De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal van dit jaar met 0,7 procent gekrompen ten opzichte van het vierde kwartaal van vorig jaar. Dat blijkt uit een eerste raming die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft gepubliceerd. Het statistiekbureau schrijft de economische neergang vooral toe aan de afzwakkende wereldhandel, waardoor de export afnam.
Met de daling doet Nederland het een stuk slechter dan naburige landen. Zo groeide de economie in België en Frankrijk met respectievelijk 0,4 en 0,2 procent. De Britse economie groeide met 0,1 procent, de Duitse economie stagneerde met een groei van 0 procent. Gemiddeld kwam de groei in de Europese Unie uit op 0,3 procent. “De afgelopen jaren deed de Nederlandse economie het meestal beter dan de rest van Europa, dit kwartaal was het andersom”, zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen in een toelichting.
Lees ook: Europese Commissie stelt economische groeiprognose naar boven bij
Investeringen groeiden juist
De verslechtering in het afgelopen kwartaal kwam niet doordat er minder geld is geïnvesteerd in de bouw of dat er minder werd uitgegeven aan goederen als personenauto’s, vliegtuigen en machines. Deze investeringen groeiden juist met 1,1 procent. Volgens het CBS namen huishoudens minder diensten af, maar kochten ze meer goederen. De consumptie van huishoudens bleef het afgelopen kwartaal gelijk. “Nederlanders waren wel meer geld kwijt, maar dat kwam alleen maar omdat de prijzen zijn gestegen”, aldus Van Mulligen.
Industrie heeft slecht kwartaal achter de rug
De uitvoer van goederen en diensten daalde met 1,8 procent in vergelijking met het vierde kwartaal van 2022. “Dat de economie kromp komt vooral door de handel met het buitenland. De krimp van de export hangt voor een groot deel samen met het feit dat de Nederlandse industrie een slecht kwartaal achter de rug heeft”, stelt de econoom. Vooral in de chemiesector en de staalindustrie kromp de productie. Dat hangt volgens het CBS mogelijk samen met de hoge energieprijzen.
Lees ook: Onderzoek: veel bedrijven niet klaar voor verplichte EU duurzaamheidsrapportage
Veel geld gestoken in verduurzamen woning
Volgens de econoom leverde de bedrijfstak handel, horeca, vervoer en opslag de negatiefste bijdrage aan de economische ontwikkelingen. De bouw leverde juist de positiefste bijdrage. Er werd vooral veel geld gestoken in het verduurzamen van woningen. De economie in ons land groeide in het eerste kwartaal vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder nog wel met 1,9 procent. Maar toen werd de economie nog sterk afgeremd door een harde coronalockdown. Volgens Van Mulligen blijft de krapte op de arbeidsmarkt onverminderd hoog. “Voor iedere 100 werklozen waren er 122 vacatures. Er zijn nu al anderhalf jaar lang meer vacatures dan werklozen.”
Vakbonden blijven strijden voor hogere lonen
De economische krimp is voor de vakbonden een aanmoediging te blijven strijden voor hogere lonen. Dat zeggen FNV en CNV in een reactie op de cijfers. “Als de lonen stijgen, gaat de koopkracht minder achteruit en zullen we het economisch beter doen”, zegt FNV-voorzitter Tuur Elzinga. “Je ziet dat in Nederland de lonen meer achterblijven dan in de landen om ons heen. Dat drukt de economie en leidt ertoe dat de consument de hand op de knip houdt”, zegt de FNV-voorzitter. Zorgen over een dreigende recessie heeft hij niet. “Maar dit is wel een teken aan de wand dat de koopkracht moet worden gestimuleerd en de lonen dus omhoog moeten.” Volgens Tuur hebben bedrijven “geld zat”. “Er is meer winst dan ooit. Dat wordt wel gedeeld met de aandeelhouders, maar niet met werknemers.”
Lees ook: ECB verhoogt rente minder hard in strijd tegen inflatie
Eis blijft staan als een huis
Ook voor CNV-voorzitter Piet Fortuin blijft de eis voor 10 procent meer loon “staan als een huis”. “We stellen de looneisen zeker niet naar beneden bij. Bijna een op de vijf werkenden kan nu niet rondkomen en 14 procent redt het einde van de maand niet, blijkt uit recent CNV-onderzoek. Terwijl bedrijven daarentegen torenhoge winsten maken. En ook de prijzen flink hebben verhoogd, zonder dat de bedrijfskosten daartoe aanleiding gaven.”
De vakbond vreest dat de komende tijd meer mensen hun rekeningen niet kunnen betalen. Fortuin spreekt van “een kritische fase”, aangezien volgens hem de consumentenprijzen hoog blijven maar werkgevers sneller minder uitgeven als het economisch wat minder dreigt te gaan. “Juist daarom strijden we door”, zegt de voorzitter. “We laten ons niet gek maken door berichtgeving over economische afkoeling.”
Negatief effect
Reinier Castelein, voorzitter van vakbond De Unie, verwacht dat de economie nog harder zal worden geraakt als gevolg van achterblijvende lonen in combinatie met de krapte op de arbeidsmarkt. “Stijgende lasten door bewust kabinetsbeleid en achterblijvende lonen voor met name de inkomens vanaf modaal zullen ook de komende tijd een negatief effect hebben”, zegt hij in een reactie op de CBS-cijfers.
De krimp van de economie baart ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland zorgen. “De voor Nederland belangrijke export daalde met bijna 2 procent en de investeringen stagneren, wat de brede welvaart aantast op langere termijn. De combinatie van een hoge rente, aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt en teruglopende consumptie doet zich inmiddels in vele sectoren voelen.”
Lees ook: “De Nederlandse economie en financiële sector staan er goed voor”
Met de neus op de feiten
Uit de cijfers komt naar voren dat Nederland het in het eerste kwartaal van dit jaar slechter doet dan omliggende landen. “De krimp van de Nederlandse economie drukt ons daarmee met de neus op de feiten”, zeggen VNO-NCW en MKB-Nederland. “Maandag bleek ook al dat de industrie in ons land blijft krimpen. Zorgelijk, want deze sector bepaalt sterk het wel en wee van onze economie (ongeveer 20 procent) en is cruciaal voor de toekomst om als Europa autonoom te blijven.”
Eerder lieten de vakbonden weten dat de economische krimp een aanmoediging is te blijven strijden voor hogere lonen. De ondernemersorganisaties zeggen dat “waar dat kan” lonen moeten stijgen, maar “toch is waakzaamheid hier steeds meer op zijn plaats”. Zo stijgen de loonkosten inmiddels ook flink, stellen VNO-NCW en MKB-Nederland. “In totaal zien ondernemers hun loonkosten met zo’n 17 miljard euro stijgen dit en vorig jaar.” De organisaties noemen het “belangrijk met elkaar de balans te bewaken en de economie weer op koers te krijgen.”
Lees ook
Ook ondernemersorganisaties waarschuwen voor loon-prijsspiraal
DNB: inflatiebeeld nog zorgelijk, ondanks dalende energieprijzen
