Hans Janssen is sinds 1 mei 2021 CFO van FrieslandCampina. Ondanks prachtige jaarcijfers over 2022, blijft hij, gezien de veranderende marktontwikkelingen, voorzichtig voor 2023. “Als CFO is het dan belangrijk om terug te gaan naar de basis, de cash. We blijven kritisch op onze kosten.”
Hoe ziet u de rol van de CFO evolueren?
“Die rol verbreedt. Ik heb naast finance ook gebieden als facilities en ICT onder me. ICT is niet altijd noodzakelijkerwijs bij de CFO ondergebracht, maar ik vind het wel een logische om het bij de financieel directeur te beleggen. Omdat de CFO naar het optimaliseren van processen kijkt en daar kan ICT een grote rol in spelen. Je ziet daarnaast dat de financiële discipline specialistischer wordt en er steeds meer deelgebieden komen. Denk aan finance operations die over de boekhouding gaat, maar ook aan commercial finance, brand finance, supply chain finance, tax of een groot te ontginnen gebied als duurzaamheid. Die specialismen moet je goed borgen als CFO. Tegelijkertijd is het belangrijk om generalisten te ontwikkelen die uiteindelijk CFO kunnen worden. Die generalisten wil je eerst ervaring laten op doen in diverse specialismen om zo een breed beeld te krijgen van finance en de business. Dat geeft ze als financial de basis om een goede CFO te kunnen zijn. Kortom, er moet binnen finance een goed balans zijn tussen generalisten en specialisten.”
“Je ziet dat de financiële discipline specialistischer wordt en er steeds meer deelgebieden komen.”
Het woord duurzaamheid is gevallen. Hoe rolt dat bij jullie de financiële discipline in?
“Dit is een totaal nieuw veld waar we onze expertise, bijvoorbeeld op het gebied van de Corporate Sustainability Reporting Directive, moeten opbouwen. We liggen op koers om over het jaar 2025 volgens CSRD te rapporteren. Ik merk dat mijn finance collega’s er heel enthousiast van worden om aan de duurzaamheidsinformatievoorziening te werken. Ook omdat de duurzaamheidscomponent heel diep ingrijpt in onze business. De financiële stromen komen wel uit het ERP-systeem, maar deze informatiestroom moet uit onze keten komen. Van onze eigenaren, de leden-melkveehouders, van onze fabrieken, van onze leveranciers, van afnemers, enzovoorts. Onze taak is om de melkveehouders stimulansen te geven om te verduurzamen om zo de uitstoot van broeikasgassen, bijvoorbeeld methaan, te verminderen. Die verduurzaming willen we vervolgens van waarde maken in onze markt. Zodanig dat consumenten en klanten daarvoor een meerprijs willen betalen. En passant kiezen we ook duurzame leveranciers aan onze inkoopkant. Een emissiereductie moeten we dan dus meten, bewijzen, auditen en zichtbaar maken. We geven bijvoorbeeld sturing op dat gebied via het vergoedingsmechanisme voor de boeren. Je kunt als boer extra geld verdienen als je werkt aan biodiversiteit en broeikasgasreductie. Aan ons vervolgens de taak om businessmodellen en producten te ontwikkelen die die inspanningen van de boer van waarde maken voor de markt. Daarmee maken we winst en daarmee weer kunnen we boeren in staat stellen de noodzakelijke investeringen te doen om te verduurzamen. Dat moet een continue cirkel worden.”
Lees ook: Janneke Hermes, CFO Gasunie: “De echt interessante discussies worden nu gevoerd”
“Het goede nieuws is dat die inspanningen voor het klimaat ook steeds meer op één lijn liggen met de kostenkant. Het loont om duurzaam te zijn, ook aan de financieringskant waar je bijvoorbeeld voordeliger kunt lenen naarmate je kunt aantonen een duurzamer bedrijf te zijn. Wij zijn van mening dat het integreren van duurzaamheidscriteria in elk aspect van onze bedrijfsvoering, van dagelijkse activiteiten tot bedrijfsfinanciering, essentieel is voor het creëren van waarde voor onze stakeholders. We linken onze duurzaamheidsdoelstellingen dus actief met de financiering van de onderneming. Denk aan key-indicatoren op het gebied van de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen in ons wereldwijde productie- en transportnetwerk en bij de leden-melkveebedrijven. Dat draagt uiteindelijk bij aan ons doel om uiterlijk in 2050 netto-klimaatneutrale zuivel te produceren. Daar hebben we ook korte en lange termijn doelen aangehangen. Daar word ook ik op afgerekend. Het mooie is dat je als CFO tegenwoordig niet meer hoeft te duwen en trekken om dergelijke kpi’s geaccepteerd te krijgen. Dit is de normaalste zaak van de wereld geworden.”
