Klimaatverandering en daaruit voortvloeiend duurzaamheid is een onderwerp dat steeds belangrijker wordt in de maatschappij. Het gaat ook voor impact zorgen op de winstgevendheid van elk bedrijf, stelt Rens van Tilburg, directeur van het Sustainable Finance Lab. “Bedrijven die er niet in slagen de uitstoot van hun broeikasgassen naar beneden te brengen, worden door financiers steeds meer gezien als een onacceptabel risico.”
In december 2015 werd het klimaatakkoord van Parijs ondertekend. Daarvoor moeten in Europees verband de broeikasgassen in 2030 met 55 procent verminderd zijn ten opzichte van 1990. Het onderwerp kwam vanaf dat moment op de agenda’s te staan bij overheden en het bedrijfsleven, merkte Van Tilburg. “Voorheen zagen mensen de klimaatdiscussie nog als iets voor de welwillenden. Degenen die vanuit persoonlijke redenen die kant op willen bewegen. Die gedachte is compleet veranderd toen in Parijs alle landen van de wereld, inclusief China en de Verenigde Staten, zich committeerden aan de doelstelling.”
Er is een hele sterke focus op het werken met cijfers, met veel cijfers achter de komma
Maatschappelijke taak
Onder financials leeft inmiddels ook het besef dat klimaatverandering een belangrijk onderwerp is. Van Tilburg: “Een goede positionering als organisatie hierin is noodzakelijk. Inmiddels hebben alle financiële instellingen, waar wij ons als Sustainable Finance Lab voornamelijk op focussen, het benoemd als hun maatschappelijke taak. Zij hebben ook allen het klimaatakkoord ondertekend en zeggen: wij brengen onze carbon footprint naar beneden in lijn met wat is afgesproken.”
Niet-financiële informatie
Europese wetgeving stelt steeds meer bedrijven verplicht om naast de financiële informatie ook transparant te zijn over niet-financiële prestaties. Dat is een ontwikkeling die Van Tilburg toejuicht. “Dat zorgt de komende jaren voor een enorm verschil. Ook omdat de financiële sector zit te springen om dat soort data. Op het moment dat dat transparanter wordt, ga je zien dat banken daar meer rekening mee gaan houden in hun kredietvoorwaarden. De aandeelhouders vinden het ook belangrijker en stellen steeds hogere doelstellingen op het gebied van klimaatgedrag. Zoals we recent hebben gezien bij Shell en andere oliebedrijven.”
–-> LEESTIP: “Digitaliseren rapportagestromen brengt invoeren ESG dichterbij”
Misverstand
Om het klimaatakkoord te halen, acht Van Tilburg het noodzakelijk dat de financiële sector en financials hun verwachtingen aanpassen. “Bij hen leeft vaak nog de gedachte: door te blijven doen wat doen, halen we het hoge rendement. En zij zijn alleen bereid om te vergroenen, als ze hetzelfde rendement kunnen halen. Maar het is een misverstand om zo te denken. De historische rendementen die worden aangehouden richting de toekomst, zijn vaak niet meer realistisch. Er moet gerekend worden met lagere rendementen.”
Volgens Van Tilburg ontstaat dit misverstand door de manier waarop financials denken. “Er is een hele sterke focus op het werken met cijfers, met veel cijfers achter de komma. En om daartoe te komen heb je modellen nodig, die je baseert op historische data. Dat is een manier van werken die de financiële sector veel heeft gebracht en bedrijven sturen daarop. Het werkt ook prima als de economie evolueert, langzaam verandert. Dan biedt het verleden een aardige kaart van wat de toekomst brengt. Maar we staan nu voor revolutionaire tijden en dat betekent dat er ingrijpende veranderingen volgen. Die modellen gebaseerd op het verleden geven dan geen goed beeld meer.”
–> LEES OOK: “In crisissituaties moet je niet alleen op platte cijfers sturen”
Scenario’s ontwikkelen
De directeur van het Sustainable Finance Lab vergelijkt de manier van werken met het sturen van je auto met de blik in de achteruitkijkspiegel. “Dat gaat goed als je op een rechte weg zit, want dan ziet de weg voor je er precies zo uit als achter je. Maar de komende tijd gaan we scherp naar links of rechts. Ik zeg niet dat we per definitie in staat zijn om klimaatverandering tegen te gaan. Ook als ons dat niet lukt, dan komen we in een scenario waar het klimaat verandert. Dat gaat een nog veel grotere impact hebben op de economie dan een succesvolle energietransitie. Als je daar niet op bent voorbereid, dan heb je een heel groot probleem. Financials moeten dus door de voorruit gaan kijken en geen modellen gebruiken die gebaseerd zijn op het verleden. Je moet scenario’s ontwikkelen en stresstesten doen.”
