Zakelijke dienstverleners en hun compliance officers kunnen het als poortwachters zeker beter doen dan in het verleden, maar de verwachtingen zijn te hoog, zegt Geert Vermeulen.
Op de Dag voor de Fraudeonderzoeker leidt hij de workshop De fraudeonderzoeker, de ethics & compliance officer en de poortwachtersfunctie. Vermeulen is oud-voorzitter van de Vereniging van Compliance Officers en sinds enige tijd zelfstandig adviseur, docent en interimmer op het gebied van integriteit en compliance. In het verleden was hij chief compliance officer bij logistiekdienstverlener Damco en verzekeringsmakelaar Aon.
Fraude onderzoeken is een vak
Wanneer hij als compliance officer een signaal kreeg van fraude of een melding ontving via de klokkenluidersregeling onderzocht hij de vermeende fraude vrijwel nooit zelf. ‘Ik liet het onderzoeken door een internal auditor of door een externe fraudeonderzoeker. Want fraude onderzoeken is een vak.’
Het woord poortwachter wordt steeds meer gebruikt
‘Tien jaar geleden had niemand het over de poortwachtersfunctie. Rond 2015 is de term opgekomen in documenten van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten en sindsdien wordt het woord poortwachter steeds meer gebruikt. Zo verwachten de maatschappij en de toezichthouders dat de accountant als poortwachter boekhoudfraude ontdekt of daarover een opmerking maakt in de accountantsverklaring.’
Invulling van compliance had beter gemoeten
‘Hetzelfde geldt voor de compliance officer. Ter illustratie daarvan ga ik in op de schikking van ING met het Openbaar Ministerie. De invulling van de compliance functie had daar zeker beter gemoeten. Het is natuurlijk te gek dat ING het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties aftopt. Maar de compliance officer kan, net als de controlerend accountant, niet elke fraude zien.’
Rechter moet uitmaken of controlerend accountant heeft gefaald
‘Vorig jaar was in het nieuws dat accountantskantoor EY een schikking met het Openbaar Ministerie heeft geweigerd en vindt dat de rechter maar moet uitmaken of de controlerend accountant heeft gefaald als poortwachter. Ik ben heel benieuwd hoe dit gaat uitpakken.’
Moet poortwachtersfunctie wel bij commerciële partijen liggen?
‘Ik vraag mij af of de verwachtingen van de toezichthouders en de maatschappij niet te hoog zijn en of de poortwachtersfunctie wel bij commerciële partijen moet liggen. In oude tijden was het bewaken van de poort een publieke functie. Ik kan me daarom voorstellen dat we een publiek betalingsnetwerk in het leven roepen, net als het elektriciteitsnet, en dat de overheid toezicht houdt op het betalingsverkeer.’
Behoorlijk radicaal
‘Toen ik dit idee een paar weken geleden opschreef voor het Tijdschrift voor Compliance dacht ik nog: “het is behoorlijk radicaal”. Maar na wat er sindsdien aan ideeën naar buiten is gekomen over bijvoorbeeld de marktwerking in de zorg, het WRR voorstel om een publieke bank op te richten en de aandelen van de Nederlandse staat in Air France-KLM vind ik dat eigenlijk wel meevallen.’
Lees ook
History: Jongste miljardair moet bloeden voor miljardenfraude
Persoonlijk gewin geen leidmotief frauderende CFO’s
