De huidige situatie rondom het Chinese Evergrande houdt de gemoederen wereldwijd bezig. Als de vastgoedgigant bezwijkt onder zijn enorme schuldenlast van omgerekend 260 miljard euro, dan kunnen beleggers, investeerders en huizenkopers fluiten naar hun geld. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben, als er zo’n enorm bedrag op het spel staat.
We beginnen bij het begin; Xu Jiayin, ook wel bekend onder zijn Kantonese naam Hui Ka Yan, werd in 1958 geboren in een boerengezin in de arme provincie Henan. Nadat hij in eerste instantie zakte voor het toelatingsexamen, lukte het hem uiteindelijk toch om te studeren aan het toenmalige Instituut voor IJzer en Staal in de stad Wuhan. Eenmaal afgestudeerd ging Xu aan de slag bij een staalbedrijf, waar hij al snel opklom tot topman. Toen de toenmalige Chinese leider Deng Xiaoping China in 1992 openstelde voor het Westen en voor het kapitalisme, greep Xu die kans met beide handen aan. Hij verkaste naar Shenzhen, een Zuid-Chinese stad vlakbij Hongkong, en startte daar in 1996 zijn eigen bedrijf: vastgoedprojectontwikkelaar Evergrande.
Evergrande is het label ‘vastgoedbedrijf’ ruimschoots ontgroeid
Label ‘vastgoedbedrijf’ ontgroeid
Die periode, de jaren negentig en daaropvolgende jaren nul, waren gouden jaren voor China. De economie groeide jaarlijks flink, vaak met wel meer dan tien procent. Perfecte omstandigheden voor Xu, want de Chinezen investeerden massaal in vastgoed. Het geld stroomde binnen en de projectontwikkelaar bouwde gestaag aan zijn succes. Nu, zo’n 25 jaar na de start, heeft het bedrijf volgens de eigen website 1.300 bouwprojecten in 280 Chinese steden. Maar daar houdt het niet op, want ondertussen is Evergrande het label ‘vastgoedbedrijf’ ruimschoots ontgroeid. Van elektrische auto’s, zonnepanelen en mineraalwater, tot aan pretparken, een mediabedrijf, profvoetbalclub en platenlabel; Xu Jiayin heeft het allemaal. Het geheel is goed voor een jaaromzet van zo’n 79 miljard euro, wat Evergrande een van de grootste bedrijven ter wereld maakt. Niet zo verrassend dus dat Xu in 2017 door zakenblad Forbes werd uitgeroepen tot rijkste man van China. Zijn geschatte vermogen op dat moment? Zo’n 39 miljard euro.
Grootste schuldenlast ter wereld
Helaas ziet het plaatje er momenteel een stuk minder rooskleurig uit. De vastgoedtak van Evergrande, ondanks alle uitbreidingen nog steeds veruit het grootste onderdeel van het bedrijf, verkeert namelijk in grote problemen. In die 25 jaar tijd heeft Xu met zijn bedrijf een schuldenlast opgebouwd van maar liefst 260 miljard euro. De grootste schuldenlast ter wereld. Ter illustratie: hij is groter dan de hele economie van Finland. In 2019 was het bruto binnenlands product van het Scandinavische land namelijk 240 miljard euro. En om wat dichter bij huis te blijven: het bruto binnenlands product van Nederland was in 2019 812 miljard euro. De schulden van het vastgoedbedrijf zijn dus hoger dan een derde van de totale Nederlandse economie.
De schuldenlast is groter dan de hele economie van Finland
Code rood
Het geld dat zo hard binnenstroomde, gebruikte Xu namelijk niet om de rekeningen te betalen. Nee, de aanbetalingen van klanten investeerde hij weer in nieuwe projecten. Het ene vastgoedproject werd dus gefinancierd met het andere, terwijl Xu tegelijkertijd stapels leningen afsloot om zo snel mogelijk meer huizen te kunnen bouwen. Op zich geen groot probleem, totdat de Chinese overheid vorig jaar ingreep en een nieuw schuldenbeleid introduceerde voor de vastgoedsector. In totaal kregen acht Chinese vastgoedbedrijven, waaronder Evergrande, ‘code rood’ vanuit Peking. Hun schuldenlast moest krimpen, dus de geldkraan werd dichtgedraaid. Er mocht niet meer worden geleend.
Gemiste betalingsdeadlines
Een tijdlang kon Xu zijn hoofd nog enigszins boven water houden, maar momenteel zijn de problemen acuut. Begin september maakte Evergrande bekend dat het meerdere bouwprojecten moest opschorten vanwege geldproblemen. Leveranciers en bouwvergoedingen konden niet meer worden betaald. Er is dus geen geld meer om projecten af te maken en er komt ook niks binnen met de verkoop van nieuwe projecten. Een vicieuze cirkel.
Daardoor kan het bedrijf ook de verplichte rentebetalingen aan schuldeisers niet meer ophoesten. Voor het einde van het jaar moet Evergrande omgerekend nog 570 miljoen euro aan rentes betalen. Eind september én begin oktober waren er al verschillende deadlines voor betalingen van tientallen miljoenen, maar die heeft de vastgoedontwikkelaar niet gehaald. Pas dertig dagen na de gemiste betaling wordt het officieel gezien als wanbetaling. Op het moment van schrijven is die termijn nog niet voorbij. Wel hebben kredietbeoordelaars hun rating al teruggeschroefd. Zo waarschuwt Fitch dat wanbetaling “waarschijnlijk” is.
