De coronacrisis houdt de wereld in haar greep. Naast de duizenden doden als gevolg van de uitbraak van het virus, leven ook veel bedrijven tussen hoop en vrees of zij deze crisis gaan overleven. Bart van Loon van KPMG merkt van dichtbij mee wat tot dusver de gevolgen zijn voor het bedrijfsleven en de financiële wereld.
Van Loon werkt bij KPMG met drie soorten klanten: corporate clients (internationale organisaties, multinationals in manufacturing, retail, travel etc.), de financiële instellingen en overheidsinstellingen. Er is een groot verschil zichtbaar hoe er momenteel geopereerd wordt, zo legt Bart van Loon, Partner KPMG Risk & Regulatory, uit. “De overheid blijft met verzoeken komen voor ondersteuning en door de crisis wordt het nog verder opgevoerd. Bij financiële instellingen loopt het ook nog redelijk door, want daar lopen grote projecten en die willen of kunnen ze niet stopzetten. Projecten worden meer getemporiseerd, maar nog niet op de hele grote schaal. Ik denk dat iedereen in Nederland nog wel zoiets heeft van: het is een tijdelijk iets, er komt een medicijn en dan kunnen we weer business as usual doorgaan.”
“De corporate clients schalen hun opdrachten wel af, stellen deze uit of de opdrachten stoppen. Er worden duidelijke prioriteiten gesteld. Strategische opdrachten gaan wel door. CFO’s laten duidelijk zien dat ze andere manieren van support nodig hebben. Elke CFO is daarnaast bezig met zijn cashmanagement. Hoe zorg ik ervoor dat ik zoveel liquiditeiten heb dat ik het een tijdje kan uitzingen, heb ik voldoende kredietlijnen en wat zijn de verschillende scenario’s?”
Iedereen zit in hetzelfde schuitje
Volgens Van Loon is het interessant om te zien wat er nu gebeurt bij bedrijven. De coronacrisis heeft als mogelijk gevolg dat veel medewerkers worden ontslagen. “Voor organisaties met veel mensen zou dat een voor de hand liggende oplossing kunnen zijn. Als heel veel mensen geen werk meer hebben dan moet je maatregelen treffen, want de kosten blijven doorlopen. Tegelijkertijd zit iedereen in hetzelfde schuitje. Je verschuift als het ware het probleem van je eigen bedrijf naar de overheid, want dan komen de mensen in een werkloosheidssituatie terecht. De overheid zet niet voor niets een regeling op, met een van de voorwaarden dat je de mensen in dienst houdt.”
Wil je mensen echt helpen of geld verdienen?
“Het laat ook wel zien hoe betrouwbaar je bent als bedrijf. Wil je mensen echt helpen, of wil je geld verdienen? Dat is een interessant vraagstuk en laat heel veel leiderschap zien. Echte leiders zijn volgens mij diegenen die bedrijven echt helpen. Als je moet overleven dan moet je overleven. In een vliegtuig moet je ook eerst zelf het zuurstofmasker opzetten, voordat je dat bij je kinderen doet. Maar als je kan, dan zou ik helpen en tegelijkertijd positief zijn. Focus vooral op wat je wel kunt en niet wat je niet kunt. Daar worstelen op dit moment wel wat bedrijven mee. Als je op dit moment heel goed bent voor je mensen, dan ben je vrienden voor het leven.”
Iedereen neemt verantwoordelijkheid
In het verlengde daarvan heeft Van Loon nog nooit zoveel onlineteamsessies gehad als de afgelopen periode. “Er heerst saamhorigheid en de wil om er samen uit te komen. Niemand heeft dit ooit meegemaakt. Ik geef leiding aan 150 collega’s, maar ik ben in dit opzicht niet meer ervaren dan de junior collega die net begonnen is. Het helpt alleen misschien wel een beetje dat ik levenservaring heb en andere crisissen heb meegemaakt. Maar je ziet dat iedereen opstaat en verantwoordelijkheid neemt.”
Solvabiliteitsratio’s op de kop
Om deze tijd van crisis door te komen merkt Van Loon dat solvabiliteitsratio’s bij een aantal bedrijven op de kop gaan door de grote leningen die ze moeten aangaan om door deze periode heen te komen. “Daar komt dan nog bij de afwaardering van de bezittingen die niet meer zo geld genererend zijn als ze waren. Ik denk niet dat er in deze tijd financiering de deur uit gaat, er komt wel financiering met hogere rentes bij. De balans kan zowel links als rechts behoorlijk verschuiven. Links: afwaarderingen van bezittingen en kas naar nihil. Rechts: eigen vermogen omlaag door verliezen en schulden die omhoog gaan.”
