Ooit van de Barings Bank gehoord? Vast wel. Maar waarschijnlijk niet omdat het in 1803 de Verenigde Staten van voldoende geld voorzag om de staat Louisiana van de Fransen te kopen. Of omdat het dé bank van de Britse adel was. En zelfs niet omdat het ruim 130 jaar geleden de aandelen Guiness op de Londense beurs plaatste. De naam die namelijk sinds 1995 voorgoed aan de Barings Bank vastkleeft, is die van Nick Leeson.
Door Sander Wageman
Dat is de Britse beurshandelaar die net voor het nieuwe millennium de oudste handelsbank van het Verenigde Koninkrijk het ravijn in sleurde. Leeson was in zijn vroege twintiger jaren een eenvoudige administratief medewerker uit Watford, die net als zijn collega’s bij Morgan Stanley de droom koesterde om een succesvol handelaar op de beursvloer te worden. Want, zo redeneerden de cijferaars, op de beursvloer is het echte geld te verdienen. Omdat het bij Morgan Stanley niet leek te lukken om die droom uit te laten komen, besloot de 22-jarige Leeson over te stappen naar een bank waar hij die kans wel dacht te krijgen. Er was een vacature bij de Barings Bank.
Na enig aandringen kon hij meedoen aan de actie
Daar kon de ijverige Leeson na enig aandringen eindelijk meedoen aan de actie. Hij mocht het op de succesvolle afdeling van de bank in het Verre Oosten proberen, boekte er succes en werkte zich al snel omhoog. In 1992 kreeg hij de kans om in Singapore, waar de bank tot dan toe een sluimerend bestaan leidde, de afdeling nieuw leven in te blazen. De handel in opties en futures tierde welig onder leiding van Leeson. Zo goed zelfs dat zijn afdeling op een gegeven moment goed was voor tien procent van de gehele omzet van de bank. Maar kleine foutjes werden er ook gemaakt. De verliezen die daar het gevolg van waren werden weggeboekt op een aparte foutenrekening. Leeson had die het nummer 88888 gegeven, omdat 8 het Chinese geluksgetal is. “Laten we die rekening alle geluk geven die ze aankan”, zei hij tegen zijn medewerkster.
Aan beide kanten van het balansoverzicht
Omdat Leeson niet alleen op de beursvloer handelde, maar ook de leiding had over de administratie van de operatie op het kantoor in Singapore kon hij aan beide kanten van het balansoverzicht werken. Hij had zicht op wat er aan handel werd verdiend en verloren, maar had ook de macht over wat er met de resultaten gebeurde. Rekeningnummer 88888 werd in de eerste drie maanden enkele tientallen keren gebruikt. En waar hij in het begin nog de fouten kon afdekken door zijn eigen commissie als tegenpost op te voeren, werd het steeds lastiger om de verliezen te dekken. Leeson moest steeds meer risico nemen om de oplopende verliezen te dekken. Totdat er in 1994 een tekort van 50 miljoen pond op rekening 88888 stond.
Leeson: tegenwoordig directeur van Galway United
Nick Leeson kwam in 1999, na slechts vier van de 6,5 jaar celstraf die hij had gekregen, vrij uit de gevangenis in Singapore. Er was darmkanker bij hem ontdekt. Eenmaal buiten de cel herstelde hij van de ziekte en vestigde zich niet veel later in Ierland waar hij met zijn nieuwe vriendin ging wonen. Hij werd directeur van voetbalclub Galway United en reist sindsdien de wereld rond om lezingen te geven over de lessen die hij heeft geleerd na zijn inmiddels wereldberoemde miljardenfraude die de Barings Bank de das om deed. Vorig jaar deed hij ook Nederland aan op uitnodiging van branchevereniging CFA Society VBA. Daar liet hij weten dat de curator al zeker vijftien jaar niet meer bij hem aanklopt om zijn inkomsten op te eisen. Maar hij adviseerde financials ook om niet bang te zijn om hulp te vragen als dat nodig is. “Pas in de cel leerde ik communiceren. Ik vroeg niet om hulp, maar verstopte verliezen. Ik was altijd succesvol geweest, falen was geen optie in de financiële sector. En de mensen waar je naar toe moest om een probleem aan te kaarten, dat deed je gewoon niet. Mijn advies? Als je een tweede kans krijgt, moet je die pakken. En om hulp vragen is geen teken van zwakte maar openheid.”
Leeson verdubbelde zijn positie om verliezen goed te maken
Het ging van kwaad tot erger. Leeson begon met hausse-speculaties, maar de markt zakte in elkaar. Om dat verlies goed te maken verdubbelde hij zijn positie. En later nogmaals, immers: de markt zou toch weer moeten stijgen? Maar stijgen deed de markt niet. Op woensdag 18 januari 1995 sloeg het noodlot toe. Een aardbeving in het Japanse Kobe deed de markt op zijn grondvesten schudden. Er vond een complete uitverkoop van aandelen plaats, omdat beleggers geld nodig hadden om de slachtoffers, vaak familie of vrienden, te helpen.
En zelfs toen de verliezen torenhoog boven alles en iedereen uittorende bleef Leeson meer risico nemen. Hij kocht een recordaantal opties in de hoop alles nog goed te kunnen maken, maar toen in een uur tijd de index met 1000 punten daalde was de puinhoop niet meer te overzien. Het verlies was opgelopen tot het astronomisch bedrag van 1,4 miljard dollar, twee maal het totale handelskapitaal van de Barings Bank.
Aangehouden op vliegveld van Frankfurt
Toen Leeson op 23 februari 1995 eieren voor zijn geld koos, liet hij een briefje op kantoor achter voor zijn collega’s met de eenvoudige tekst: I am sorry. Uiteindelijk werd hij op het vliegveld van Frankfurt aangehouden en later uitgeleverd aan Singapore. Hij was tot 6,5 jaar cel veroordeeld. De Barings Bank bleef berooid achter en moest na 278 jaar haar deuren permanent sluiten. In drie jaar tijd had Leeson een instituut om zeep geholpen. En niemand heeft hem daarbij een strobreed in de weg gelegd. De jonge handelaar uit Watform kon miljoenen vergokken en was vervolgens zijn eigen controlerende macht. Een recept voor ellende en een schoolvoorbeeld van het belang van risk & compliance. Die kwam voor de Barings Bank helaas te laat.
Lees ook
History: Is de CFO van Huawai een gevaarlijke spion of een politiek gevangene?
History: Het zure einde van een melkboer die miljarden liet verdwijnen
