Hij had alles. En hij verloor alles. Sam Bankman-Fried werd in slechts vier jaar tijd cryptomiljardair en raakte in enkele dagen tijd vrijwel zijn gehele fortuin kwijt. Tegen de medeoprichter van FTX loopt nu een strafrechtelijk onderzoek van Amerikaanse aanklagers wegens mogelijke miljardenfraude. Hoe kreeg deze jonge zakenman, met zijn onschuldig jongensachtig uiterlijk, dat voor elkaar?
Wie had ook kunnen denken dat Samuel Benjamin Bankman-Fried, met zijn donkere krullenbos en onbevangen blik, in zo’n grootschalige fraudezaak zou raken. Zijn Joodse ouders Barbara Fried en Joseph Bankman zeker niet, toen ze hun pasgeborene op 6 maart 1992 in hun armen hielden. De jonge Sam blonk al snel uit in wiskunde. In 2014 studeerde hij af met een bachelor in natuurkunde en een minor in wiskunde. Na enkel verschillende banen richtte hij in 2017 samen met Tara Mac Aulay het handelsbedrijf Alameda Research op. Vanaf 2021 bezat hij ongeveer 90 procent van dit bedrijf. In april 2019 volgde de oprichting van FXT, dat zou uitgroeien tot een van de grootste platforms voor het bewaren en verhandelen van cryptomunten als bitcoin en ethereum.
Klanten willen tegoeden terug
Na enkele succesvolle jaren ging het volledig mis. FTX kreeg te maken met grote liquiditeitsproblemen, waardoor Bankman-Fried in november 2022 vrijwel zijn gehele vermogen van bijna zestien miljoen dollar kwijtraakte. Dit gebeurde nadat cryptokoersen kelderden en klanten op grote schaal hun tegoeden daar opeisten. Miljarden van klanten die bij het bedrijf waren gestald, bleken te zijn verdwenen. The Wall Street Journal: “Klanten stortten hun geld om deel te nemen aan cryptohandel. Het lijkt erop dat FTX in plaats daarvan miljarden dollars hiervan heeft doorgesluisd naar investeringsfonds Alameda Research, die daarmee risicovolle beleggingen deed.” FTX vroeg faillissement aan en Bankman-Fried stapte op als CEO.
Miljarden van klanten die bij het bedrijf waren gestald, bleken te zijn verdwenen.
Instorten crypto-imperium
Het instorten van zijn crypto-imperium kwam overigens niet onverwachts. Media berichtten al eerder dat FTX “een wankele financiële basis had, terwijl ook de cryptomarkt als geheel instabiel was”, zo schreef The New York Times. Voordat de genadeklap viel, was er kort daarvoor nog wel een sprankje hoop. Vanuit onverwachte hoek was namelijk een reddingslijn uitgegooid: Changpeng Zhao, de CEO van grote rivaal Binance, had aangekondigd met een deal FTX te willen helpen. Met hetzelfde tempo krabbelde Binance echter terug. Zhao schreef: “In het begin was onze hoop de klanten van FTX te kunnen ondersteunen om liquiditeit te bieden, maar de problemen liggen buiten onze controle of ons vermogen om te helpen.” Hij zinspeelde ook op beschuldigingen van “verkeerd behandelde fondsen” en onderzoeken door Amerikaanse toezichthouders. Met het klappen van de Binance-deal, was de kans op redding verkeken voor FTX. Alle pogingen van Bankman-Fried, die probeerde met het werven van fondsen de boel te redden, ten spijt.
Vermogen keldert razendsnel
Bloomberg Billionaires Index schatte het vermogen van Bankman-Fried op dat moment op 1 dollar. En dan te bedenken dat Bankman-Fried als de 41ste rijkste Amerikaan in de Forbes 400 en de 60ste rijkste persoon ter wereld door ’s werelds miljardairs stond genoteerd voordat FTX instortte! Naar verluidt was zijn hoogst geschat vermogen 26 miljard dollar.
De snelst verdienende jongste miljardair verdiende niet alleen bakken met geld door zijn activiteiten in de cryptomuntenhandel. Hij gaf het net zo makkelijk uit, blijkt uit artikelen van de Telegraaf. Zo kocht hij een penthouse van 40 miljoen in de Bahama’s. De leiding van FTX was hier in 2021 neergestreken, omdat de wetgeving op de eilandengroep minder streng was dan in de VS. Volgens het zakenblad Forbes ging er wekelijks een ton aan bestelde maaltijden doorheen. Het geld vloeide ook rijkelijk richting politici. Volgens The Wall Street Journal zouden zo’n vijftig leden van het Congres en het Huis van Afgevaardigden (in)direct circa 40 miljoen dollar hebben ontvangen. Ook Republikeinen kregen geld. De ambitieuze CEO zou zelfs hebben gezegd dat hij van plan was om 1 miljard uit te geven aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024. Bankman-Fried was graag royaal, van het geld van anderen, onder de noemer effective altruism: zelf steenrijk worden en dat geld dan geven aan goede doelen.
In oktober 2022 stond de teller van zijn vermogen op 10.5 miljard dollar en op 8 november zakte dat duizelingwekkend snel met 94 procent tot 991,5 miljoen, aldus de Bloomberg Billionaires Index. Een historisch moment, nog nooit eerder was er zo’n grote eendaagse daling in de geschiedenis van de index, meldde CNN. Bankman-Fried schreef op Twitter ‘I f**ked up’ en bood zijn excuses aan beleggers en klanten van FTX aan.
