Duurzaam ondernemen, het onderwerp van dit artikel en de bijbehorende e-learning, is een van die onderwerpen waar ondernemingen vandaag de dag simpelweg niet meer omheen kunnen of willen. Het is niet alleen beter voor het milieu, de maatschappij en het bedrijfsrendement maar ook voor de reputatie van een onderneming.
Steeds meer klanten en ketenpartners kijken of een onderneming op dat gebied goed bezig is. Ondernemingen kunnen zich er dus mee onderscheiden. Als concurrenten zich door middel van duurzaam ondernemen onderscheiden, kan dat zelfs een bedreiging voor concurrenten vormen. Verder is er een praktische reden. Om zaken met de overheid of met ondernemingen te kunnen doen, moet steeds vaker, bijvoorbeeld in inschrijvingsvereisten voor aanbestedingen of bij andere vormen van leveranciersselectie worden aangetoond, dat een onderneming duurzaam ondernemen hoog in het vaandel heeft staan. Daarnaast wordt de milieuwetgeving steeds strenger en zien ondernemingen zich genoodzaakt om daarin mee te gaan. Tot slot zijn klanten en medewerkers vaker tevreden als de onderneming waar ze voor werken duurzaam onderneemt en dus zorgt voor continuïteit van de onderneming. Duurzaam ondernemen wordt normaal. Het wordt de nieuwe norm. En ondernemingen kunnen vroeg of laat niet meer achterblijven.
Tegenwicht bieden
Het woord ‘duurzaam’ impliceert dat een onderneming aan het behoud van de planeet bijdraagt. Het woord ‘duurzaam’ staat ook voor langetermijnwaardecreatie en het veiligstellen van het voortbestaan van de onderneming voor alle belanghebbenden. Maar met ‘duurzaam ondernemen’ wordt niet alleen op de hernieuwde aandacht voor de continuïteit van een onderneming gedoeld: het biedt ook tegenwicht aan de jarenlange eenzijdige focus op financiële winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde.
Duurzaam ondernemen gaat allang niet meer alleen over ‘groen’, maar gaat over een manier van ondernemen die ook op de lange termijn is vol te houden. Duurzaam ondernemen gaat over innovatie en over kansen pakken. Het is een manier van ondernemen die past bij de uitdagingen van nu en van de toekomst.
17 SDG’s
De Verenigde Naties heeft in 2015 zeventien duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, Sustainable Development Goals (SDG’s), vastgesteld als de nieuwe mondiale duurzame ontwikkelingsagenda voor 2030. De SDG’s worden gepromoot als de wereldwijde doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. In figuur 1 zijn de zeventien SDG’s opgenomen.
De SDG’s hebben betrekking op grote mondiale problemen en doen een beroep op publieke en private ondernemingen om gezamenlijk de ambities waar te maken door hun positieve impact te vergroten en hun negatieve impact te verminderen.
De SDG’s appelleren nadrukkelijk aan centrale en decentrale overheden, private en (semi)publieke ondernemingen om bij te dragen aan het realiseren van de doelstellingen. Er zijn duurzame, samenhangende oplossingen nodig, zowel voor de private als (semi) publieke sector, zowel op internationaal niveau als in eigen land. Het realiseren van de SDG’s zal alleen lukken als alle partijen gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor het ‘grotere geheel’ en samenhangende oplossingen creëren. Dat betekent concreet dat ondernemingen de SDG’s in hun strategie en in hun bedrijfsvoering moeten integreren en dat zij daarover moeten gaan rapporteren.
Veel enthousiasme
De SDG’s hebben veel enthousiasme opgeroepen. Uit onderzoek van PWC in de SDG Challenge 2019 is gebleken, dat maar liefst 93 procent van alle onderzochte Nederlandse ondernemingen specifieke SDG’s heeft geselecteerd. Ondernemingen en ondernemingen zijn dus duidelijk bereid een bijdrage aan de oplossing van wereldwijde problemen, zoals armoede, ongelijkheid en klimaatverandering, te leveren.
Duurzaam ondernemen vraagt echter veel van ondernemingen. Vaak meer dan veel ondernemingen zich nu realiseren. Ondernemingen moeten rekening houden met allerlei randvoorwaarden. Randvoorwaarden, die de maatschappij, burgers of klanten stellen, gezondheidseffecten van voedsel en de manier waarop ondernemingen klanten behandelen.
