Ruud Veltenaar: “Het coronavirus is een zegen voor de mensheid”

“Het coronavirus is een zegen voor de mensheid”, zo stelt Ruud Veltenaar. Volgens de toekomstfilosoof is het voor de mensheid in z’n algemeen een zegen “omdat het ons weer laat zien dat het in de wereld niet om de economie en financiële doelen op de korte termijn draait”. “De uitbraak laat ons zien wat de bedoeling is van waarom we hier zijn en dat is progressie creëren binnen de grenzen van de planeet. Echte vooruitgang voor alle mensen, financieel, sociaal en ecologisch – niet voor de 1,3 miljard rijke mensen.”

Door Martijn Slot

Afgelopen december brak het coronavirus uit in de Chinese stad Wuhan en het grijpt inmiddels wereldwijd om zich heen, met duizenden doden als gevolg. “Het is een geweldige generale repetitie voor de aanstaande klimaatcrisis”, is Veltenaar van mening. “Als de crisis ons echt overstijgt, dan zijn wij opeens in staat om voor welzijn te kiezen in plaats van voor welvaart. Wij slagen blijkbaar onder deze omstandigheden met vlag en wimpel voor een transitie van denken, doen en laten. Dat hebben wij later heel hard nodig als de klimaatcrisis aan de deur klopt en van ons verlangt dat we de systemen en instituten gaan veranderen. Het is dus een uitermate hoopgevende tijd.”

Economie is niet groter dan de planeet

De klimaatcrisis, door Veltenaar ook wel omschreven als een klimaatoorlog, is volgens hem “een geschenk van moeder natuur, door ons veroorzaakt”. “Het herinnert ons eraan dat niets groter is dan de planeet zelf en zeker niet de economie. Maar we hebben in onze huidige maatschappij de mensheid en de planeet dienstbaar gemaakt aan de economie. Dit met rampzalige gevolgen, zowel ecologisch als sociaal. Het coronavirus herinnert ons weer even aan waar het echt om gaat. Dat welzijn uiteindelijk belangrijker is dan welvaart.”

Reset van hoe we denken

De huidige periode zou moeten zorgen voor een reset van hoe we denken, doen en laten. Architect Thomas Rau noemt dit een ‘MEXIT’: een exit van onze huidige manier van denken. “We moeten onze huidige mindset terzijde schuiven, opnieuw vormgeven en dat lukt een klein beetje met windmolens, zonneparken en elektrische auto’s. Maar de ecomodernisten en technologen lossen natuurlijk niet alle problemen op die wij met onze manier van denken in andere halve eeuw hebben gecreëerd. Wat we eigenlijk nodig hebben is een reset van ons leven.”

CFO wordt meer dan financiële verslaglegger

Om dat te realiseren ligt in het bedrijfsleven volgens Veltenaar een rol weggelegd voor de financials en CFO’s. “Financials zijn in de toekomst in hun bedrijven niet alleen maar de verslaglegger van het financiële wel en wee van de organisatie, maar ze krijgen er een nieuwe taak bij. Dat is niet alleen wenselijk, maar ook noodzakelijk. De financiële verslagleggers zullen in de toekomst ook gaan meten of een bedrijf sociaal en ecologisch waarde creëert. Niet alleen voor de eigen aandeelhouder, maar eigenlijk voor alle stakeholders.”

Bij uitstek de schatbewaarder

“De CFO is bij uitstek de schatbewaarder, niet enkel financieel maar eigenlijk van het geweten van een organisatie. Dus door vast te stellen wat zich afspeelt voordat grondstoffen de fabriek ingaan en wat er met de producten gebeurt nadat je ze gekocht hebt. En of jij binnen de totale keten als bedrijf waarde toevoegt, verplaatst of vernietigt. Dat is iets wat CFO’s doorgaans nog niet vastleggen. Ze zijn alleen nog maar gericht op hoe het financieel binnen de muren van het bedrijf gaat. Dat gaat de komende jaren honderdtachtig graden kantelen”, is de overtuiging van Veltenaar.

De CFO zal in de toekomst niet alleen naar de cijfertjes kijken, maar ook het sociale en ecologische aspect meenemen in de overtuigingen en beslissingen. “De impact van ons doen, denken en laten op de natuur. Want dat is uiteindelijk belangrijker dan de mensheid. De natuur kan zonder de mensheid, maar de mensheid kan niet zonder de natuur.”