De meetkant van duurzaamheidsinformatie is nog helemaal niet uitgekristalliseerd…
“Ja, dat klopt. Maar dat wil niet zeggen dat we er al niet mee aan de slag gaan. Daarnaast evolueren meetsystemen continu. Soms kom je er in de doorontwikkeling van processen achter dat het beter kan. Bijvoorbeeld: eerst baseerden we de broeikasgasemissies van onze melkveehouders op een representatieve groep melkveebedrijven. Vanaf 2022 maken we gebruik van de Centrale Database KringloopWijzer en baseren we ons op alle Nederlandse leden-melkveebedrijven. Hiermee zijn we in staat de impact van genomen maatregelen op de melkveehouderij beter te volgen. Dat is veel specifiekere informatie en een grote stap in de continue verbetering van onze duurzaamheidsdata.”
Ziet u duurzaamheid zijn impact hebben op de balans?
“Ja, omdat je nu voor duurzaamheidsinitiatieven meer en meer beloond wordt. Een ander aspect is dat het de waarde van je assets kan beïnvloeden. Als je als bedrijf heel vervuilend zou zijn, dan heeft dat invloed op de toekomstige cashflow waardoor de waarde van assets onderuit kan gaan.”
Over Hans Janssen
Hans Janssen trad op 1 mei 2021 aan als CFO van FrieslandCampina. Hij kwam over van bouw- en infrastructuurbedrijf Heijmans waar hij sinds 2017 CFO was. Daarvoor was Janssen negen jaar CFO bij zorgbedrijf Mediq. Janssen begon zijn carrière bij Unilever, waar hij zeventien jaar werkte in financiële en operationele functies met verantwoordelijkheden in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Singapore en Maleisië. Janssen is registercontroller.
U had het over specialisten en generalisten in finance. Wat verwacht u in die zin van uw business controllers?
“Dat zij mede de business sturen op basis van informatievoorziening. Ik vind het belangrijk dat ze spreekwoordelijk met de poten in de modder staan. Als business controller sta je vervolgens voor je eigen kwaliteit en geloofwaardigheid. Je vertegenwoordigt finance. Je bent finance. De business controllers sturen op basis van de informatievoorziening de managementteams mede. Ik zoek daarbij naar een twee-eenheid van de business group president en de business controller. Ze kijken naar dezelfde thema’s, door verschillende brillen. Waarbij natuurlijk de leider uit de business het eindoordeel geeft.”
U zat voor 1 mei 2021 bij Heijmans. Dat is een heel ander businessmodel en businessritme.
“Ja, dat klopt. Een bouwbedrijf is voornamelijk projectgestuurd. Dat is bij FrieslandCampina anders. We hebben een coöperatieve structuur, waar we continu werken aan onze purpose: betere voeding voor de wereld en goede inkomsten voor onze boeren. Voor nu en in de toekomst. Bij Heijmans ben ik veel bezig geweest met projectcontrol. Je weet van tevoren niet exact waar een project gaat eindigen, maar dat probeer je in een forecast wel in te schatten. Ook het tenderproces is cruciaal. Bij sommige aanbestedingen duurt de voorbereiding soms wel een jaar. Dan wil je ook dat er geen tender bias gaat ontstaan. Oftewel: dan wil een tenderteam een bouwopdracht koste wat kost hebben. We hebben daar destijds een riskafdeling met diepgaande kennis uit het bedrijf voor opgezet die onafhankelijk meekeek en vergelijkingen trok met andere projecten. Dat zorgvuldige staven is heel belangrijk.”
Accountants zijn meer en meer aan regelgeving gebonden. Ze zouden daardoor minder advies aan het management durven geven, buiten de dossiervorming om. Wat merkt u daarvan?
“Gelukkig ontvangen we nog steeds advies naar aanleiding van de auditwerkzaamheden. Dat is zeer waardevol aangezien ze een goed beeld hebben van wat er speelt in de organisatie. Ik denk wel dat een uitbreiding voor de rol van de accountant op de Algemene vergadering van Aandeelhouders, zoals de Vereniging van Effectenbezitters en Eumedion willen, een averechts effect zou kunnen hebben. Nu kan de accountant vrijelijk zijn mening geven in de management letter. Als die straks in de AvA openbaar moet worden gemaakt vrees ik dat de management letter aan scherpte gaat verliezen. Daar is niemand bij gebaat.”
