacht en het vertrek van Scott werd de naam van het bedrijf weer terug veranderd in HCA Inc. – in 2003 een schikking accepteerde van 1,74 miljard dollar. De grootste schikking die een bedrijf binnen de zorgsector ooit moest ophoesten. En de zaak ging de geschiedenisboeken in als het langstlopende en meest kostbare fraudeonderzoek ooit.
Lijken uit de kast
HCA gaf uiteindelijk toe hogere bedragen te hebben gefactureerd door diagnoses ernstiger voor te doen dan ze daadwerkelijk waren. Maar er kwamen meer lijken uit de kast. Artsen werden door HCA als partner op de loonlijst gezet als ze voldoende patiënten zouden doorverwijzen. Er werden hogere kosten opgegeven dan de werkelijkheid toeliet, er werden steekpenningen betaald voor het binnenhengelen van thuiszorgagentschappen en ook artsen die patiënten doorverwezen konden rekenen op een maandelijks envelopje onder de deur. Andere artsen konden leningen afsluiten die ze nooit terug hoefden te betalen en er waren gevallen bekend waarin dokters gratis huur, kantoorinrichting en medicatie van ziekenhuisapotheken kregen. Tegenwoordig bestaat HCA nog steeds en is het nog altijd genoteerd aan de beurs in New York. Het bedrijf heeft 179 ziekenhuizen en 120 operatiekamers. In 2011 noteerde het aandeel zo’n 15 dollar. Inmiddels kost een stuk ongeveer 125 dollar.
Lees ook
History: beleggingsfraude uit het boekje (de zaak Palm Invest)
History: Beurswaarde Steinhoff klapt in elkaar na boekhoudschandaal
