De coronapandemie heeft ingrijpende gevolgen voor de volksgezondheid, de economie en de samenleving als geheel. Bovendien dreigt deze crisis urgente vraagstukken op het gebied van klimaat en leefomgeving naar de achtergrond te dringen. Wacht daarom niet met het opstellen van het herstelbeleid tot het afronden van een nieuw regeerakkoord. Dat duurt wellicht maanden en er is nu -gezien de aanhoudende coronacrisis – geen tijd te verliezen. Dat schrijven het Centraal Planbureau, het Sociaal Cultureel Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving in een gezamenlijk briefadvies aan het demissionaire kabinet.
De drie planbureaus adviseren om zo spoedig mogelijk te starten met een samenhangend herstelbeleid en dat te verbinden aan langetermijndoelen op het gebied van brede welvaart en belangrijke maatschappelijke opgaven.
Perspectief van brede welvaart
Het herstelbeleid zou de korte termijn – het heropenen van samenleving en economie en de aanpak van de door de coronacrisis aangerichte schade – moeten verbinden met beleidsdoelstellingen op de langere termijn vanuit het perspectief van brede welvaart. Hierbij zijn gezondheid en economie belangrijk, maar gaat het ook om andere zaken die mensen belangrijk vinden: onderwijs, veiligheid, de toegankelijkheid van voorzieningen, de kwaliteit van onze leefomgeving en sociale gelijkheid. De maatschappelijke effecten van een crisis worden soms pas later zichtbaar, maar vragen nu al om gericht beleid om negatieve effecten nu én in de toekomst te voorkomen.
De pandemie brengt bestaande kwetsbaarheden die al voor de crisis bestonden naar de oppervlakte. Zoals de tweedeling op de arbeidsmarkt, waar flexwerkers en zzp’ers altijd al relatief grote risico’s op baan- en inkomensverlies liepen, maar nu daadwerkelijk de grootste klappen krijgen. In het onderwijs zijn tijdens de coronacrisis over de volle breedte leerachterstanden ontstaan, maar voor de pandemie waren de zorgen over kansenongelijkheid en kwaliteit van onderwijs al groot. Tegelijk brengt de coronacrisis ook kansen met zich mee, zoals bijvoorbeeld het bevorderen van duurzame bedrijvigheid en klimaatbeleid.
De rol van de planbureaus
In het afgelopen jaar hebben het SCP, CPB en PBL in samenwerking met het RIVM ingezet op verbreding van kennis over de gevolgen van de crisis voor de economie, leefomgeving en samenleving ten behoeve van de politiek-bestuurlijke besluitvorming. De planbureaus brengen op die manier een aantal richtinggevende aandachtspunten bij het openen van de samenleving en maatschappelijk herstelbeleid onder de aandacht van het kabinet. De publicaties die de planbureaus in dit kader hebben uitgebracht, zijn openbaar en terug te vinden op hun websites. In mei 2020 brachten de planbureaus ook een gezamenlijk advies uit aan het kabinet.