Lees ook: The Connected CFO – meer dan alleen de cijferaar van weleer
De netto-omzet van FrieslandCampina steeg met 22,4 procent naar 14,1 miljard euro in 2022. Jullie hebben een goed jaar achter de rug. Toch spraken jullie tijdens de presentatie van de jaarcijfers over ongunstigere marktomstandigheden.
“Dat resultaat is vooral gedreven door prijsverhogingen als gevolg van hogere basiszuivelnoteringen en andere kostenstijgingen. We slaagden er bij onze consumentenzuivel-business niet in om de hoge kostenstijgingen volledig aan de klanten door te berekenen. Basiszuivelprijzen waren historisch hoog in 2022, met de piek van de prijzen in het derde kwartaal. Onze trading business heeft de winstmarges op de basis zuivelproducten sterk kunnen verhogen door snel op deze veranderende marktontwikkelingen in te spelen. De brutowinst van de groep steeg mede daardoor met bijna 33 procent naar 471 miljoen euro. De nettowinst steeg met bijna 70 procent naar 292 miljoen euro. Dat zijn mooie cijfers, maar in het vierde kwartaal van 2022 zijn de marktomstandigheden ongunstiger geworden en is een sterke daling van de basiszuivelnoteringen ingezet. Het negatieve effect hiervan op het resultaat in het vierde kwartaal zal zich naar verwachting doorzetten in 2023. Als CFO is het dan belangrijk om terug te gaan naar de basis, de cash. We kijken kritisch naar onze kosten. Is het echt nodig om bepaalde vacatures in te vullen, bepaalde reizen te maken of een groot evenement te organiseren? Op dat niveau kritisch naar kosten kijken, geeft ook een signaal af aan de business. Waar kunnen we samen ervoor zorgen dat we met elkaar de kosten terugdringen?”
We kijken kritisch naar onze kosten. Is het echt nodig om bepaalde vacatures in te vullen, bepaalde reizen te maken of een groot evenement te organiseren?
Die zuivelprijzen schoten vorig jaar omhoog en nu weer hard naar beneden. Daar valt nog nauwelijks een scenarioplanning op los te laten?
“Nou, dat doen we dus wel. Op basis van verschillende indicatoren proberen we zo nauwkeurig mogelijk voorspellingen te maken. Dat zijn indicatoren die voorspellend zijn voor de commodity-markt. We zijn dan beter voorbereid. We zijn naast een consumentenbedrijf namelijk ook een leverancier van ingrediënten. Uit onze belangrijkste grondstof melk halen we een scala van waardevolle ingrediënten die hun weg vinden naar andere voedingsmiddelenproducenten. Denk aan wei, eiwitten, lactose, vetten en boter. Het is goed dat we die diversiteit aan activiteiten hebben, want daardoor spreiden we risico’s. Begin 2022 keken we nog aan tegen een enorme kostenstijging. ‘Hoe komen we hier doorheen’, dachten we toen. Achteraf is weer bevestigd dat we een wendbare organisatie zijn. We hebben ons snel en adequaat aangepast op de veranderende marktomstandigheden, we pasten onder andere prijzen aan en gingen binnen korte termijn over op kostenreductie. Die wendbaarheid van je organisatie is key.”
Tot slot: in hoeverre digitaliseert finance bij jullie?
“We investeren fors in data en analytics. Zo bouwen we in onze verschillende disciplines analysevaardigheden. Dat doen we daar omdat daar je daar het beste kunt weten welke dwarsverbanden er te trekken zijn. Centraal hebben we een competence center dat de technologieontwikkelingen in de gaten houdt waar we mee aan de slag kunnen of moeten. Van oudsher kwamen de data vooral van finance, maar data democratiseert. Als financial moet je er dus actief op inspelen dat jij niet alleen de gegevens in handen hebt. Ik zie voor financials dan ook vooral een rol om de kwaliteit van de data te borgen, ervoor te zorgen dat deze goed gestructureerd is en dat data juist ontsloten wordt voor de business. Dat alles is een kunst op zich. Daar willen we binnen onze finance-fdeling ook meer kennis en ervaring in opdoen. Samen leren. Ook dit is, naast duurzaamheid, een nieuw speelveld dat we als finance omarmen. Dat is ook zo mooi aan ons vak, we bewegen continu mee met nieuwe ontwikkelingen en beschikbare technologieën.”
Lees ook
Onderzoek: slechts 14% van CFO’s haalt waarde uit zijn data
Hoe het welzijn van medewerkers steeds belangrijk wordt voor de CFO