John Ray III werd ingevlogen om de boel te redden. Hij was ook betrokken als curator bij het grote boekhoudschandaal rond de Amerikaanse energiereus Enron. Sinds november 2022 staat hij aan het roer bij FTX. “Hij gaf aan een ‘ongekende puinhoop’ te hebben aangetroffen bij de bedrijfsvoering van de cryptobeurs”, berichtte de Telegraaf. Zo was er geen zicht op de lijst met bankrekeningen en was het onduidelijk hoeveel geld er in kas zat. Trouw: “Eerder kwam John Ray III ook al met harde woorden: hij had nog nooit zulke falende bedrijfscontroles gezien in zijn carrière van veertig jaar.” Ray was dus verre van enthousiast over de nalatenschap van Bankman-Fried. En dat waren er meer.
Arrestatie op de Bahama’s
De politie rammelde op 12 december 2022 kort na 6.67 uur aan de deur bij Bankman-Fried in zijn appartementencomplex op de Bahama’s. Eerder die dag had het zuidelijke district van New York de zakenman aangeklaagd voor fraude, samenzwering, effectenfraude en het witwassen van geld. Naast dat hij ervan wordt verdacht dat hij miljarden aan klanttegoeden bij FTX heimelijk heeft uitgeleend aan Alameda Research, zou hij ook de wetten voor de financiering van politieke campagnes hebben overtreden.
“Ik ben onschuldig”, had Bankman-Fried nog voor zijn arrestatie beweerd in een interview aan The Wall Street Journal. Nee, hij had geen idee waar de miljarden aan klanttegoeden waren gebleven. Een beetje jammer voor hem is wel dat zijn zakenpartners Caroline Ellison, topvrouw van Alameda en tevens zijn ex, en medeoprichter van FTX, Gary Wang, eind december hebben bekend dat er sprake was van fraude. Beiden hebben belastende verklaringen afgelegd en tevens zelf schuld bekend.
Geld maakt misschien niet gelukkig, maar het heeft wel zo zijn voordelen. Bankman-Fried was uitgeleverd van de Bahama’s aan de Verenigde Staten. Voor het begin van de rechtszaak kwam hij echter op borgtocht vrij tegen betaling van een borgsom van liefst 250 miljoen dollar. Hij verblijft bij zijn ouders, in Californië. Er is niet echt sprake van ‘vrijheid, blijheid’, want beveiligers houden het huis in de gaten.
115 jaar gevangenisstraf
Eenmaal in de rechtbank, 3 januari 2023, herhaalde de ooit gevierde miljardair dat hij zich niet schuldig heeft gemaakt aan fraude en de andere aanklachten. Nieuwszender CNBC meldt dat Bankman-Fried een maximum van 115 jaar gevangenisstraf riskeert als hij op alle aanklachten wordt veroordeeld en als hij dan elke aanklacht achter elkaar moet uitzitten. “Braden Perry, een voormalige senior procesadvocaat bij de Commodity Futures Trading Commission, verklaarde dat een veroordeling op een van de aanklachten kan leiden tot een gevangenisstraf van jaren of decennia.”
Het strafrechtelijk onderzoek is nog in volle gang, want het eigenlijke proces vindt pas plaats in oktober. Bankman-Fried mag in de tussentijd geen contact opnemen met huidige of voormalige werknemers van FTX. De Ondernemer: “De rechter in New York heeft begin januari op verzoek van openbaar aanklagers ook besloten dat hij de versleutelde chatapp Signal niet meer mag gebruiken. Deze maatregelen zijn ingesteld omdat Bankman-Fried in januari contact zocht met een oud-collega via Signal. Ook mailde hij de huidige topman van FTX John Ray, zijn opvolger, begin van dit jaar met het voorstel elkaar te ontmoeten.”
Schuldig of onschuldig
Wat als Bankman-Fried schuldig wordt bevonden aan fraude? “Honderden miljoenen dollars aan activa zullen verbeurd worden verklaard”, stelt Business Insider, dat het bedrag van 700 miljoen dollar noemt. “Het betreft een mix van aandelen, contant geld en cryptomunten. Het gaat onder meer om aandelen in Robinhood Markets, een belegginsapp.”
Zelf blijft de eens zo rijke cryptoman volhouden dat hij onschuldig is. Ja, hij heeft fouten gemaakt, zo erkent hij. Veel zaken had hij achteraf gezien anders moeten doen, maar fraude plegen? Nee. “Ik ben net zo geschrokken van wat er in de afgelopen tijd is gebeurd als vele anderen”, verklaarde hij. De pers kreeg een brief in handen waarin Bankman- Fried zijn excuses aanbood aan werknemers. Zo schreef hij: “Dit was allemaal absoluut niet de bedoeling, en ik zou er alles voor geven om terug te gaan en dingen opnieuw te doen. Jullie waren mijn familie.” Maar ja, als jij niets weet van de problemen die er spelen én er wordt wel gevraagd of je je spaargeld op FTX wilt bewaren en dat raak je kwijt … hoe vergevingsgezind ben je dan?
