Fouten maken mag, maar niet in de jaarrekening

Fouten maken is onvermijdelijk en er zijn zelfs ondernemers die vinden dat je af en toe fouten moet maken om succesvol te zijn. Het aansprakelijkheidsrecht geeft deze ondernemers gelijk. Bestuurders mogen inderdaad meer fouten maken dan reguliere medewerkers. Maar stel: er staat een flinke fout in de jaarrekening. Kunt u daarvoor dan aansprakelijk worden gehouden? Bert van Mieghem (advocaat-partner bij Wybenga advocaten en docent van The Finance Academy) licht het toe. 

Misleidend beeld in de jaarrekening?

Een bestuurder mag fouten maken zonder dat hij moet vrezen voor aansprakelijkheid. Dat is de hoofdregel. De bestuurder wordt persoonlijk aansprakelijk gehouden bij een ernstig verwijt. Op deze regel bestaat een belangrijke uitzondering. Fouten maken mag niet als het gaat om de inhoud van de jaarrekening. Als door de jaarrekening een misleidend beeld ontstaat, zijn de bestuurders aansprakelijk voor de schade die daarvan het gevolg is.

Het succes van de vordering

Voor schuldeisers is deze vorm van aansprakelijkheid een paradijs. Wanneer de jaarrekening een te rooskleurig beeld gaf van de onderneming, is de buit binnen. Zij zullen zich erop beroepen dat ze nooit in zee gegaan zouden zijn met de onderneming als de jaarrekening een reëel beeld had gegeven. Het is de vraag of dat echt zo is en of ze überhaupt een blik in de jaarrekening hebben geworpen, maar voor het succes van hun vordering maakt dat niet uit.

De CFO moet extra goed oppassen

De bestuurder hoeft geen (grote) fout te hebben gemaakt om aansprakelijk te zijn. Hij hoeft ook niet opzettelijk te hebben gehandeld of nalatig zijn geweest. Zelfs als het bestuur is afgegaan op het advies van de accountant, blijven de bestuurders aansprakelijk. Bestuurders moeten namelijk op de hoogte zijn van de toestand van de onderneming en dus moeten zij zelfstandig kunnen oordelen over wat in de jaarrekening staat. Deze aanname is voor de CFO misschien nog wel juist, maar andere bestuursleden zullen doorgaans niet tot in detail weten wat er in hun jaarrekening vermeld staat. Toch zijn zij daarvoor verantwoordelijk. Alle bestuurders zijn dus hoofdelijk aansprakelijk voor een misleidende jaarrekening. De CFO moet extra goed oppassen. Over de mate van aansprakelijkheid maken bestuurders in de onderlinge verhouding namelijk wel onderscheid. Als de jaarrekening misleidend is gebleken, zullen de overige bestuurders al snel met de beschuldigende vinger naar de CFO wijzen. Die is ten slotte de eerstverantwoordelijke voor de jaarrekening. Op die manier komt eventuele schade alsnog voor rekening van de CFO.

Balansbedrog

Of de bestuurder opzettelijk misleidende cijfers verspreidde hoeft niet worden bewezen, als het gaat om aansprakelijkheid. Maar als komt vast te staan dát hij opzettelijk handelde, loopt de bestuurder ook nog eens een strafrechtelijk risico. Dan is namelijk sprake van balansbedrog en daarop staat een gevangenisstraf van maximaal een jaar. Sommige economische delicten worden in de praktijk nooit vervolgd (het niet tijdig publiceren van de jaarrekening bijvoorbeeld). Het moedwillig publiceren van een misleidende jaarrekening wordt echter hard aangepakt.

Meer weten? Bert van Mieghem is docent bij The Finance Academy en van hem staan heeft twee e-learnings in het aanbod: Persoonlijke aansprakelijkheid en Fraude.