Op 14 maart 2023 heeft de Eerste Kamer de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie aangenomen. Het wetsvoorstel regelt de aanpassing van de wettelijke regeling van turboliquidatie voor een initiële periode van twee jaar. Het wetsvoorstel beoogt de positie van schuldeisers (beter) te beschermen, de transparantie te vergroten en misbruik tegen te gaan. Het is nog niet bekend wanneer de wet precies in werking treedt, maar de verwachting is dat dit 1 juli 2023 zal zijn. De reguliere ontbindingsprocedure blijft onveranderd.
De huidige regeling voor de ontbinding van rechtspersonen zonder baten voorziet in een versimpelde vereffeningsprocedure: de turboliquidatie. De rechtspersoon houdt dan van rechtswege op te bestaan indien hij op het moment van ontbinding geen baten heeft, terwijl hij dan nog wel schulden kan hebben. Verantwoording over waarom er geen baten (meer) zijn, hoeft niet te worden afgelegd en schuldeisers hoeven niet te worden geïnformeerd over de ontbinding. Een formele vereffeningsfase blijft achterwege. Door deze regeling kunnen rechtspersonen dus betrekkelijk snel en eenvoudig worden beëindigd. In de praktijk werd al langere tijd de nodige kritiek geuit op de huidige regeling: deze zou misbruik in de hand werken. Bestuurders zouden bijvoorbeeld kunnen toewerken naar een situatie waarin baten ontbreken op het moment van ontbinding, waarbij zij mogelijk onrechtmatig of frauduleus handelen.
Verantwoordings- en mededelingsplicht
De Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie wil het vertrouwen in de turboliquidatie als ontbindingswijze vergroten, door onder andere meer transparantie voor schuldeisers te introduceren. Zo moet de rechtspersoon binnen 14 dagen na ontbinding de volgende stukken deponeren bij de Kamer van Koophandel:
- een balans en een staat van baten en lasten over het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden en het voorgaande boekjaar als er op het moment van ontbinding over dat jaar nog geen jaarrekening is openbaar gemaakt;
- een beschrijving van de oorzaak van het ontbreken van baten, indien aan de orde, de wijze waarop de baten van de rechtspersoon te gelde zijn gemaakt en de opbrengsten zijn verdeeld en indien aan de orde, de redenen waarom een schuldeiser of schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald zijn gebleven; en
- de jaarrekeningen van de boekjaren voorafgaand aan het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden, inclusief eventuele accountantsverklaringen.
Zodra deze deponeringen zijn gedaan, dient het bestuur eventuele schuldeisers hiervan op de hoogte te stellen. Op deze manier kunnen schuldeisers zich een beter beeld vormen van de actuele financiële situatie van hun schuldenaar, terwijl het voordeel van turboliquidatie, namelijk de eenvoudige beëindiging van rechtspersonen, behouden blijft.
Bestuursverbod
Indien het bestuur niet aan de deponeringsverplichtingen voldoet, of handelingen heeft verricht of nagelaten waardoor schuldeisers zijn benadeeld, kan de rechter – op verzoek van het Openbaar Ministerie – een bestuursverbod aan de betrokken bestuurders opleggen. Het verbod vormt daarbij een beletsel voor de uitoefening van een functie als bestuurder of commissaris bij andere rechtspersonen. Het bestuursverbod kwalificeert ook als een economisch delict waardoor aan de betrokken bestuurders een boete kan worden opgelegd.
Het bestuursverbod kan worden opgelegd als bestuurders, kort gezegd:
- niet aan de voorgestelde deponeringsplicht hebben voldaan;
- in aanloop naar de ontbinding doelbewust één of meer schuldeisers aanmerkelijk hebben benadeeld; of
- herhaaldelijk betrokken zijn geweest bij een ontbinding zonder baten met achterlating van lasten of bij een faillissement en hen daarvan een persoonlijk verwijt treft.
Inzagerecht
Ten slotte voorziet het wetsvoorstel in een inzagerecht voor schuldeisers. Op basis hiervan kunnen schuldeisers – met machtiging van de kantonrechter – inzage krijgen in de bewaarde administratie van de ontbonden rechtspersoon, indien deze niet heeft voldaan aan de deponeringsplicht. Het inzagerecht dient als extra stimulans voor een bestuurder om de verantwoordingsplicht na te leven, en zou de positie van individuele schuldeisers moeten verbeteren indien deze plicht niet wordt nageleefd.
Voorkom aansprakelijkheid
Bij de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten en ontbinding van een rechtspersoon zal steeds de juiste wijze en procedure moeten worden gekozen en gevolgd, om aansprakelijkheden te voorkomen. Onder de nieuwe Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie gaat een aantal financiële verantwoordings- en bekendmakingsverplichtingen gelden voor bestuurders. Wees u bewust van deze verplichtingen, en ook van de gevolgen bij niet-naleving hiervan. Het voeren van een gedegen en volledige administratie, en transparante communicatie naar schuldeisers is dan ook (steeds meer) van belang.
Auteurs: Arnout Rodewijk en Daniëlle Kronenburg zijn advocaat bij HVG Law LLP (arnout.rodewijk@hvglaw.nl en danielle.kronenburg@hvglaw.nl)
Dit artikel is verschenen in cm: 2023, afl. 5
