Door het korter worden van de dagen, de vallende bladeren en de steeds langer wordende novemberfiles dringt het tot mij door. We tikken alweer een jaar af. We gaan het volgend jaar over twintig twintig hebben. Voordat we zover zijn, wil ik toch even kort terugblikken.
2019 was het jaar van de recessie die maar niet kwam. De Amerikaanse economie zou gaan afzwakken – nadat Trump er een puinhoop van had gemaakt – en Europa zou wegzakken in een tragisch moeras van deflatie. China zou nog veder afkoelen en de opkomende markten zouden het laten afweten. Ik overdrijf wat, maar dat waren wel zo ongeveer de voorspellingen een jaar gelden. O ja, dan was er ook nog een Brexit.
Beleidsmakers maken er een chaos van
De beleidsmakers hebben flink hun best gedaan om er een chaos van te maken. China en de VS vlogen elkaar om de haverklap in de haren, in het VK sleepte de Brexit zich voort en in ons eigen land liepen we tegen de grenzen van het milieu op. Voor boze boeren, leraren en bouwers komt er een tweede Malieveld. Nog nooit was de onrust zo groot.
Recessie kwam er niet
Toch kwam de recessie er niet, er is hoogstens een vertraging van de groei. Hoe komt dat? Ik denk dat daar twee redenen voor zijn. In de eerste plaats waren de handelsconflicten voor een deel rituele dansen. Geen van de betrokkenen wilde echt een handelsoorlog. Ze wilden de machtsverhoudingen veranderen en ze eindigen nu waarschijnlijk met een deal. De Britten riepen wel dat ze een no-deal Brexit wilden, maar ze hadden heel goed door dat het een ramp zou worden. Er komt nu met veel vertraging een nette oplossing. Dat viel dus allemaal wel mee. De tweede reden is, dat de consument standhoudt. Er wordt veel geklaagd, maar ondertussen hebben steeds meer mensen een baan. In Europa stijgen de inkomens een beetje en de consument profiteert van de lage rente. De pensionado’s klagen, maar nog nooit hebben ze het zo goed gehad.
Extreem lage rente heeft positief effect
Verder heeft de extreem lage rente natuurlijk ook een positief effect, zij het dat de effecten oneerlijk verdeeld worden. Vooral vermogenden worden door de hoge prijzen van vastgoed en effecten steeds rijker. Ook dat stimuleert de bestedingen. Kortom, ondanks al het geklaag en de somberte gaat het best redelijk. Eerder dit jaar concludeerde het Cultureel Planbureau al dat Nederlanders ontevreden zijn over de samenleving, maar hun eigen leven een dikke acht geven.
Discrepantie tussen voelen en doen
De discrepantie tussen wat we voelen en wat doen, is wel riskant. In een omgeving waarin populistische leiders de toon zetten, kan het klimaat zomaar omslaan. Er kan zomaar weer een serie rare tweets van Trump komen, die de wereld op zijn kop zetten. Met de verkiezingen in aantocht zijn er een hoop verassingen mogelijk. En die hoeven niet altijd leuk te zijn.
Jaap Koelewijn, Professor Corporate Finance bij de Nyenrode Business Universiteit
Dit artikel is eerder verschenen in cm: 2019, afl. 9.
Lees ook
Jaap Koelewijn: welke gevolgen heeft digitale revolutie?
Professor Koelewijn: “We moeten meer investeren”