Ondernemingen moeten rekening houden met allerlei randvoorwaarden.
Voorkomen ongewenste effecten
Randvoorwaarden betreffen ook het voorkomen van ongewenste effecten bij het maken van producten. Denk aan milieuvervuiling of ongewenste effecten op sociale gebieden, waardoor ethiek en politiek een rol bij bedrijfsbeslissingen gaan spelen. Ze kunnen meteen en in de directe omgeving merkbaar zijn of pas op termijn en ver weg. Door steeds snellere en betere communicatie, bijvoorbeeld door de opkomst van social media, is beter en eerder zichtbaar wat er gebeurt. Deze gebeurtenissen hebben direct of indirect gevolgen. Dat roept een reactie bij klanten, de maatschappij en de politiek op. Die reacties vallen niet te negeren.
Behalve met externe randvoorwaarden hebben ondernemingen met de eigen mogelijkheden te maken. Om producten en diensten te maken, zijn middelen, zoals grondstoffen, ruimte, financiën, mensen en infrastructuur, nodig. Deze middelen moeten in voldoende mate blijvend beschikbaar zijn en blijven. Omdat de economie wereldwijd groeit, neemt de vraag naar middelen toe, waardoor tekorten ontstaan. Ook hier lopen ondernemingen tegen de randvoorwaarden, die de maatschappij, burgers of klanten stellen aan hoe ondernemingen sociaal en economisch met die tekorten omgaan aan. Die randvoorwaarden hebben verregaande gevolgen voor ondernemingen. Daarop goed inspelen, dus effectief duurzaam ondernemen, zal dus ingrijpen in de kernactiviteiten van ondernemingen, de vorm van ondernemingen en de manier waarop ondernemingen zijn georganiseerd.
Verder en breder kijken
Die ontwikkeling vraagt tijd nodig om het hele inkoop-, productie- en verkoopproces aan te passen. Om daar tijdig op te anticiperen om zichzelf niet buitenspel te zetten vraagt dat duurzaam ondernemen dat ondernemingen verder en breder kijken dan wat op dit moment van ze wordt gevraagd of lijkt te worden gevraagd. Ondernemingen moeten vooruit leren kijken en ontwikkelingen in de gaten houden. Kijken hoe behoeften en randvoorwaarden veranderen om producten en productiemethoden aan nieuwe behoeften en randvoorwaarden aan te kunnen passen. Duurzaam ondernemen is dus ook toekomstgericht ondernemen.
Duurzaam ondernemen draait dus om de totale bedrijfsstrategie. Een onderneming is pas duurzaam als het als de hele onderneming met haar activiteiten een zinvolle en effectieve bijdrage kan leveren aan een duurzame en toekomstbestendige economie.
‘Gewoon goed ondernemen’
Duurzaam ondernemen is voor een deel ‘gewoon goed ondernemen’. Uiteindelijk is het doel van ondernemen producten en/of diensten in de markt te zetten om daarmee inkomsten te verwerven. Er moet een kloppend businessmodel zijn. De nieuwe behoeften en randvoorwaarden waaraan de producten en/of diensten moeten voldoen, maken duurzaam ondernemen anders dan gewoon goed ondernemen. Ondernemingen moeten uitvinden welke van die nieuwe behoeften en randvoorwaarden voor de eigen onderneming van belang zijn. Vervolgens moet daar een passend antwoord op worden gevonden. Duurzaam ondernemen vraagt daarom om een andere manier van produceren, een andere manier van producten of diensten in de markt zetten en andere businessmodellen. Hoe dat moet, zal per onderneming verschillen. Soms zijn daar ingrijpende veranderingen voor nodig, soms lijken die veranderingen gering. Hoe dan ook moeten ondernemingen een duurzame strategie ontwikkelen om klaar te zijn voor de veranderingen in de economie en de maatschappij. Ondernemingen moeten zichzelf opnieuw uitvinden.
E-learning
De bij dit artikel behorende e-learning geeft financieel managers, medewerkers en adviseurs, ideeën hoe zij kunnen bijdragen aan het concreet gestalte geven aan duurzaam ondernemen in een onderneming uitgaande van de vijf kernkwaliteiten van een onderneming. Daarnaast wordt aan de hand van een stappenplan aangegeven hoe een onderneming duurzaam ondernemen in haar strategie, interne organisatie en bedrijfsvoering kan integreren en dit plan ten uitvoer kan brengen en monitoren.
