Technologische ontwikkelingen veranderen ingrijpend de business van accountants (Veuger 2020b). Het World Economic Forum (2018) constateerde dat boekhouders en accountants het hoogste risico lopen om overbodig te worden door automatisering. Verkruijsse (2018) benoemde in zijn afscheidsrede dat de accountant mee moet met de tijd, anders is het einde verhaal. Een vraag hierbij is in hoeverre de professional mee moet en kan gaan (Marin-Garcia & Tomas 2016) met deze ontwikkelingen.
Door: Jan Veuger BBA MRE PhD FRICS (Professor Blockchain, Saxion University of Applied Sciences, Schools of Finance & Accounting, School of Creative Technology, School of Governance, Law and Urban Development & Hospitality Business School) en Mark de Lat MSc.
In 2016 constateerde de Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) al dat in de visie van de Arenagroep (NBA 2016) in 2030 Blockchain (Veuger 2019, 2020b) algemeen geaccepteerd is (NBA 2016) en dat zelfs gesteld werd dat ‘wat deden we het vroeger toch inefficiënt met al die boekhoudingen’ (NBA 2016). De Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) geeft een toekomstvisie op het beroep van de financieel professional (NBA 2018), wat als een dynamisch document gezien moet worden. Centraal in de visie staat een model met vier componenten, gericht op functieniveau, perspectief, kennisgebied en focus op waarde-behoud of -creatie.
Wat deden we het vroeger toch inefficiënt met al die boekhoudingen
Het model kan ingezet worden om te kunnen beoordelen of je op de juiste wijze professionals kunt opleiden voor het bedrijfsleven. Persoonlijke vaardigheden zijn overigens niet in dit model opgenomen, terwijl tachtig procent non-verbale communicatie is en het vooral ook gaat om tone of voice, houding, het juiste moment en het juiste verhaal.
Het doorgronden van patronen en trends
De rol als beoordelaar van betrouwbaarheid van de data en de analyses kunnen maken, is van belang met betrekking tot de data die uit systemen komen. Het doorgronden van patronen en trends maakt dat de professionals waarde toevoegen. Daarvoor is het doorgronden van bijvoorbeeld ook Blockchain van groot belang. Eerder onderzoek van Bergen en Wijnen (2017) resulteerde in het advies aan de NBA om de samenstellende accountant actief te laten participeren in de ontwikkelingen van Blockchain. Dit is een voorbeeld van een gelegenheid hoe die zich kan voortdoen van een koppeling tussen personeelsbeleid en prestaties (Marin-Garcia & Tomas 2016). De waarneming nu is dat er weinig tot niet een praktijk is van ontwikkelingen met Blockchain in de sector.
>>Lees ook: Onderzoek: finance profs zijn klaar voor blockchain en AI
De financiële professional van de toekomst vervult in acquisitie-, exploitatie- en dispositieproces(sen) verschillende rollen (NBA 2016), waarbij bepaalde specifieke en algemene competenties in meer of mindere mate relevant zijn. Een competentie is het vermogen om adequaat taken te verrichten die een belangrijk bestanddeel vormen van een functie, rol of verantwoordelijkheid. Er zijn vier beroep specifieke competenties van toepassing op de financial: financieel beheer en financiële exploitatie, financiële bemiddeling en financiële diensten, financiële vernieuwing en herontwikkeling, financiële investering en financiële advisering. Er zijn twee algemene competenties van toepassing op de financiële professional van de toekomst: (1) Sociale en communicatieve competentie en (2) Zelfsturende competentie.
Blockchain ontwikkelingen
De Blockchain technologie staat nog nauwelijks als prioriteit op de agenda van Chief Information Officers (CIO). Furlonger merkte op, dat in de Gartner 2019 CIO-enquête slechts 5% van de CIO’s Blockchain in de Gartner 2019 als een gamechanger voor hun organisaties beoordeelde, ver onder de thema’s kunstmatige intelligentie, cloud, data en analytics. In de top, typische en achterblijvers categorieën van CIO-respondenten heeft 11% van de CIO-respondenten Blockchain ingezet of zal dit in het komende jaar 2020 doen.
>>Lees ook: Wat moet finance met AI, blockchain en big data?
Ondanks dat Blockchain een spectrum aan mogelijkheden biedt, zullen particuliere grootboeken moeite hebben om een positieve Total Cost of Ownerschip (TCO) te bereiken binnen vier jaar. Er is dan ook vraag naar een goede kosten-/batenanalyse op dit gebied volgens Furlonger. Het Blockchain perspectief naast de technologie biedt juist nieuwe paradigma’s voor de wijze waarop organisaties kunnen reageren, handelen of hoe activa worden vertegenwoordigd in de praktijk (Pomp 2018). Het is goed mogelijk dat de huidige business en technologie niet in staat zijn om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van Blockchain technologieën.
