Het nieuwe jaar is met een vliegende start begonnen. In 2022 raakten we bedolven onder een stroom slecht nieuws. Oorlog in Midden-Europa, omhoog gierende prijzen voor gas en olie, hoge voedselprijzen, een reeks renteverhogingen en bijgevolg een inflatie die door het dak ging. Sinds de jaren zeventig hadden we niet zo’n hoge inflatie meer meegemaakt. Dat alles had uiteraard een grote invloed. Het vertrouwen van de consumenten was nog nooit zo laag, terwijl ook de ondernemers in zak en as zaten.
Het lijkt wel of we opeens niet meer zo zwaar tillen aan al dat slechte nieuws. Op de financiële markten stijgen de koersen weer heel behoorlijk. De lange rente is fors gedaald omdat de financiële markten een recessie verwachten. Dat zou uiteraard ook tot gevolg hebben dat de inflatie weer wat lager kan worden. Kortom, zo somber als we in 2022 waren zo optimistisch lijken we nu te zijn.
Terecht optimisme?
Is dit prille optimisme nu terecht? Ik heb zo mijn twijfels. Natuurlijk helpt het dat de gasprijzen fors gedaald zijn. Dat komt niet alleen door het extreem zachte weer, maar ook omdat we erin slagen in korte tijd de import van vloeibaar gas flink op te voeren. Duurde het vroeger jaren voordat er een LNG-terminal aangelegd kon worden, nu blijkt dat opeens in een half jaar te kunnen. Dat is fantastisch. Ook blijken we met wel tien tot twintig procent minder gas toe te kunnen. Dat helpt. De logistieke problemen met internationaal transport zijn beter beheersbaar geworden. Daardoor neemt de druk op inflatie af. Verder herstelt de Chinese economie, waardoor de groei weer oppikt.
Loonontwikkeling
Maar we zijn er nog lang niet. Ik maak mij zorgen over de loonontwikkeling. In 2022 zijn de lonen sterk achtergebleven bij de inflatie. Het is heel goed mogelijk dat de lonen – gegeven de krapte op de arbeidsmarkt – in de loop van 2023 een inhaalslag maken. Dat leidt dan weer tot een extra impuls voor de inflatie. Ook het ruimhartige overheidsbeleid heeft een hogere inflatie tot gevolg. Bovendien, wat zal er gebeuren als aan al die steun een einde komt. Dan pas gaat de consument de pijn echt voelen.
Energietransitie
Verder blijven we onverminderd afhankelijk van fossiele energie. De energietransitie zal nog jaren duren en wordt bemoeilijkt door knelpunten in de aanbodsfeer. Er zijn onvoldoende handjes om al die warmtepompen te installeren. Onze kwetsbaarheid blijft in dat opzicht groot. Wat als de Chinezen meer LNG nodig hebben dan verwacht?
Centrale banken
Het grootste risico voor de economie is dat de centrale banken te lang doorgaan met het verhogen van de rente. De financiële markten verwachten nu dat de Fed en de ECB minder agressief zullen worden. Dat is nog maar de vraag. Ze willen vooral de inflatieverwachtingen de kop indrukken en ze nemen daarvoor het risico van een stevige recessie voor lief.
Kortom, er zijn lichtpuntjes. Maar we willen het goede nieuws misschien net iets te graag horen. Ik wens u veel wijsheid voor 2023 en daarna.
Auteur: Jaap Koelewijn