De CFO wordt veel belangrijker

“De CFO is adequaat genoeg om heel consequent en consistent te kijken naar het sociale en ecologische aspect van het bedrijf. Hij wordt vooral in de toekomst heel belangrijk om dingen binnen het bedrijf zichtbaar te maken die de CEO, de raad van commissarissen en aandeelhouders niet willen zien. Dat is eigenlijk de schaduwzijde van het bedrijf, daar waar je waarde vernietigt – of uitsluitend alleen maar verplaatst. Om die reden wordt een CFO in de toekomst veel belangrijker dan hij ooit is geweest. Als hij de ruimte krijgt en het heel goed doet, wordt hij het geweten van een bedrijf en onmisbaar voor de CEO, raad van bestuur en alles wat daarboven staat.”

Chief Ethical Officer

Veltenaar is van mening dat de toekomst van het bedrijf voor een heel groot deel bepaald gaat worden door de CFO, die dan misschien wel een andere naam gaat krijgen. “Hij wordt misschien ook wel een CEO, maar dat staat dan voor Chief Ethical Officer. Iemand die het gevoel en vooral hart heeft voor de ecologische en sociale impact van een bedrijf. En die vooral de moed heeft om een CEO en ook de broodheren daarboven een spiegel voor te houden. Wat uiteindelijk in het belang van het bedrijf is.”

Goals for Sustainable Development worden uitgangspunt

Wat ook een belangrijke rol gaat spelen binnen organisaties zijn de zeventien Global Goals for Sustainable Development (17 SDG’s) van de Verenigde Naties. “In het decennium waarin we nu leven wordt dit het start- en uitgangspunt van iedere organisatie”, vervolgt Veltenaar. “De ecologische en economische crisis stimuleren dat die zeventien doelstellingen belangrijker worden. In het ‘Global Risk Report 2020’ van het World Economic Forum valt te lezen dat acht van de tien grootste risico’s voor onze welvaart en welzijn ecologisch van aard zijn. Het is in de vijftig jaar dat het World Economic Forum bestaat nog nooit gebeurd dat acht van de tien uitdagingen vallen onder dezelfde categorie en het is helemaal nog nooit gebeurd dat meer dan de helft te maken heeft met de planeet en met problemen die veroorzaakt zijn door mensen.”

Een CFO wordt in de toekomst veel belangrijker dan hij ooit is geweest

Zeventien doelstellingen in het oog houden

In de cumulerende crisis wordt het volgens Veltenaar belangrijk dat bedrijven een relevante combinatie van de zeventien doelstellingen in hun missie en strategie integreren. “In het decennium waarin we nu leven zal worden blootgelegd hoe bedrijven niet alleen economisch presteren, maar ook wat hun sociale en ecologische impact is. De tien belangrijke sectoren en maatschappelijke pijlers onder onze maatschappij, waaronder de financesector, worden door meer dan duizend promovendi tegen het licht gehouden in het verlengde van die zeventien doelstellingen. Er is ook een rapport in de maak waarin duidelijk wordt hoe bedrijven zich financieel-sociaal-ecologisch verhouden ten opzichte van de zeventien doelstellingen. Dit betekent dat voor de duizend grootste beursgenoteerde bedrijven – en daarna voor steeds meer ondernemingen en instellingen – steeds transparanter wordt of zij ertoe doen. Of ze acteren en presenteren binnen de grenzen van de planeet en het welzijn van mensen.”

Gedwongen om meer transparantie te tonen

Uiteindelijk zullen alle bedrijven, daarvan is Veltenaar overtuigd, gedwongen worden om zich vrijwillig langs de lat van de zeventien doelstellingen te leggen. “De markt zal je dwingen om meer transparantie te tonen, niet omdat de accountant of de wetgever dat eist, maar omdat je klanten en de samenleving anders niet meer bij je kopen. Bedrijven die dat niet uit zichzelf doen zullen per definitie verdacht zijn. De samenleving zal uiteindelijk die bedrijven steeds meer de rug toekeren.”

Keiharde cijfers

“We hebben zo meteen keiharde cijfers die laten zien hoe een bedrijf ecologisch, sociaal en financieel presteert. Niet alleen ten opzichte van de aandeelhouders of de eigen medewerkers, maar ten opzichte van de hele samenleving en planeet. Wat is nou een mooiere baan in het bedrijf dan de Chief Ethical Officer, oftewel de huidige CFO, om de wereld duidelijk te maken hoe je als bedrijf presteert en waarde creëert? Uiteindelijk dien je daar ook de aandeelhouders mee, maar als resultanten van de bedoeling en niet als doel van de aandeelhouders en directies.”