Hoe staan CFO’s en hun financecollega’s tegenover de groeiende aandacht voor environmental, social & governance (ESG) thema’s? Frank Verbeeten, hoogleraar aan de Amsterdam Business School van de Universiteit van Amsterdam, deelt de inzichten uit nieuw onderzoek onder Nederlandse finance professionals.
Environmental, social & governance-factoren staan steeds nadrukkelijker op de agenda van de directies van publieke en private organisaties. Internationaal onderzoek van Gartner laat zien dat corporate social responsibility (CSR) inmiddels in de top tien van business prioriteiten van CEO’s staat. Negen procent van de ondervraagden ziet de thematiek als strategische prioriteit, een toename van bijna 300 procent ten opzichte van een jaar ervoor. Van de CFO’s zegt zeven procent dat milieu een prioriteit is voor de organisatie, wat neerkomt op een toename van 161 procent.
De aandacht voor Europese wet- en regelgeving, zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), is volgens Frank Verbeeten een belangrijke driver achter de trend. Verbeeten is hoogleraar accounting aan de Amsterdam Business School van de Universiteit van Amsterdam (UvA), en samen met hoogleraar Peter Kroos programmadirecteur van de Executive Master of Finance and Control. Hij is vanuit de UvA betrokken bij het jaarlijkse onderzoek van Finance on a Mission naar de transformatie van finance. Voor de nieuwe editie zijn in de periode van augustus tot november 2022 meer dan honderd CFO’s en finance managers ondervraagd via interviews en roundtables, en hebben ruim honderdtwintig finance professionals een online vragenlijst ingevuld. “Het nieuwe onderzoek laat zien dat finance professionals zich vooral bezighouden met compliance-aspecten van duurzaamheid, en veel minder op langetermijn waardecreatie voor de business. Ongeveer tweederde van de respondenten richt zich vooral of zelfs volledig op compliance. Een gemiste kans om duurzaamheid in te zetten om de business verder te brengen.”
Goede data en een robuuste set kpi’s
Volgens Verbeeten is het gebrek aan kpi’s voor ESG factoren een mogelijke verklaring voor het feit dat de thematiek nog beperkt wordt meegenomen in de strategie. “Uit ons nieuwe onderzoek blijkt dat ongeveer een kwart van de organisaties geen enkele duurzame kpi gebruikt. Ongeveer tien procent maakt gebruik van tien of meer indicatoren.”
De geringe aandacht voor kpi’s veroorzaakt niet alleen een eenzijdige blik op ESG thema’s, maar creëert ook het risico dat er onvoldoende sturing op strategische doelen en resultaten plaatsvindt. “In onderzoek dat de UvA en Transformation Forums in 2021 uitvoerden onder CFO’s komt naar voren dat er nogal eens wordt vertrouwd op de intrinsieke motivatie van medewerkers in de organisatie om stappen te zetten met duurzaamheid. Dat is in principe goed, maar je zou willen dat er ook aandacht is voor onderbouwing met indicatoren en maatstaven. Zonder goede data en een robuuste set kpi’s wordt het natuurlijk moeilijk om voortgang en resultaten te meten.”
Een groeiende interesse voor true cost accounting
In het onderzoek van Finance on a Mission is onder meer ingezoomd op ontwikkelingen in true cost accounting. “Bij true cost accounting wordt een vertaalslag gemaakt van niet-financiële factoren zoals ESG kpi’s naar een financiële waardering. Bijvoorbeeld door te kijken wat een mogelijke CO2-beprijzing zou betekenen voor de bedrijfsvoering. Ongeveer een kwart van onze respondenten is ermee bezig. Een derde van de ondervraagden overweegt om ermee aan de slag te gaan.”
De Covd-19-pandemie, de CSRD-wetgeving en de energiecrisis zijn belangrijke drijvers achter de groeiende interesse in true cost accounting, ziet Verbeeten. “Het is natuurlijk moeilijk om de consequenties van disrupties en dynamische marktontwikkelingen in te schatten, maar de mogelijke financiële impact kan enorm groot zijn. Voor steeds meer organisaties is de mogelijkheid dat CO2-uitstoot wordt beprijsd, of dat CO2-reductie onderwerp wordt van nieuwe wet- en regelgeving, daarom een aanleiding om toekomstscenario’s te verkennen. Welke effecten zou een forse prijsstijging van water hebben op de omzet en winst? Wat zou een plafond voor CO2-uitstoot betekenen voor onze bedrijfsvoering? Je kunt mogelijke veranderingen nu al meenemen in de besluitvorming, en je daarmee optimaal voorbereiden op de toekomst.”
Tips voor CFO’s
• Zorg dat het belang van ESG thema’s door het gehele finance team wordt gezien. CFO’s leggen een sterke link tussen ESG factoren en bedrijfsprestaties. Het perspectief moet ook worden gevoeld door controllers en andere finance professionals. De gedeelde urgentie over ESG vraagstukken zorgt dat finance actief aan de slag gaat met compliance én met ESG kpi’s, true cost accounting en de verduurzaming van businessmodellen.
• Verken de financiële én ethische aspecten van ESG doelstellingen. De kosten en opbrengsten van arbeid en grondstoffen zijn relatief eenvoudig in te schatten. Maar hoe gaan we om met diensten en producten waar – nog – geen markt voor is? Wat is de prijs van schone lucht? Stel dat we met vervuiling meer winst kunnen maken, willen we dat dan? Het zijn vragen die onvermijdelijk op de agenda komen van directie, business en finance.
• Investeer in data. De beschikbaarheid van data over ESG factoren is een veelgenoemde uitdaging voor CFO’s. Het is ingewikkeld om calculaties te maken over toekomstige ontwikkelingen, rekening houdend met onzekerheden en disrupties. Aandacht voor betrouwbare data legt de basis voor een gedegen aanpak van ESG issues, die verder gaat dan subjectieve afwegingen.
• Bepaal de grootste risico’s en kansen. De ESG thematiek kent een breed scala aan onderwerpen. Om als organisatie vaart te maken met langetermijn waardecreatie is focus essentieel. Wat zijn voor onze sector en situatie de belangrijkste risico’s? Waar ligt het grootste potentieel om het verschil te maken? Welke reële vooruitzichten zien we om risico’s te verminderen, bijvoorbeeld door besparingen door te voeren? Welke concurrentievoordelen zijn er dan te verwachten? Met het open gesprek hierover zet de organisatie de eerste stappen naar een veerkrachtig businessmodel dat klaar is voor de toekomst.
