De vraag om meer en meer transparantie kan leiden tot een heilloze weg. Dat zegt Steven Hijink, hoogleraar Jaarrekeningenrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in gesprek met PwC. ‘Als je alleen maar op beheersing stuurt en alles transparant maakt terwijl dat ten koste gaat van intrinsiek vertrouwen, schiet je daar netto niks mee op.’
Hijink hield onlangs zijn oratie ‘Vertrouwen en transparantie – De complexe verhouding tussen transparantieverplichtingen en vertrouwen in het ondernemingsrecht’.
In je oratie heb je onder meer gezegd dat meer transparantie niet altijd bijdraagt aan meer vertrouwen. Kun je dat uitleggen?
Hijink: ‘Ik heb dat duidelijk proberen te maken door twee elementen van vertrouwen te onderscheiden. Aan ene kant kun je ergens óp vertrouwen. In het Engels: control, te vertalen met beheersingsmaatregelen. Daar kan transparantie heel goed zijn, net als het afsluiten van contracten. Maar je kunt ook ergens ín vertrouwen. In het Engels: trust. Dat zit veel meer op het menselijke vlak. Daar werkt transparantie juist averechts.’
‘Als jij en ik weten dat alles wat wij onderling bespreken altijd openbaar kan worden, gaat dat strategisch gedrag in de hand werken. Als je er in onderhandelingen bijvoorbeeld niet van uit kunt gaan dat ze in beslotenheid blijven, durf je je niet kwetsbaar op stellen door bepaalde posities in te nemen. Ik heb betoogd dat die beide elementen van vertrouwen in evenwicht moeten zijn. Als je alleen maar op beheersing stuurt en alles transparant maakt terwijl dat ten koste gaat van intrinsiek vertrouwen, schiet je daar netto niks mee op.’
Kun je dat vertalen naar de accountancy?
‘Onderzoek laat zien dat reacties op negatief nieuws veel sterker zijn dan reacties op positief nieuws. Als je dat betrekt op transparantie, betekent het dat één negatief bericht tot veel meer verlies van vertrouwen leidt dan heel veel positieve berichten doen voor de groei van vertrouwen. Wat ik in mijn oratie wilde zeggen, is dat wetgevers wat dat betreft op het verkeerde pad zitten. Als het hun doel is om de kwaliteit van controles te verbeteren en het vertrouwen in de accountantsverklaring terug te brengen, moeten ze zich serieuzer de vraag stellen of het opleggen van nog meer transparantieverplichtingen wel het juiste instrument is om dat doel te bereiken.’
Lees ook
Commissie Toekomst Accountancysector krijgt 42 reacties binnen (er moet meer gebeuren)
Er is meer nodig om vertrouwen in beroep accountant te herstellen
