Roulatie bankbiljetten sterk gedaald door coronacrisis

De Nederlandsche Bank (DNB) verwerkt sinds het uitbreken van de coronacrisis veel minder bankbiljetten dan gebruikelijk. De inname van bankbiljetten is zelfs zo sterk gedaald dat DNB voor het eerst meer bankbiljetten uitgeeft dan dat zij inneemt. Mogelijke verklaringen zijn het stilgevallen toerisme, de sluiting van winkels en het oppotten van contant geld.

DNB is nu netto-uitgever van bankbiljetten

De netto uitgifte van bankbiljetten door DNB is al sinds 2003 negatief: elk jaar ontvangt DNB meer biljetten van de banken terug dan zij via de banken in circulatie brengt. Dit komt doordat bankbiljetten die in andere eurolanden in circulatie zijn gebracht in Nederland via de banken bij DNB worden afgestort. Maar in het afgelopen jaar is deze trend doorbroken en heeft DNB meer biljetten uitgegeven dan ontvangen. De ontvangsten namen veel sterker af (-25 procent) dan de uitgifte (-10 procent). In meerdere eurolanden was in 2020 hetzelfde patroon zichtbaar.

–> Lees ook: Planbureaus adviseren spoedige start van samenhangend herstelbeleid

Mogelijk meer contant geld opgepot

Contant geld functioneert als middel om waarde op te slaan. Dit “oppotten” van eurobankbiljetten heeft zich tijdens corona in het hele eurogebied (en ook daarbuiten) voorgedaan en leidde tot een grote toename in netto uitgifte. Voor het hele eurogebied nam in 2020 het aantal eurobiljetten in omloop met 10 procent toe tot 26,5 miljard bankbiljetten, de grootste jaarlijkse stijging ooit. Het oppotten van contant geld door consumenten en winkeliers is ook een mogelijke verklaring voor de omslag naar een positieve netto uitgifte bij DNB. Omdat het vertrouwen van Nederlanders in de financiële sector niet is afgenomen in de coronapandemie (en daarmee dus niet aanzette tot oppotten) zijn het vooral aan Covid-19 gerelateerde redenen geweest om contant geld op te potten, zoals het tijdelijk niet willen of kunnen uitgeven van contant geld. Zo waren er consumenten die om hygiënische redenen tijdelijk geen gebruik meer wilden maken van contant geld in betalingen (al is het gebruik van contant geld veilig). Ook konden consumenten minder makkelijk met contant geld betalen toen veel winkels moesten sluiten, geen contant geld meer accepteerden of het gebruik ervan actief ontmoedigden.

Herstel na Covid-19

Of het vertrouwde patroon van een jaarlijkse negatieve netto uitgifte weer terugkomt, is sterk afhankelijk van het herstel na de pandemie. Zodra het inkomend toerisme weer op gang komt en de huidige beperkingen bij winkels en horeca worden opgeheven, is de verwachting dat het oppotten van contant geld zal afnemen en er jaarlijks weer meer biljetten bij DNB zullen binnenkomen dan dat er worden uitgegeven. Wel lijkt het reëel te veronderstellen dat die volumina lager zullen blijven dan voor corona, omdat het gebruik van contant geld aan de kassa zich niet volledig zal herstellen.