In 2020 heeft de FIOD ruim 900 onderzoeken afgerond waarvan 319 op verzoek van het buitenland. Bij veel van de onderzoeken springt de samenwerking eruit. Zeker in grote onderzoeken naar (facilitators van) fiscale of financieel-economische fraude, witwassen en corruptie wordt met meerdere partijen samengewerkt, nationaal én internationaal.
De ‘kracht van samen’ wordt bevestigd met de uitbreiding van het aantal combiteams; teams samengesteld met medewerkers vanuit diverse opsporingsdiensten en andere overheidsorganisaties. Het in 2020 opgerichte Multidisciplinaire Interventie Team (MIT) voor de aanpak van ondermijning, waar de FIOD en Belastingdienst deel van uitmaken, past in deze lijn.
Opsporing in tijden van corona
Het coronajaar 2020 was ook voor de FIOD een bijzonder jaar. Het virus leidde tot vertraging in de uitvoering van strafrechtelijke onderzoeken. Enkele maanden lang konden activiteiten zoals observaties, doorzoekingen en het verhoren van verdachten of getuigen enkel aangepast plaats vinden. Daarnaast hebben de rechtbanken als gevolg van corona enkele maanden de deuren gesloten, waardoor minder zittingscapaciteit beschikbaar was.
Los van deze beperkingen heeft de FIOD fraudesignalen als gevolg van het coronavirus opgepakt. Hoe triest ook, juist in deze periode maken criminelen misbruik van de situatie, onrust en het gebrek aan middelen. Dit heeft onder meer geleid tot strafrechtelijke onderzoeken naar oplichting met beschermingsmiddelen zoals mondkapjes, handel in vervalste gezondheidsverklaringen en misbruik van steunmaatregelen.
Bestrijding van fiscale fraude, corruptie en cyberfraude
Fiscale delicten, corruptie, cyberfraude en witwassen gaan vaak hand in hand. Dat geldt ook voor de opsporing. In de bestrijding van fraude en georganiseerde criminaliteit kiest de FIOD de mogelijkheid voor de meest passende en effectieve aanpak. Hierbij staan effect en impact centraal.
Witwasbestrijdingen publiek-private samenwerking (PPS)
De omvang van het witwassen in Nederland is groot en structureel. Wetenschappelijke onderzoekers ramen het jaarlijks op een 13 miljard euro. De in het nationale plan aanpak witwassen benoemde intensivering van de samenwerking met de banken is in 2020 van start gegaan. Onderdeel van deze intensivering is versterking van een gezamenlijke kennisdeling en een fenomeengerichte aanpak op concrete thema’s.
In 2020 is invulling gegeven aan deze fenomeengerichte aanpak met het project Trade Based Money Laundering (TBML): het gebruiken dan wel opzetten van handelsstructuren om crimineel geld wit te wassen. De kracht van Nederland als handelsland wordt hierbij misbruikt door criminelen. Begin 2020 is dit project, waarin overheid en banken op een nieuwe wijze zijn gaan samenwerken, gestart en is in een afrondende fase, met veelbelovende conclusies en producten. Daarnaast is het Expertplatform PPS gestart.
Verwachting voor 2021
De FIOD blijft zich onverminderd richten op het bestrijden van fiscale en financieel-economische fraude. De FIOD richt zich daarbij op de bestrijding van de bedenkers en facilitators van deze fraude. Ook corona zal in 2021 niet direct weg zijn en daarmee ook mogelijk misbruik van steunmaatregelen en andere coronagerelateerde fraude.
We zien dat crimineel geld wordt gebruikt om het criminele systeem sterker te maken. Geld wordt ingezet als wapen: criminele netwerken worden kleine multinationals, investeren in voor hen belangrijke logistieke netwerken, kopen mensen om en laten zich bijstaan door knappe koppen die complexe fiscale- en bedrijfsstructuren opzetten. Onze maatschappij wordt hierdoor ondermijnd. Het antwoord is een multidisciplinaire aanpak, waar overheid, burgers, bedrijven en wetenschap (inter)nationaal samenwerken.
PPS Samenwerking/witwassen
Komend jaar wordt vanuit de FIOD verder ingezet op de samenwerking met private partijen. Bij de witwasbestrijding blijft het nationaal plan van aanpak witwassen leidend. De samenwerking in FEC-verband met de banken is daarbij van groot belang. Ook op andere fraudethema’s zoals corruptie wordt de samenwerking verder versterkt met publieke en private organisatie, onder meer met de beroepsvereniging van accountants.
