2020 was in alle opzichten een uitzonderlijk jaar. Een pandemie veroorzaakte een ongekende schok in de wereldeconomie. Ook Nederland werd zwaar getroffen door de maatregelen die werden genomen om de pandemie te beheersen. We kunnen stellen dat de crisis een asynchrone crisis is gebleken. Sommige sectoren zijn geconfronteerd met een ongekende vraaguitval, andere sectoren bloeien als nooit tevoren en laten een enorme groei zien. De crisis heeft ook laten zien dat digitale businessmodellen de ‘crisisresistentie’ leken te verhogen. Daarnaast bleken veerkracht en wendbaarheid belangrijke thema’s in veel organisaties.
Terwijl de crisis nog steeds niet achter ons ligt, vroegen wij aan een groep CFO’s hoe zij kijken naar hun prioriteiten voor het komende jaar. Waar leggen zij de accenten en wat wordt naar verwachting leidend in de agenda van de CFO en de financefunctie in de resterende maanden van 2021? Dit artikel gaat in op de belangrijkste conclusies van het onderzoek. Wij stuurden een korte vragenlijst uit en analyseerden de resultaten op basis van de input van 36 respondenten uit verschillende bedrijven en sectoren. In dit artikel delen we de belangrijkste conclusies.
CFO prioriteiten: Technologie, talent en datagedreven besluitvorming
Allereerst vroegen wij CFOs naar hun belangrijkste strategische prioriteiten voor de CFO in 2021. In figuur 1 zijn de resultaten weergegeven.
Figuur 1: CFO prioriteiten
Wat vooral opvalt is dat 92 procent van de CFO’s inzet op het versnellen van de digitale transformatie binnen hun organisatie. Deze behoefte om te versnellen impliceert dat digitale technologie steeds meer haar weg weet te vinden naar de organisaties. In ons onderzoek “Finance in the Digital Era, futureproofing Finance during Covid-19”) van vorig jaar zagen de overgrote meerderheid van organisaties minder dan 25 procent van hun omzet uit online verkopen haalde. Veel CFOs gaven in round tables aan dat zij binnen de budgetteringsrondes gingen bekijken hoe zij het aandeel uit online verkopen snel zouden kunnen vergroten. Deze trend zet in de komende periode door. Uit het eerdergenoemde onderzoek kwam ook naar voren dat organisaties massaal virtueel zijn gaan samenwerken (voor zover zij dat nog niet deden), en dat veel organisaties verwachten dat een hybride vorm van samenwerking zal blijven bestaan. Digitale transformatie ondersteunt zowel online businessmodellen als de digitalisering van de organisatie, en Covid-19 heeft de versnelling van de digitale transformatie verder aangejaagd. Ook de in 2020 verschenen update van het “The future of jobs” rapport van het World Economic Forum (WEF) laat zien dat organisaties als gevolg van Covid-19 maatregelen massaal inzetten op het versnellen van digitalisering van werkprocessen, werken op afstand en het versnellen van het automatiseren van taken. Het versnellen van de digitale transformatie van de organisatie staat dan ook boven aan de prioriteitenlijst van de CFO.
De tweede prioriteit op de agenda van de CFO (voor 53 procent van de respondenten) betreft het aantrekken en vasthouden van toptalent. De “war on talent” is al langer een thema en heeft de volle aandacht van de CFO. Deze prioriteit hangt waarschijnlijk samen met de versnelling in de digitale transformatie: om die transformatie vorm te geven, heb je nieuwe vaardigheden en competenties binnen de organisatie nodig. Ook dit sluit aan bij het WEF-rapport “The future of jobs”: vaardigheden en competenties zijn onder andere te verkrijgen door nieuw toptalent aan te trekken.