Sociale impact
Van Tilburg vindt het noodzakelijk dat organisaties anticiperen op wat komen gaat. “Mijn allerbelangrijkste boodschap, ook aan CFO’s, is dat niemand uiteindelijk weet wat de echte impact gaat zijn van klimaatverandering. Dat laat zich lastig modelleren. Je kunt wel inschattingen maken hoe minder productief mensen worden als er grote hitte is en wat de fysieke schade is van overstromingen en cyclonen. Maar de echte impact van klimaatverandering zit op het sociale vlak. Mensen die ergens wonen, maar als gevolg van klimaatverandering moeten vluchten en waardoor vervolgens een dynamiek ontstaat van conflicten en oorlogen. Zie de politieke spanningen die in 2015 de vluchtelingencrisis teweegbracht in de EU.”
Als CFO wil je toch niet de laatste zijn die doorkrijgt dat dit een serieus probleem is, dat serieus moet worden opgelost?!
Effectief beleid
Uit modelleringen en scenario’s blijkt dat de kosten van klimaatverandering substantieel hoger zijn dan de kosten van het tegengaan van klimaatverandering. “Dat is een argument wat elke CFO moet overtuigen: ik wil daar niet debet aan zijn. Het is uiteindelijk ook de route die ik denk dat de wereld gaat kiezen. Hoe moeilijk het ook is om de benodigde internationale coördinatie tot stand te brengen. Maar het is zo’n dwingende logica dat vroeg of laat overheden komen met een effectief beleid. Overheden zijn de laatste jaren ook snel actiever geworden om klimaatverandering tegen te gaan en gaan dit de komende jaren doorzetten. Waarbij je moet denken aan CO-2-beprijzing en -regulering.”
Wake-up calls
Volgens Van Tilburg zijn er de afgelopen jaren genoeg wake-up calls geweest voor de gevaren van klimaatveranderingen. “Het aantal bosbranden neemt toe in Europa, Brazilië, Indonesië en de Verenigde Staten. Wat in Nederland een belangrijk moment was, was de enorme hagelstorm over het kassengebied in Rotterdam. Daardoor waren veel kassen kapot. De vraag was toen of het te verhalen was bij de verzekeraars, maar het was een enorme strop voor de eigenaren van die kassen. Onlangs was het nog vijftig graden in het noordwesten van de VS en Canada. Dat zijn momenten die partijen aanzetten om in actie te komen. Diegene die het laatst doorheeft wat de impact is, gaat zich er het laatst op voorbereiden. Als CFO wil je toch niet de laatste zijn die doorkrijgt dat dit een serieus probleem is, dat serieus moet worden opgelost?!”
–> LEESTIP: “CFO moet ambitie laten zien in duurzame doelen”
Geen windowdressing
Van Tilburg vindt dat organisaties het probleem van klimaatverandering moeten aanpakken vanuit intrinsieke motivatie. “Je klanten en eigen werknemers moeten de drivers zijn. Niet omdat het je van bovenaf wordt opgelegd of dat je het eenmaal verplicht bent. Dan doe je het voor de bühne en voor wie doe je het dan eigenlijk? Als je het probleem aanpakt, doe het dan ook goed. Niet alleen maar windowdressing, want daar prikt men makkelijk doorheen. Als management van een organisatie moet je het goede voorbeeld nemen en het hele systeem van je organisatie erop aanpassen. Wat zijn de doelen die we stellen? Dat kan niet alleen kortetermijnwinst zijn, maar het moeten ook indicatoren zijn die gelinkt aan de jouw specifieke maatschappelijke bijdrage.”
Groene koploper
Organisaties hebben geen keuze om footprint aan te passen om zo te voldoen aan de nieuwe eisen, besluit Van Tilburg. “Als je hier als organisatie niet in meegaat, heb je op de middellange en lange termijn ook geen goed financieel verhaal. Het kan zijn dat de transitie zo snel gaat dat je dingen moet gaan doen waardoor je winst lager uitvalt. Een ander scenario is dat, omdat die transitie zo snel gaat, jij als organisatie veel sneller en beter beloond wordt voor het zijn van een groene koploper. Je wil dus zo’n groene koploper zijn.”
Uitblinkende bestuurders
Steeds meer bestuurders zijn zich bewust van de risico’s die kleven aan klimaatverandering en zien de noodzaak tot adaptatie. Als Van Tilburg denkt aan bestuurders die uitblinken op dit vlak, denkt hij direct aan twee namen. “De twee schoolvoorbeelden, bijna wereldwijd, waren Paul Polman als CEO bij Unilever en Feike Sijbesma als CEO van DSM. Zij waren echt voorlopers op de vlak en erkenden dat het om meer draait dan alleen het kortetermijn financieel rendement. Zij gaven die handen en voeten door doelstellingen en KPI’s te bepalen op andere terreinen. Het is door de hele organisatie verweven.”
Lees ook:
- Verduurzaming hoog op agenda CFO’s
- Europese CEO’s zien duurzaamheid en ESG nog steeds als luxe
- De hobbelige weg naar standaarden niet-financiële informatie
- Wat zijn de valkuilen van werken met kpi’s?