Meer risico’s krijgen financiële impact
De coronacrisis zou voor veel bedrijven en CFO’s een eyeopener kunnen zijn. “CFO’s zijn tradioneel vooral gericht op financiële KPI’s. Werkkapitaal, omzet, winst en groei”, vervolgt Van Loon. “Ik zie eigenlijk steeds meer ogenschijnlijk niet-financiële risico’s financiële impact krijgen. Operationele risico’s, duurzaamheids-, klimaatrisico’s en risico’s van een pandemie. Er waren bedrijven die dat echt wel op hun radar hadden staan, maar ze hadden het weg geparkeerd omdat ze dachten dat de potentiële impact wel hoog was, maar de kans zeer klein en het daardoor niet direct hun financiële KPI’s zou beïnvloeden. Daarbij werd ook aangegeven dat als dit zich voor zou doen, ook de concurrentie geraakt zou worden en iedereen dus op eenzelfde manier geraakt zou worden. Maar nu wordt duidelijk dat als je de productiecapaciteit wat meer had verspreid en zelfs dicht bij huis had gehouden, je waarschijnlijk langer had kunnen door produceren. We zien met de coronacrisis, die in China begon, dat direct sommige organisaties problemen kregen met de aanlevering van producten en het de financiële performance direct beïnvloedde. Inmiddels is het een wereldwijd virus en wordt ook duidelijk dat het de continuïteit van bedrijven kan raken. Iets wat we vier maanden geleden nog niet hadden kunnen voorspellen.”
Risico’s zijn steeds vaker met elkaar verbonden
Van Loon stelt dat risico’s niet meer opzichzelfstaand kunnen worden benoemd. “Ze zijn steeds meer met elkaar verbonden. De risico’s die kleven aan pandemieën, duurzaamheids-, financiële-, compliance-, operationele-, strategische-, cyber-, digitaliserings-, globaliserings- en geopolitieke risico’s. Die kan je niet meer los van elkaar zien, die beïnvloeden elkaar sterk. Hoe weet je nu – en dat vind ik heel interessant in gesprek met CFO’s – hoe die dingen met elkaar samenhangen? Hoe specifiek is dat voor jouw bedrijf? Hoe raakt het het verdienmodel van jouw bedrijf? Wat zijn nou echt de waardes van je bedrijf die je succesvol maken? Daar zie ik al een verschuiving in.”
Allerlei bedrijven staan op om andere dingen te doen. Dan wil je dus laten zien dat je er bent voor de maatschappij.
Waarde van het bedrijf
“Ik zie vooral verschuivingen in de richting van maatschappelijke waarde. Bedrijven die zich realiseren dat de wereld een paar heel grote problemen heeft en dat ze daar mede een aandeel in hebben. Daarnaast zijn er bedrijven die problemen willen oplossen en de waarde voor de maatschappij die ze daarmee realiseren willen realiseren en uitdrukken.”
“Ik denk tevens dat er meer spreiding gaat komen van de afhankelijkheidsrelaties (zoals leveranciers en regio’s), meer financiële weerbaarheid en reserves (welke bedrijven kunnen grote klappen ook echt opvangen) en er zal natuurlijk veel aandacht (lees meer wetgeving) gaan komen met betrekking tot handel en transport van dieren. Daarnaast zal bij het herstel het vooral gaan om veerkracht (wie komt weer het snelst uit de startblokken). Ik hoop, en ik zie daar al de eerste tekenen van, dat deze crisis ervoor zorgt dat CFO’s anders gaan nadenken over wat de waarde is van hun bedrijf. Los van finance.”
Inzetten voor de maatschappij
Er zijn al een aantal voorbeelden zichtbaar van bedrijven die dit in de praktijk brengen. Zo maakt Bavaria desinfecterende handgel en DSM zet zich maatschappelijk in. Van Loon: “Allerlei bedrijven staan op om andere dingen te doen. Dan wil je dus laten zien dat je er bent voor de maatschappij. Nu hebben we daar een incident voor nodig om dat te bevorderen, maar het laat wel zien dat dit soort bedrijven echt hun verantwoordelijkheid nemen.”
Bedrijven zijn op overnamepad
Er is ook de andere kant van de medaille. Bedrijven zijn op overnamepad en koopjesjacht. “Er zijn nu natuurlijk kwetsbare bedrijven. Ik snap het wel vanuit financieel perspectief dat je dan denkt aan een overname, maar maatschappelijk kun je daar nog wel wat van vinden. Tenzij je die omgevallen bedrijven wil helpen. Er zijn ook heel veel deals de afgelopen weken niet doorgegaan omdat ze zeiden dat het allemaal een stuk goedkoper zou worden. Dat is wel heel egoïstisch en alleen vanuit financieel opzicht bekeken.”
Relevant zijn en iets betekenen in de wereld
De hoop van Van Loon is dat er een verandering in de markt komt. Dat het niet alleen gaat om geld verdienen, maar dat bedrijven kijken naar de lange termijn. “Dat zou het allermooiste zijn”, beaamt Van Loon. “Ik denk dat er al heel veel bedrijven zijn die er zo instaan. De jongere generatie wil relevant zijn en iets betekenen voor de wereld. Ze willen de maatschappelijke impact laten zien die ze maken. Ik denk dat bedrijven die dit realiseren op de lange termijn interessanter gaan worden en hard geld gaan verdienen. Tegelijkertijd moet je ook niet naïef zijn. Je moet ervoor zorgen dat de medewerkers aan het werk kunnen blijven, dat ze hun baan behouden.”