Verdere belangrijke prioriteiten op de agenda van de CFO zijn de verdere ontwikkeling naar een datagedreven en besluitvaardige organisatie (50 procent). In eerdere onderzoeken is aangegeven dat besluitvorming vaak nog ad hoc, intuïtief en op basis van spreadsheets plaats vindt. De digitale transformatie vereist een omslag in de cultuur van organisaties. Andere prioriteiten zijn het managen van wijzigende afzetkanalen (39 procent) en het managen van wijzigend klantgedrag (39 procent). Ook deze ontwikkelingen zijn niet los te zien van Covid-19, waarbij klantgedrag en afzetkanalen (denk aan de plotselinge overgang van onsite naar online winkelen) opeens wijzigden. De online verkopen zijn gegroeid als gevolg van deze ontwikkelingen, en het is onwaarschijnlijk dat deze ontwikkelingen volledig ongedaan worden gemaakt in ‘het nieuwe normaal’ (hoe dat er dan ook uit zal zien).
Ten slotte is opvallend dat zaken als het omarmen van diversiteit (19 procent) en het omgaan met politieke onrust (17 procent) nauwelijks tot de prioriteiten van de CFO behoren. Wellicht dat dit soort zaken meer bij andere afdelingen ligt (bijvoorbeeld bij HRM). Een andere mogelijkheid is dat de CFO’s verwachten dat dit soort zaken maar een beperkte impact zal hebben op (de financiële prestaties van) de organisatie.
Verschillen tussen organisaties en industrieën
Uit de cijfers blijkt verder dat de prioriteiten kunnen verschillen tussen industrieën, en dat andere prioriteiten afhankelijk zijn van de omvang van de organisatie. Om met dat laatste te beginnen: een thema als “diversiteit omarmen”, een prioriteit voor gemiddeld 19 procent van de CFO’s, blijkt vooral een thema te zijn in grotere organisaties. CFO’s in kleinere organisaties ervaren (het gebrek aan) diversiteit minder als een probleem dat de aandacht van de CFO nodig heeft. Wellicht zijn grotere organisaties actiever bezig met het diversiteitsvraagstuk omdat zij meer zichtbaar zijn in de publieke opinie en actief worden aangesproken op dit thema; dat straalt wellicht af op de prioriteit die de CFO aan het thema geeft. De grootte van de organisatie maakt ook uit wanneer we kijken naar het besluitvaardiger maken van de organisatie: vooral CFO’s van kleinere organisaties geven aan dat hier een prioriteit voor ze ligt. Bij de grotere organisaties staat dit thema minder op de agenda; wellicht dat zij meer middelen hebben om dit probleem op te lossen.
Ook tussen industrieën zit op het vraagstuk van de diversiteit een verschil. Het vraagstuk staat vooral op de agenda van de CFO van productiebedrijven (constructie, energie en farmaceutische industrie onder andere) en minder op de agenda bij organisaties in de (zakelijke) dienstverlening. Hetzelfde geldt voor het ontwikkelen van een “purpose” gedreven cultuur; ook dit speelt meer in de fabricage-industrie dan in de dienstverlening.
Bij productiebedrijven is nog een verschil zichtbaar: zij geven over het algemeen prioriteit aan het oplossen van een instabiele supply chain. Deze prioriteit is weer in het kader van de mondiale pandemie te plaatsen: diverse supply chains zijn verstoord door de mondiale pandemie en de daaropvolgende crisis. Deze verstoringen, mede veroorzaakt door het sluiten van fabrieken en een wijziging in vraag en consumentengedrag, zijn nog altijd actueel. Op het moment van schrijven van dit artikel zijn de tekorten bij de productie van chips bijvoorbeeld een beperkende factor in veel sectoren.
Voor bedrijven in de (zakelijke) dienstverlening liggen de prioriteiten vooral op het gebied van het besluitvaardiger maken van de organisatie (datagedreven besluitvorming) en het aantrekken en vasthouden van toptalent. Aangezien capabele mensen voor dienstverleners het verschil maken in de dienstverlening die ze leveren is deze prioriteit, tegen de achtergrond van de veranderende behoefte aan competenties en vaardigheden, logisch.
Finance afdelingen: data, digitalisering en werkkapitaal
In onze pulse check vroegen we ook naar de belangrijkste prioriteiten voor finance-afdelingen. De resultaten zijn opgenomen in figuur 2.
