De kwartiermakers toekomst accountacysector kijken naar de concrete invulling van plannen om transparantie op controle te verbeteren. Tot nu toe zijn daar experimenten, discussies en een wetsvoorstel uitgerold. Rond het eind van het jaar volgt een eindrapport. Cm: licht het tijdspad toe.
Kwartiermaker Marlies de Vries is assistant professor Accounting, Auditing en Control aan Nyenrode Business Universiteit en Chris Fonteijn is voormalig bestuursvoorzitter van de ACM. Samen zijn de kwartiermakers aan de slag gegaan met het concretiseren van het CTA-rapport over transparantie en toezicht op accountancy. Twee keer per jaar doen ze verslag van de voortgang aan het ministerie van financiën.
Meerjarenplan, september 2020
De kwartiermakers hebben vijf doelen: Ten eerste is dat aanjagen en enthousiasmeren, door partijen uit de hele keten bij elkaar te brengen, discussies te entameren en de voortgang en samenhang van de (uitvoering) van de maatregelen te bewaken. Ten tweede willen ze breed gedragen Audit Quality Indicators (AQI’s) vaststellen om in de toekomst meer objectieve informatie over de kwaliteit van de sector te kunnen verkrijgen. Ten derde komt er onderzoek naar de structuurmodellen en samenwerkingsrelaties van kantoren. Ten vierde moet er een cultuurverandering bewerkstelligd worden. En ten vijfde worden werkgroepen met deskundigen uit het vakgebied ingezet om de kwaliteit van accountancy te verbeteren te zien of er kan worden voortgebouwd op bestaande initiatieven. Tot en met 2023 ziet het plan er als volgt uit:
Eerste rapport, december 2020
De kwartiermakers hebben het opzetten van Audit Quality Indicators (AQI’s) uitgeroepen tot de hoogste prioriteit. In het eerste rapport over de toekomst van accountancy werd erop gewezen dat deze ontbreken en er daarom geen eenduidig beeld is van wat de kwaliteit van een accountantscontrole precies is. Ze hebben daarom verschillende werkgroepen met stakeholders samengesteld om hier onderzoek naar te doen. Daarin zitten stakeholders van de toezichthouder, zowel grote als kleine accountantsorganisaties en partijen in de financiële keten.
Lees ook: Voortgang toekomst accountancysector: kwaliteitsindicatoren en auditmodellen
Tweede rapport, juni 2021
In het tweede rapport lichten de kwartiermakers de consultatie voor 10 kwaliteitsindicatoren (AQI’s) toe. Dat gaat niet om een norm, maar om een totaaloverzicht te krijgen van de kwaliteit van de accountantspraktijk. ‘De combinatie van de kengetallen, de uitkomsten van alle kwaliteitsindicatoren gezamenlijk en de toelichting van de accountant(sorganisatie) daarop, bieden handvatten die een beeld kunnen geven van de kwaliteit van de jaarrekeningcontrole,’ zo staat te lezen in het rapport.
Lees ook: 10 indicatoren om de kwaliteit van de accountancysector te meten
Derde rapport, december 2021
In het tweede en derde kwartaal van 2021 werd gestart met de implementatie van een aantal werkgroepen en experimenten. De Universiteit van Amsterdam is aangetrokken om het experiment met het intermediairmodel te begeleiden. Ook voor het Audit-only model is onderzoek gestart. En aan de hand van de AQI-consultatie van de vorige periode is een voorstel gemaakt. Uit de consultatie volgde één nieuwe kwaliteitsindicator, namelijk hoeveel tijd er wordt besteed aan niet-financiële (ESG) informatie.
Vierde rapport, juni 2022
In het vierde rapport kwam onder meer de verklaring omtrent risico aan bod. In een reactie zei minister Kaag de Corporate Governance Code af te willen wachten, want die zou mogelijk een VOR bij de controle willen introduceren. Dat deed de Monitoringscommissie uiteindelijk niet, tot grote onvrede van accountantsorganisatie NBA. Ook gingen de kwartiermakers in 2021 meer in gesprek met accountants op fora en in panneldiscussies. ‘Wij zien dat ook in Europa een steeds bredere discussie over de toekomst van het beroep, de sector en een kwaliteitsgerichte cultuur speelt. Nederland vervult hierin een voortrekkersrol.’
Niet lang hierna werd de conceptwet toekomst accountancysector gepubliceerd. Hierin waren onder meer de AQI’s verwerkt: Toekomst accountancysector: nieuwe conceptwet gepubliceerd
Vijfde rapport, februari 2023
Opnieuw benadrukken de kwartiermakers het belang van de VOR. Minister Kaag gaat in gesprek met partijen over of en hoe dit vormgegeven zou moeten worden. Ook gaan ze in het vijfde rapport in op het advies van de Raad van State over de conceptwet. De RvS wil eigenlijk terug naar de visiefase, wat voor de kwartiermakers een stap terug in de tijd zou zijn. Ook begrijpt de Raad niet helemaal wat het rechtstreekse verband is tussen AQI’s en het op voorhand vaststellen van de kwaliteit.
Naar eindrapport
De kwartiermakers hebben hun opdracht tot 1 november 2023, waarna een eindrapport volgt. ‘Er is nog veel werk aan de winkel voor onszelf maar zeker ook voor de sector,’ staat te lezen in het vijfde voortgangsrapport. ‘Zoals te voorzien was heeft het aanpakken van de complexe problemen zoals op het terrein van cultuur en educatie de meeste tijd nodig. Voor deze problemen bestaan geen gemakkelijke oplossingen Het is dan ook zaak dat de sector het komende jaar significant voortgang boekt op de meest weerbarstige dossiers.’