Je kunt van alles vinden van de Amerikaanse bancaire wereld, maar saai is het allerminst. De ene na de andere regionale bank viel om: Silicon Valley Bank, Signature Bank en First Republic Bank. Klanten zijn gered, maar aandeelhouders zijn er op zijn zachtst gezegd wat minder gerust op. Wat is er toch allemaal aan de hand?
Laten we eerst eens inzoomen op de plek waar alle misère begon: Silicon Valley Bank uit Californië. Deze bank ging op 10 maart als eerste kopje onder. Veel klanten, vooral in de techsector, zaten krap bij kas en maakten aanspraak op hun tegoeden. Tegelijkertijd waren langlopende Amerikaanse staatsobligaties, die waren gekocht in een periode met lage rente, door een oplopende staatsrente veel minder waard geworden. Silicon Valley kon die alleen met verlies verkopen. De onrust sloeg toe, zo is te lezen in het Financieele Dagblad. “Rekeninghouders werden nerveus en haalden alleen al op één dag 42 miljard dollar weg, na een tweet over een mogelijk technisch failliet van de bank.” De bankrun had fatale gevolgen. Vervolgens ging ook Signature Bank keihard onderuit. Om precies dezelfde reden: klanten haalden massaal geld van hun rekeningen.
Veel klanten, vooral in de techsector, zaten krap bij kas en maakten aanspraak op hun tegoeden.
First Citizens Bank schiet te hulp
In de nacht van zondag 26 op maandag 27 maart maakte First Citizens Bank bekend alle banktegoeden en leningen van SVB over te nemen. Een aankoop van ongeveer 72 miljard dollar aan SVB-leningen tegen een korting van 16,5 miljard dollar, stond er in een verklaring. Ongeveer 90 miljard dollar aan effecten en andere activa bleef op dat moment nog onder beheer bij het federale depositiegarantiefonds FDIC. Overigens: First Citizens Bank heeft in het verleden al eerder kleinere noodlijdende branchegenoten overgenomen.
In dezelfde week was er een hoorzitting in het Amerikaanse congres over de bankensector. Het ANP meldde dat zowel Democraten als Republikeinen stevige kritiek uitten op de financieel toezichthouders. Waarom hadden zij niet eerder ingegrepen bij de Silicon Valley Bank, die de risico’s van stijgende rentes niet goed had afgedekt? “Het lijkt alsof toezichthouders de problemen kenden, maar niemand ingreep”, zei de Democraat Jon Tester. Republikein Steve Dainess stelde: “Het omvallen van Silicon Valley Bank, Signature Bank en de algehele chaos in de bankensector zijn het directe gevolg van het falen van toezichthouders, waaronder de organisaties die hier vandaag zijn.” Michael Barr, bij het stelsel van Amerikaanse centrale banken, Federal Reserve genoemd, verantwoordelijk voor bankentoezicht, verklaarde: “De risico’s waren er, toezichthouders wezen daarop, maar de bank deed niets.” Hij erkende dat “de kapitaal- en liquiditeitseisen voor de middelgrote banken waarschijnlijk weer strenger moeten worden.”
Rust keert terug
De overname van Silicon Valley Bank door First Citizens Bank leverde geen problemen op in de sector. De uitstroom van banktegoeden bij de kleinere banken nam af. Wat ook hielp, is dat de minister van Financiën, Janet Yellen, beloofde dat de Amerikaanse overheid er alles aan zou doen om een stabiele situatie te creëren en met een noodfonds garant zou staan voor spaartegoeden bij de Silicon Valley Bank en Signature Bank. “De Amerikaanse bevolking moet vertrouwen hebben in ons bancaire systeem.” Haar uitspraken leidden tot rust op de aandelenmarkten.
Profiteren van malaise
De Amerikaanse beursindexen kregen weer wat kleur op de wangen. Bovendien: banken die worden gezien als too big to fail, profiteerden van de malaise van de Silicon Valley Bank, de Signature Bank en niet te vergeten Credit Suisse in Zwitserland. Die laatste bank had na jaren vol schandalen en miljardenverliezen het vertrouwen van zijn klanten verloren. Credit Suisse kon nog maar net worden gered door aartsrivaal UBS. Dataleverancier EPFR berekende dat er in pakweg de eerste drie weken van maart 273 miljard dollar naar geldmarktfondsen vloeiden, aldus de Financial Times. Alleen al Goldmans Amerikaanse geldfondsen haalden bijna 52 miljard dollar op. JPMorgan ontving bijna 46 miljard dollar en vermogensbeheerder Fidelity bijna 37 miljard dollar. Een groot deel van het geld dat naar deze fondsen stroomde, kwam van spaarders die op zoek waren naar veilige havens voor hun geld.