Figuur 2: Prioriteiten van finance-afdelingen
Opvallend is dat de prioriteiten van de CFO soms wat afwijken van de prioriteiten van de afdeling waar hij/zij verantwoordelijk voor is. Logischerwijs zijn de prioriteiten van de CFO strategischer, terwijl de prioriteiten van de finance-afdeling meer operationeel zijn (denk aan korte termijn planning en coördinatie, en het managen van werkkapitaal en liquiditeit).
Ook wanneer we kijken naar de prioriteiten van finance-afdelingen zien we prioriteiten die samenhangen met de digitale transformatie, als ook prioriteiten die zijn ingegeven vanuit Covid-19 (dan wel een combinatie van beiden). Consistent met de prioriteiten van de CFO is dat het ontwikkelen van een datagedreven cultuur in in finance (58 procent) en het digitaliseren van finance-operaties (automatisering, RPA) de belangrijkste prioriteiten voor de finance-afdeling zijn. Kortom, niet alleen de organisatie maar ook finance zelf moet meer digitaal gaan opereren.
De volgende 3 prioriteiten voor de finance-afdeling hangen meer samen met de Covid-19 pandemie: management van cash en liquiditeit (53 procent), korte termijn forecasting (47 procent) en organisatiebrede planning/scenario analyses (44 procent). Uit ons eerdere onderzoek is gebleken dat deze activiteiten door Covid-19 in belang zijn toegenomen; het ziet er naar uit dat deze activiteiten vooralsnog belangrijk blijven.
Opvallend is dat zaken als het meting en verantwoording van Environmental, Social & Governance (ESG) activiteiten (11 procent) en aanpassing van het finance operating model (17 procent) relatief weinig prioriteit hebben voor de finance-afdeling. Een mogelijkheid is dat veel organisaties deze zaken op orde hebben.
Verschillen tussen organisaties en industrieën
Wanneer we kijken naar omvang en industrie zien we weer verschillen tussen organisaties. In grote organisaties is het betrekken van medewerkers op afstand (‘remote employees) een belangrijke prioriteit. Het beleid van grote organisaties om voornamelijk thuis te werken ligt wellicht aan de basis van deze prioriteit. Een andere mogelijkheid is dat in grote organisaties de Finance afdeling over veel meer landen verspreid is, met alle consequenties voor de betrokkenheid van medewerkers. Zo gaven veel CFOs in onze round tables aan dat het bezoeken van shared service centers in andere landen tijdens Covid-19 niet meer mogelijk was, waardoor het contact met de organisatie voor sommige medewerkers verloren ging.
Voor wat betreft de verschillen tussen industrie blijkt dat het verbeteren van de betrouwbaarheid van data vooral een prioriteit is voor Finance afdelingen binnen productiebedrijven; bij (zakelijke) dienstverleners is de betrouwbaarheid van data minder een probleem.
Conclusies
Uit de antwoorden van respondenten blijkt dat het versnellen van digitale transformatie, het aantrekken en behouden van top talent en het versnellen van de besluitvorming op basis van data de belangrijkste prioriteiten voor CFOs zijn. Deze prioriteiten lijken deels ‘Covid-19 gedreven’: door de pandemie is het belang van digitalisering van de organisatie (nog) belangrijker geworden. Immers, door de fysieke beperkingen in veel landen is het belang van een digitaal bedrijfsmodel alleen maar toegenomen. De prioriteiten voor de CFO zien we deels terug bij de finance-afdeling: het ontwikkelen van een data-gedreven cultuur binnen finance, en het digitaliseren van de financiële processen zijn de belangrijkste prioriteiten. Daarnaast zijn de meer operationele taken (werkkapitaal management, korte termijn planning en meer lange termijn scenario analyses) voor de finance- afdeling van belang. Er zijn wat kleine verschillen tussen grote en kleinere organisaties en tussen bedrijfstakken, zowel voor wat betreft de prioriteiten van de CFO als ook van de finance-afdeling.
Volg Executive Finance op LinkedIn!
lang: en_US