Veel onrust
De penibele financiële situatie van het conglomeraat zorgt voor flink wat onrust. Gedupeerde leveranciers, investeerders en huizenkopers demonstreren dag na dag bij het hoofdkantoor van Evergrande en eisen hun geld terug. Zodanig zelfs, dat het Chinese techconcern Tencent een aantal chatgroepen waarin mensen klagen over Evergrande op het sociale mediakanaal WeChat heeft geblokkeerd. Daardoor is het niet meer mogelijk protesten te organiseren en claims te bespreken. De handel in Evergrande-aandelen wordt meermaals stopgezet, soms zelfs dagenlang achter elkaar. En persbureau Reuters meldde woensdag 6 oktober dat twee makelaarskantoren uit Hongkong de vastgoedreus voor de rechter hebben gesleept vanwege onbetaalde commissies.
Vrees voor (inter)nationale gevolgen
De kans dat Evergrande bezwijkt onder zijn schulden wordt inmiddels steeds groter. De nationale en internationale gevolgen hiervan kunnen groots zijn. Volgens kenners zou het faillissement van Evergrande namelijk een domino-effect op de Chinese vastgoedmarkt kunnen veroorzaken. Denk alleen al aan de 3,6 miljoen Chinezen die Evergrande indirect werk verschaft, zoals bouwvakkers. Daarnaast hebben ook de honderden financiële instellingen die leningen hebben uitstaan bij Evergrande een groot probleem als die niet kunnen worden afbetaald. Die kunnen dan fluiten naar hun centen. Of dit een nieuwe (wereldwijde) schuldencrisis zal veroorzaken à la het faillissement van Lehman Brothers in 2008, daar zijn de meningen flink over verdeeld. Waar de een het ergste vreest, stelt de ander dat het wel mee zal vallen. Volgens Christine Lagarde, president van de Europese Centrale Bank, zal de impact in de eurozone in elk geval “beperkt” zijn. In een interview met zakenzender CNBC zei zij: “In Europa en vooral de eurozone is de directe blootstelling beperkt.” De blootstelling van de Nederlandse financiële sector is ook erg klein. Zo lieten onder meer de banken ING en ABN AMRO al weten geen leningen bij Evergrande te hebben uitstaan.
Ingrijpen Chinese regering
De Amerikaanse minister voor Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, zei in een interview met persbureau Bloomberg: “China moet voor zichzelf economische beslissingen nemen. Maar we weten ook dat de dingen die China op economisch vlak doet verregaande gevolgen hebben voor de hele wereld, want al onze economieën zijn met elkaar vervlochten.” Hij riep de volksrubriek dan ook op “verantwoord” met de crisis om te gaan.
Peking heeft ondertussen een team van experts op het gebied van boekhouding en herstructurering samengesteld om de financiën van de vastgoedgigant te onderzoeken. Volgens ingewijden is dit een teken dat de Chinese regering de basis aan het leggen is voor wat waarschijnlijk de grootste herstructurering ooit in China zou zijn. Ook heeft de Chinese toezichthouder voor volkshuisvesting het toezicht verscherpt op de bankrekeningen van Evergrande. Men wil er namelijk zeker van zijn dat het geld dat is bedoeld om woningbouwprojecten te voltooien ook daarvoor wordt gebruikt, en niet om schuldeisers te betalen. Daarnaast dringt de Chinese overheid er bij staatsbedrijven op aan een deel van de activa van Evergrande op te kopen. Zo zou het Chinese staatsbedrijf Shenyang Shengjing Finance Investment Group een belang van omgerekend dik 1,3 miljard euro in Shengjing Bank opkopen. En volgens de staatskrant Global Times wil het Chinese vastgoedconcern Hopson Development voor omgerekend 4,3 miljard euro een belang van 51 procent nemen in de vastgoeddivisie Evergrande.
Het wordt met de dag onzekerder of Evergrande zijn ongekend hoge schulden op tijd te boven komt
Geen reddingsoperatie
Mocht dat niet voldoende blijken om Evergrande overeind te houden, dan is het nog maar de vraag in hoeverre de Chinese regering zal ingrijpen. Naar verluidt ziet president Xi Jinping namelijk weinig in een grootscheepse reddingsoperatie. Hij zou de excessen uit het Chinese financiële systeem willen hebben en heeft zich al eerder bereid getoond bedrijven met een hoge schuldenlast failliet te laten gaan. Het belangrijkste ratingbureau ter wereld, Standard & Poor’s (S&P), denkt dan ook niet dat de Chinese overheid met directe financiële hulp voor Evergrande zal komen. Wel denkt S&P dat Peking het gevreesde domino-effect zal helpen voorkomen, zodat andere grote ontwikkelaars en het financiële systeem van China niet in de problemen komen door het faillissement van Evergrande. En de Amerikaanse bank Citigroup denkt dat China actie zal ondernemen om een bredere financiële crisis af te wenden.
Het wordt met de dag onzekerder of Evergrande zijn ongekend hoge schulden op tijd te boven komt. Maar mocht de vastgoedgigant inderdaad omvallen, dan hoeven we ons waarschijnlijk geen zorgen te maken over een gevalletje Lehman Brothers. Enerzijds omdat in elk geval de Europese banken vrijwel geen geld van Evergrande tegoed hebben en anderzijds doordat de hoop is gevestigd op actie uit Peking.