En daar gaat First Republic Bank
In het laatste weekend van april ging het weer mis. Bankier James H. Herbert zag zijn bedrijf doodbloeden. First Republic Bank balanceerde al een tijdje op de rand van de afgrond. Door het faillissement van Silicon Valley Bank en Signature Bank hadden rekeninghouders binnen een paar weken 100 miljard dollar aan spaargeld weggehaald. Dat is de helft van wat de bank waard was. Als genadeklap steeg de rente. First Republic Bank viel als derde Amerikaanse bank. Dat alles binnen twee maanden tijd. De maandag daarop prijkte de naam van JPMorgan Chase op de 84 filialen van First Republic Bank. De onrust laaide weer op. Het leek wel of de koers van aandelen van banken in stormachtig weer terechtkwam, met diepe dalen, zoals bij PacWest Bancorp uit Los Angeles, en daarna weer stabiliseerde.
First Republic Bank viel als derde Amerikaanse bank. Dat alles binnen twee maanden tijd.
Too big to fail-probleem groter
Amerikaanse politici reageerden niet bepaald enthousiast op de overname door JPMorgan, qua balanstotaal toch al de grootste bank van de VS, zo constateerde het Financieele Dagblad . De Democratische senator Elizabeth Warren: “Het omvallen van First Republic laat zien hoe dereguleringen het too big to fail-probleem nog groter hebben gemaakt. Een bank waarop slecht toezicht werd gehouden, wordt nu overgenomen door een veel grotere bank. Uiteindelijk draaien belastingbetalers hiervoor op.” Andere banken die in de race waren voor de overname, waaronder PNC en US Bancorp, vroegen om hogere garanties van de Amerikaanse toezichthouders en kwamen daarom niet in aanmerking. Beleggers reageerden wel positief op het binnenhalen van First Republic: halverwege de Amerikaanse handelsdag stond het aandeel JPMorgan ruim 3 procent hoger.
Reddende boei toewerpen
Alle perikelen houden de gemoederen ook in de periode daarna nog aardig bezig. Miljardair Warren Buffet stak bijvoorbeeld tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Berkshire Hathaway in de stad Omaha zijn ongenoegen niet onder stoelen of banken. Bestuurders van de omgevallen Silicon Valley Bank, Signature en First Repulic moeten volgens Buffet ter verantwoording worden geroepen voor de manier waarop hun banken volgens hem “idiote aanbiedingen” aan klanten deden, bijvoorbeeld met hun hypotheekproducten. “Ze moeten boeten voor het laten falen van die instellingen.” Vertrouwen in de toekomst heeft hij zeker. Mocht er een bankencrisis komen, dan werpt hij een reddende boei. Net zoals tijdens de financiële crisis in 2008, toen hij midden in de paniek bleef investeren. De middelen daarvoor zijn voorhanden: Berkshire heeft grofweg 130 miljard dollar aan cash en staatsleningen op de balans. “Wij willen er kunnen zijn als het bancaire systeem op enige wijze vastloopt”, aldus Buffet. “Dat zou niet moeten gebeuren en ik denk ook niet dat het gaat gebeuren, maar het zou wel kunnen gebeuren.”
Nederlanders blijven vertrouwen houden
Ondanks de recente onrust in de bankenwereld, is het vertrouwen van Nederlanders in financiële instellingen stabiel gebleken. Iets meer dan de helft van de respondenten zegt tamelijk veel of heel veel vertrouwen te hebben in die instellingen. Dat blijkt uit het jaarverslag over 2022 van De Nederlandsche Bank (DNB), dat op 23 maart is gepresenteerd. De problemen in de bankensector hadden trouwens wel invloed op de resultaten. De respondenten die de enquête invulden voordat bekend werd dat Credit Suisse zou worden overgenomen door UBS, waren positiever dan mensen die pas daarna reageerden.
Klaas Knot: “Ons schip moet stormbestendiger worden gemaakt.”
Goed risicobeheer is essentieel
Het faillissement van de Amerikaanse banken en de val van Credit Suisse zouden waarschijnlijk tot een veel grotere chaos hebben geleid als er na de financiële crisis van 2008 geen hervormingen waren doorgevoerd. Hierbij werd afgesproken dat belangrijke banken meer kapitaal- en liquiditeitsbuffers moesten aanhouden. Dat schreef Klaas Knot (president van DNB) als voorzitter van de Financial Stability Board (FSB) aan de ministeries van Financiën en presidenten van centrale banken van de G20. Bovendien werken de autoriteiten sindsdien internationaal beter samen bij het oplossen van problemen bij banken en het toezicht op financieel dienstverleners.
Tijdens de presentatie van het jaarverslag van DNB zei hij: “De afgelopen weken hebben laten zien dat snel oplopende rentes een risico vormen voor de financiële stabiliteit. In de regel zijn hogere rentes juist goed voor financiële instellingen. Maar het pad waarlangs de rente stijgt, kan hobbelig zijn. Door de stijgende rente verliezen financiële activa een deel van hun marktwaarde.” Goed risicobeheer is essentieel, benadrukte hij tijdens de presentatie. “Ons schip moet stormbestendiger worden gemaakt”, citeerde De Volkskrant hem. Wat dat betreft is hij positief gestemd. “De banken anno 2023 zijn vele malen weerbaarder dan ten tijde van de financiële crisis. Er is meer en beter kapitaal en er is meer dan voldoende liquiditeit.”