Het is goed mogelijk dat de huidige business en technologie niet in staat zijn om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van Blockchain technologieën.
De financial van de toekomst
Het onderzoek van Corporaal en Sabandar (2016) gaat in op hoe professionals aankijken tegen ontwikkelingen die in onderzoek en literatuur wordt beschreven over ontwikkelingen die van invloed zijn op het beroep van de financiële professional waar met name big data, globalisering, toenemende complexiteit, onzekerheid en nieuwe verdienmodellen veelvuldig genoemd worden. De professional zou dan ook veel meer proactieve, wendbaarder, flexibeler en een businesspartner moeten worden.
In het onderzoek worden drie conclusies getrokken op de onderwerpen:
- Er blijkt een duidelijke kloof te zijn tussen huidige en toekomstige werkzaamheden waarbij de financiële professional weinig bijdraagt aan strategische besluitvorming en veranderingsprocessen.
- Van de financiële professional wordt verwacht dat hij in real time sturingsinformatie kan voorzien op basis van big data en vooral het nemen van initiatieven aangaande advisering bij nieuwe organisatie uitdagingen in zowel financiële als niet financiële zin.
- Veel data en digitale ontwikkelingen maken het wel mogelijk om proactief, snel en toegankelijk advies te geven, maar vraagt ook om échte en grondige kennis van de business en omgeving.
Maar hoe staat de financiële professional er nu in 2020 ervoor wat betreft de digitale ontwikkelingen die invloed hebben op zijn professie en hoe kan hij vorm geven aan deze ontwikkelingen ?
Enquête: stand van zaken in de maatschappij
De respondenten in het werkveld zijn gevraagd om aan te geven waar zij denken dat de maatschappij in 2020 staat ten aanzien van digitalisering (O) en specifiek Blockchain (X). Het volgende figuur geeft het beeld weer van alle reacties van alle respondenten. Dit beeld geeft aan dat van de respondenten 21% een potentiële doorbraak in de technologie ziet, dat sommige bedrijven (36%) acties ondernemen en veel niet. 14% zien meer ondernemingen pilots financieren en dat conservatieve bedrijven voorzichtig blijven en 29% de brede toepasbaarheid en relevantie van de technologie op de markt zijn vruchten afwerpt.
Tekst gaat verder onder de grafiek
Stand van zaken in organisaties
Kijkend naar de ontwikkelingen en adoptie van Blockchain zit deze vooral op het gebied van een potentiele doorbraak met 54% en beperkt op investeringen voor productverbeteringen.
Tekst gaat verder onder de grafiek
Stand van zaken als functionaris
Dit beeld laat zien dat van de respondenten het overwegend deel van 43% meer ondernemingen pilots financieren en dat conservatieve bedrijven voorzichtig blijven en 21% de brede toepasbaarheid en relevantie van de technologie duidelijke vruchten op de markt afwerpt. Samen dus goed voor 64% van de respondenten waarmee vastgesteld is dat de respondenten uit hoofde van hun functie vooral zeer positief gestemd is over waar zij staan ten opzichte van digitale ontwikkelingen. Blockchain blijkt daarin volgend te zijn.
Tekst gaat verder onder de grafiek
Termijnen van invloed op de financiële professional en kansen
Onderzocht is welke digitalisering veel invloed gaat hebben op de nieuwe en bestaande accountant professional en op welke termijn. Hierbij is een tijdshorizon aangehouden van de komende vijf jaar. Per item zijn de aantal reacties weergegeven wanneer men wat zou verwachten in een bepaald jaar hetgeen is weergegeven in het onderstaande figuur. Voor 2020 verwacht men vooral ethiek, RPA, data-analytics en cybersecurtity een rol gaan spelen. Voor 2021 is dat vooral Internet of Things. Kijkend naar Blockchain zien we dat op alle fronten de verwachtingen in 2021, 2022 en 2023 sneller van invloed is op de financiële professional dan alle andere digitale ontwikkelingen.
Tekst gaat verder onder de grafiek
Welke kansen zijn er voor toekomst finance prof?
Middels een open en afsluitend vraag naar de ondervraagden hebben de respondenten de mogelijkheid gekregen om te reageren op de vraag welke kansen zij zien naar de toekomst voor de financiële professional. Daar komen een aantal beelden naar voren.
