De Autoriteit Financiële Markten heeft onderzoek gedaan naar de big four-accountantskantoren. Aan de hand daarvan roept de AFM de sector op “met de inzet op verandering van houding, gedrag en cultuur.”
De AFM rapporteerde meerdere malen over de kwaliteit van wettelijke controles. Op basis van het meest recente rapport over kwaliteit was de AFM van mening dat het doorvoeren van veranderingen bij OOB-accountantsorganisaties om de kwaliteit van hun controles duurzaam te verbeteren, te langzaam ging. De nieuwe publicatie gaat over de bijdrage van cultuur aan de kwaliteit van controleteams . “We zien kwaliteitsgerichtheid van controleteamleden als een belangrijke voorwaarde voor kwaliteitsverbetering, maar het is geen garantie voor de kwaliteit van wettelijke controles zelf.”
Verandering in houding en gedrag cruciale ingrediënten
De autoriteit ziet dat de accountancysector werkt aan verbetering van de kwaliteit van wettelijke controles. “Veranderingen in houding en gedrag van de externe accountants en de medewerkers zijn cruciale ingrediënten voor het borgen van de kwaliteitsgerichtheid in de accountantsorganisatie en in het controleteam. De big four-accountantsorganisaties hebben verschillende initiatieven ondernomen om kwaliteitsgerichtheid in houding, gedrag en cultuur te bevorderen.”
Controleteamleden van 143 wetttelijke controle zijn ondervraagd
Voor de nieuwe publicatie ondervroeg de AFM controleteamleden van 143 geselecteerde wettelijke controles. Ze zijn bevraagd in interviews en met een online survey. Daarbij was er aandacht voor een breed scala aan factoren, zoals voorbeeldgedrag van externe accountants, werkdruk, tijd voor reflectie en de kritische houding van het controleteam. Uit het beeld wat daaruit kwam, blijkt volgens de AFM dat de big four-accountantsorganisaties veel aandacht hebben voor kwaliteitsgerichtheid in de organisatie. “Respondenten geven aan dat de inspanningen van de organisatie positieve gevolgen hebben voor het belang dat zij aan kwaliteit hechten.”
Accountants weten goed het belang van vertrouwen te schetsen
In de door AFM gedane interviews weten accountants goed te schetsen hoe het bestaansrecht van de accountancy afhankelijk is van vertrouwen. “Vertrouwen dat alleen kan worden (terug) gewonnen door consistent hoge kwaliteit te leveren. De medewerkers ervaren dat de externe accountants betrokken zijn bij de wettelijke controle doordat zij meedenken over de aanpak, kritische vragen stellen over risico’s en benaderbaar zijn voor vragen en opmerkingen.”
Steeds meer tijd en ondersteuning van hun organisatie
De respondenten ervaren dat zij in de afgelopen jaren steeds meer tijd en ondersteuning van hun organisatie krijgen om dit ook te kunnen doen. “Zij geven in de interviews aan te ervaren dat de veranderprogramma’s positieve gevolgen hebben voor de kwaliteitsgerichte cultuur. De organisaties en de controleteams worden als open en veilig ervaren. Daarnaast dragen de organisaties uit te willen leren van gemaakte fouten. De aandacht vanuit de leiding van de organisatie voor het leveren van kwaliteit leidt ertoe dat de externe accountants, de managers en de medewerkers kunnen schetsen wat het belang is van het leveren van kwaliteit.”
Graag meer tijd en middelen tot beschikking voor leveren kwaliteit
De ondervraagden geven ook aan graag meer tijd en middelen tot hun beschikking te willen hebben om te doen wat zij nodig vinden voor het leveren van kwaliteit. “Zij zeggen dat de accountantsorganisatie niet altijd in staat is om hen dit te bieden, of niet altijd op de juiste indicatoren stuurt. De oorzaken zijn vaak te vinden in de deadlines. De medewerkers geven aan dat ze graag meer tijd voor reflectie inbouwen in de controleteams. Ook geven zij aan dat zij vinden dat de afweging tussen snelheid en zorgvuldigheid niet altijd goed wordt gemaakt.”
Goede stappen in houding, cultuur en gedrag
De respondenten geven aan dat de onderzochte accountantsorganisaties in hun ogen goede stappen hebben gezet op het gebied van houding, gedrag en cultuur. “De aandacht van de organisatie voor kwaliteitsgerichtheid van de controleteams is volgens de respondenten hoog. Dat zien zij bij de externe accountants en de verantwoordelijken voor de controlepraktijk. Ook zien zij verbeteringen in de aansturing van de organisatie en de interne communicatie. Respondenten geven aan dat de ingezette veranderingen bij hun accountantsorganisatie positieve gevolgen hebben voor de kwaliteits- gerichtheid in het controleteam en in de organisatie.”
AFM wil factoren aanpakken en borgen
Uit het onderzoek zijn volgens de AFM factoren naar voren gekomen die kwaliteitsgerichtheid van controleteams kunnen verhogen. Die vat de autoriteit samen onder twee kopjes: Aanpakken en Borgen.
Aanpakken
• Prestatiemanagement
• Facilitering door accountantsorganisatie en de externe accountants (algemeen)
• Voorbeeldgedrag eindverantwoordelijken controlepraktijk en externe accountants
• Portfoliomanagement
• Staffing van de wettelijke controle
• Projectinrichting van de wettelijke controle
• Tijd voor reflectie inbouwen
• Onderling kritisch aanspreken in werkprocessen
• Informatiedeling
• Afwegen van snelheid en zorgvuldigheid
Borgen
• Toon aan de top door eindverantwoordelijken controlepraktijk en de externe accountants
• Faciliteren van ontwikkelen van kennis en vaardigheden
• Eigenaarschap en verantwoordelijkheid voor het eindresultaat
• Communicatie, openheid en veiligheid in de controleteams
Download hier het hele rapport.
Werkdruk staat niet het prioriteitenlijstje
Opvallend genoeg staat werkdruk niet in de prioriteitenlijst van de AFM. Terwijl daar onder young professionals wel veel over te doen was. De onderzoekers: “De bijdrage van (een te hoge) werkdruk aan kwaliteitsgerichtheid is op grond van de uitkomsten niet groot. Hoewel werkdruk een van de minst scorende factoren in het onderzoek is, geven respondenten aan dat de drukte voorspelbaar is en beperkt blijft tot een overzienbare periode in het jaar (busy season). De respondenten zeggen te weten waar ze voor kiezen en bereiden zich daarop voor als zij bij een big four-accountantsorganisatie gaan werken. Slechts een enkeling liet zich in de interviews negatief uit over de werkdruk en de cultuur van het werken van lange dagen. Wel geven medewerkers in opleiding aan dat de combinatie van werken en studeren zwaar is. Hoewel werkdruk volgens deze uitkomsten geen grote belemmering oplevert voor kwaliteitsgerichtheid, kan werkdruk wel een belangrijk thema voor de accountantsorganisaties zijn om andere redenen, zoals werving en het behouden van medewerkers.”
Lees ook
AFM en Euronext uiten forse kritiek op wettelijke bedenktijd bij overnames
AFM constateert kwetsbaarheden accountancy in partner- en bedrijfsmodel
