In groten getale sneden organisaties de afgelopen weken vanwege de oorlog in Oekraïne de banden met Rusland door. Zij wilden niet langer geassocieerd worden met het land onder het regime van Vladimir Poetin. Een beslissing op ethische gronden? Nee, pure hypocrisie als je het mij vraagt.
Waar waren de bedrijven in 2014 toen Rusland De Krim annexeerde? Of recenter, na het neerschieten van MH17 met honderden slachtoffers als gevolg? Zij hadden zich eerder achter hun oren moeten krabben en hun consequenties moeten trekken. En wat te denken van de oorlog in Jemen of hoe China de Oeigoeren onderdrukt. Nederlandse en internationale organisaties zijn daar nog altijd actief.
Maatschappelijke druk
Waarom vertrekken organisaties nu wel massaal uit Rusland? Dat heeft alleen maar te maken met maatschappelijke druk in plaats van dat ze handelen vanuit hun eigen norm. Ik zou graag zien dat organisaties laten zien wat ze doen. Als dat wat ze doen niet zo fris is, wil ik dat ook zien. Organisaties zijn, bekeken vanuit bedrijfsethiek, met name bezig met marketing. Als je op hun websites kijkt, lijkt het alsof ze allemaal een soort van wereldverbeteraars zijn.
Organisaties zijn, bekeken vanuit bedrijfsethiek, met name bezig met marketing
Bestaansreden
Juristen begrijpen de bestaansreden van ondernemingen heel goed. Dat is om winst te maken. Daar is niks mis mee. Maar veel organisaties doen alsof dit niet zo is en dompelen hun bedrijfsvoering in één of ander ethisch sausje. Of hanteren een duurzaamheidsagenda of een force to be good-agenda in brede zin. Dat sausje en die agenda’s vertroebelen de bestaansreden van een onderneming en zorgen voor een troebele weergave van de werkelijkheid.
Externe motivaties
De grote multinationals kunnen geen zakendoen zonder hun handen vuil te maken. Ze kunnen er heel moraliserend over doen en ethisch verantwoord willen ondernemen, maar het zet niet veel zoden aan de dijk. De enige verwachting van ethici is dat ze transparant zijn, maar dat is een te hoge standaard. Ze doen het niet, omdat het haaks staat op hun marketing en omdat het niet ten goede komt aan hun imago. Je bent dus wel een beetje goedgelovig om te denken dat organisaties massaal uit Rusland vertrekken vanwege hun wens voor een betere wereld. Het is de maatschappelijke druk en de sancties die hiervoor de aanleiding geven. Externe motivaties, niet de interne motivaties.
Mr. dr. Bart Jansen is als rechtsfilosoof en jurist verbonden aan Nyenrode Business universiteit
Lees ook
Finance week: meer duidelijk over impact oorlog op economie
RJ-Uiting 2022-4: Sancties na oorlog in Oekraïne in de jaarverslaggeving 2021