- Als eerste dat men de rol als accountant vooral blijft zien rondom monitoring, audits, vastleggingen en toevoegde waarde voor complexere zaken dan geautomatiseerde data.
- Tweede beeld is dat door vergaande digitalisering en dataficering meerwaarde door de financiële professional toegevoegd kan worden door op een andere wijze en op een hoger niveau naar financiële data te kijken.
- Derde beeld is dat men verwacht dat toenemende automatisering van (persoon)gegevens en verschuivingen in het administratief proces betrouwbaarheid van data van steeds groter belang wordt geacht. Blockchain kan volgens de respondenten daar juist een zeer belangrijke rol in vervullen.
- Vierde en laatste beeld is dat men de marktverschuivingen herkent en dat de rol van de financieel professional snel gaat wijzigen en een ander bedrijfsmodel vraagt dan de klassieke zoals we die nu kennen. Inzicht in eigen marktpositie en technologische ontwikkelingen kan een organisatie toonaangevend zijn en van toegevoegde waarde zijn. Menselijk oordeel blijft nog steeds van belang en vraag om een ander skill set dan dat we die op de dag van vandaag bezigen.
>>Lees ook: Exclusief onderzoek digitale finance functie: Spreadsheettijger maakt plaats
Conclusie
De functionaris blijkt overwegend positief te zijn over zijn of haar stand van zaken van digitalisering en Blockchain in het bijzonder terwijl de ontwikkelen van de organisatie daarbij vanuit hun perspectief achter blijft en de maatschappelijke ontwikkelingen op dit gebied zich vlot ontwikkelen. Organisaties zullen zich dan ook op het gebied van digitalisering en Blockchain in het bijzonder snel moeten ontwikkelen om niet achter te blijven bij de maatschappelijke ontwikkelingen.
Organisaties moeten zich op het gebied van digitalisering en Blockchain snel ontwikkelen om niet achter te blijven bij de maatschappelijke ontwikkelingen.
Noot: Dit artikel is een preview van de presentatie van het onderzoek op de FEBM 2020 en bevat delen van mij lectorale rede (Veuger 2020) zoals deze in de bronnen van dit artikel vermeld is.
Bronnen
Bergen. M. van en A. Wijnen (2017), De accountant voor het block gezet. De impact van Blockchain technologie op het samenstelproces. Den Bosch: Avans hogescholen. Amsterdam: NBA.
Corporaal, S. en P. Sabander (2016), De financial van de toekomst. Praktijkonderzoek naar de ontwikkelingen in het werk van de financiële professional. Enschede: Saxion University of Applied Sciences.
Gartner (2018), The Reality of Blockchain. USA: Gartner.
Marin-Garcia, J. and J.M. Tomas (2016), Deconstructing AMO framework: A systematic review. Intangible Capital (IC) 2016-12(4) 1040-1087. Omnia Science.
NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants) (2019), NBA: ‘Sector kenmerkt zich door grote veranderdynamiek. Amsterdam: NBA. www.accountant.nl/nieuws/2019/4/nba-sector-kenmerkt-zich-door-grote- veranderdynamiek/
NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants) (2018), Toekomstvisie op de het beroep van de Financieel Professional. Amsterdam: NBA.
NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants) (2016), Een beroep met toekomst. Amsterdam: NBA.
Pomp. M. (2019), Ondernemen in het tijdperk van digitaal Darwinisme. Bijlage bij Elsevier. Amsterdam: Elsevier.
Verkruijsse, J.P.J. (2018), www.tilburguniversity.edu/nl/actueel/nieuws/persbericht- afscheidsrede-verkruijsse/
Veuger, J. (2020a), Sole Editor Blockchain Technology and Applications II. Peer reviewed. Nova Science Publishers Inc. New York USA.
Veuger, J. (2020b), Blockchain Convergentie. Lectorale rede op 17 januari 2020 (84 p.). Deventer: Saxion University of Applied Sciences. www.saxion.nl/binaries/content/assets/onderzoek/meer- onderzoek/blockchain/blockchain-convergentie-jan-veuger-2020.pdf
Veuger, J. (2019), Sole Editor Blockchain Technology and Applications. Peer reviewed (262 p.) Nova Science Publishers Inc. New York USA. May 2019. ISBN 978-1-53615-288-3.
World Economic Forum (2018), The Future of Jobs Report 2018. Switzerland: World Economic Forum: Centre for the New Economy & Society.
