De toon voor 2019 lijkt gezet te zijn: het gaat minder goed. Na een periode van zeven jaar waarin het economisch en vooral ook op de beurzen heel goed ging, is dat een bijna onontkoombare voorspelling.
Wat stijgt, zal wel weer dalen. De voorspellers wijzen op de ontwikkelingen bij de technologieaandelen. De aandelen van Apple en Facebook verloren in een paar weken tijd tot wel 30 procent van hun beurswaarde. Apple werd in korte tijd 300 miljard dollar minder waard.
Typisch geval van denken op de korte termijn
Natuurlijk is dat vervelend, maar het is wel weer een typisch geval van denken op de korte termijn. Het is een menselijke eigenschap om vooral aan gebeurtenissen die recent hebben plaatsgevonden veel gewicht toe te kennen. De Amerikaanse economie staat er gezond voor. De werkgelegenheid groeit nog steeds. Ook verschillende Europese economieën doen het nog steeds goed. Dat de groei in Nederland en Duitsland wat stagneert komt door een tekort aan arbeidskrachten.
Er spelen forse problemen
Natuurlijk spelen op de achtergrond forse problemen mee. China en de VS maken ruzie, Italië en Frankrijk krijgen hun begrotingen maar niet op orde en dat geldt ook voor de VS. Trump zal vroeg of laat moeten stoppen met zijn expansieve beleid, voordat de rente hem tot de orde roept. Deze problemen zijn niet nieuw en tot op zekere hoogte oplosbaar.
Zal er weer een totale chaos zoals in 2008 ontstaan?
Het echte risico voor de economie is dat gelijktijdig de hier genoemde problemen zouden gaan escaleren. Als dat gebeurt zullen beleggers en ondernemers hun vertrouwen verliezen en op de rem gaan staan. Maar dan is het nog maar helemaal de vraag of er weer een totale chaos zoals in 2008 zal ontstaan. Ook toen was er sprake van een gelijktijdige escalatie van een aantal risico’s. Maar er is toch iets dat de crisis van 2008 uniek maakte. In 2008 bleek dat er risico’s waren – zoals die met de rommelhypotheken – waar de wereld geen weet van had. Er viel toen een heel groot lijk uit de kast en er waren zeer ongebruikelijke maatregelen nodig om een totale ineenstorting te voorkomen.
Het is beter om naar de actuele situatie te kijken
Het heeft niet zoveel zin om voortdurend naar het verleden te kijken om een beeld te krijgen van de mogelijke risico’s. Je kunt beter naar de actuele situatie kijken en op basis daarvan inschatten wat de risico’s zijn. Voor wat betreft de financiële markten is wat mij betreft het grootste risico dat er een conflict ontstaat tussen de Fed en Trump. Hij is niet blij met de rentestappen die de Fed heeft gezet en nog wil gaan zetten. Ik zie Trump ervoor aan dat hij de Fed-voorzitter probeert weg te sturen. Als dat gebeurt, hebben we echt een probleem. Maar ook dit is niet meer dan een speculatieve gedachte.
Auteur: prof. dr. Jaap Koelewijn
Lees ook
ING: economie groeit met 2 procent in 2019
Vooruitblik 2019: Economische groei Europa gaat in 2019 lijken op die in de VS
