De groeiende aandacht voor digitale transformatie versterkt de positie van finance als strategische businesspartner, zegt Frieda van Belle, strategie- en transformatieadviseur en docent aan de Universiteit van Amsterdam.
De digitale trends volgen elkaar in hoog tempo op. Cloud computing, containerization, blockchain, machine learning, generatieve Artificial Intelligence (AI) en data analytics worden steeds meer gemeengoed. “Digitale transformatie stelt organisaties in staat om nieuwe technologie te gebruiken om extra waarde te creëren voor interne en externe klanten”, zegt Frieda van Belle, strategie- en transformatieadviseur en docent van de Executive Master of Finance and Control (EMFC) van de Amsterdam Business School (ABS) van de Universiteit van Amsterdam (UvA). “Vroeger werd nogal eens gedacht dat digitalisering een technische keuze is. Maar het is een maatschappelijke beweging waar je niet omheen kunt. De vraag voor finance is niet óf je met digitale transformatie aan de slag moet, maar wanneer en hoe. Om – nu en in toekomst – als organisatie waarde te creëren, is er inzicht nodig in alle kansen van digitalisering.”
“Digitalisering is een maatschappelijke beweging waar je niet omheen kunt.”
Technologie, data en strategie
Van Belle promoveerde aan Cambridge University en werkte vervolgens bij onder meer McKinsey & Company, onderwijsplatform Snappet en adviesbureau SparkOptimus. Ze heeft veel zien veranderen in de vijftien jaar dat ze zich al bezighoudt met digitale transformatie. “Veel organisaties hebben de omgang met data in eerste instantie in een specifiek team ondergebracht, met een Chief Data Officer aan het hoofd. Inmiddels wordt er veel meer integraal naar data gekeken. Daarmee ontstaan nieuwe vragen over de rol van finance. Hoe zorgen we voor de governance van data? In hoeverre staat finance aan de lat voor het bewaken van de integriteit van data? Hoe zijn financiële gegevens aangesloten op de grote hoeveelheden data die een structureel onderdeel zijn geworden van de bedrijfsstrategie?”
“Je zou kunnen stellen dat de inzet van digitale data, kanalen, technologieën en vaardigheden veel verder gaat dan digitale transformatie”, voegt Van Belle toe. “In feite draait het om verandering als zodanig. Digitale innovaties ontwikkelen zich in hoog tempo, en dat gaat alleen maar door. Digitale transformatie is geen project met een begin en een einde. Het is een nieuwe manier van werken, waarbij je de organisatie afstemt op de veranderende wereld. De cruciale vraag is dan hoe het gebruik van technologie en data – voor interne efficiëntie én voor de waardepropositie voor klanten – wordt verweven in de complete strategie van een bedrijf.”
Digitale transformatie en de strategische positie van finance
Digitale transformatie geeft volgens Van Belle een impuls aan de strategische positie van finance executives. “De technische aspecten van digitale transformatie zijn natuurlijk belangrijk. Maar finance is er vooral om overzicht te houden over de mogelijkheden voor waardecreatie, de samenstelling van het digitale portfolio en de projectuitvoering. Om een voorbeeld te geven: het is goed om als CFO de conceptuele werking van een ERP-implementatietraject te kennen, maar je bent niet de projectleider.”
Een grote strategische opgave voor het finance management is om de digitale ontwikkelingen in het oog te houden, en vervolgens verschillende scenario’s te schetsen om het potentieel te benutten. “Finance is de interne gesprekspartner van het managementteam op het gebied van waardecreatie voor klanten en medewerkers. Je denkt als CFO mee over wat er goed gaat, wat er beter kan, welke technologieën de grootste kansen creëren en welke investeringen daarvoor nodig zijn.”
De CFO als verandermanager
Wat zijn nu de grote uitdagingen voor CFO’s en finance teams als het gaat om digitale transformatie? Een adequate inzet van data is een complexe zaak, aldus Van Belle. “Er zijn steeds meer data beschikbaar om performance te kwantificeren en te meten. Naast financiële gegevens gaat het om ethische en maatschappelijke factoren. Hoe maak je daarbij de juiste afwegingen? Hoe zorgen we voor de vereiste datasets? Steeds meer organisaties willen of moeten de CO2-uitstoot van de bedrijfsvoering in kaart brengen. Daarvoor zijn professionals nodig die weten hoe je dan targets stelt, data verzamelt en voortgang monitort. Vanuit het besef dat we vandaag nog lang niet alles meten wat wellicht morgen wel mogelijk is.”
De CFO is in toenemende mate een verandermanager, voegt Van Belle toe. “Je houdt zicht op de waarde die de organisatie toevoegt voor klanten en medewerkers, en je begeleidt de verandering die nodig is om dat waar te maken. Dat betekent onder andere dat je een open discussie voert. Er zijn veel onzekerheden en veranderingen rond digitale ontwikkelingen. Door open vragen te stellen en ruimte te geven aan verschillende meningen en visies stel je de boardroom in staat om de richting voor de komende periode te verkennen. De inzet is om op een coöperatieve manier samen te werken aan een toekomst waarin onvermijdelijk aanpassingen in de koers nodig zijn.”
“Het is een fictie om te denken dat je met één grote investering een systeem koopt dat twintig jaar meegaat.”
Van Belle pleit er ook voor om digitale transformatie als een continu verbeterproces te zien. “Het is meestal onverstandig om investeringen in vernieuwing uit te stellen, vanuit de gedachte dat de perfecte oplossing er nog aan komt. Dan wordt een update van systemen eerder duurder dan goedkoper. Er is ook geen silver bullet, en het is een fictie om te denken dat je met één grote investering een systeem koopt dat twintig jaar meegaat. Je kunt veel beter een meerjarig investeringsbeleid ontwikkelen dat focust op het grootste verbeterpotentieel, en dat flexibel genoeg is om zich aan te passen aan de technologische disrupties die zich – vast en zeker, maar meestal onverwacht – voordoen.”
Geen tools maar doelen
Studies van onder andere MIT en McKinsey laten zien dat ondernemingen die serieus werk hebben gemaakt van digitalisering winstgevender zijn dan organisaties die niet zijn meegegaan in de ontwikkelingen. “Het is essentieel om als finance professional te focussen op de interne en externe klant”, zegt Van Belle over de succesfactoren voor CFO’s. “Voor wie lossen we welk probleem op? Durf de lastige vragen te stellen, ook als niemand de antwoorden nog weet.”
“Digitalisering en digitale technologie zijn geen doel op zich, maar een middel om als organisatie agile te opereren”, benadrukt Van Belle. “Als finance executive overzie je niet alleen de technische verbeteringen van financiële processen, maar geef je ook inzichten in het gebruik van technologie om de waarde van het bedrijf te versterken. Als je dat perspectief vasthoudt, dan gaat digitale transformatie niet zozeer over systemen en tools, maar over de doelen die de organisatie nastreeft.”
